بایدها و نبایدهای فعالیت در بورس

تخلقات کارگزاران بورس

برای موفقیت در بورس، باید فردی باهوش باشیم؟

ممکن است در صحبت‌های دوستانه خود، در رابطه با موفقیت‌های شخصی دیگران صحبت کنید. در بعضی از مواقع دیده می‌شود افراد دلیل موفقیت دیگری را به هوش بالای او ربط می‌دهند. اما آیا برای موفقیت در بورس الزاما باید فردی باهوش باشیم؟ آیا هوش بالا تنها مولفه تاثیر‌گذار بر موفقیت است. به‌نظر شما اگر هوش تنها فاکتور موثر بود، افراد باهوش نباید همه ثروتمند بودند؟ آیا هوش هیجانی نقشی در تصمیمات ما دارد؟

در این مقاله قصد داریم نتایج مطالعاتی که در این رابطه انجام شده است را با هم بررسی کنیم.

عملکرد افراد باهوش و موفقیت در سرمایه‌گذاری‌ها

بنابر یافته‌های کیت استانوویچ (Keith Stanovich) می‌توان ادعا کرد که تست‌های مرتبط با ضریب‌هوشی می‌توانند معیاری مناسب برای سنجش توانایی ذهنی ما مثل ظرفیت حافظه، منطق و استدلال انتزاعی آن بسیار مفید باشند.

اما برای سنجش نوع تصمیم‌های افراد در شرایط و محیط‌های واقعی نمی‌توان ضریب هوشی را مبنای مناسبی برای سنجش بهتر بودن یا نبودن تصمیمات افراد قرار داد. بررسی در زمینه رابطه هوش و موفقیت در سرمایه‌گذاری به‌طور عملی نیز بررسی شده است.

ایلانور لیز طی بازه زمانی 1986 تا 2001 عملکرد باشگاه سرمایه‌گذاری Mensa را بررسی کرد. (Mensa موسسه‌ای است که در سال 1946 در انگلستان پایه‌گذاری شد و هدف آن گردآوری افراد با ضریب هوشی بالا در کنار هم بود. افرادی که ضریب هوشی آن‌ها جزء 2 درصد بالای جامعه بود، توانایی عضویت در این باشگاه را داشتند).

نتایج بررسی عملکرد سرمایه‌گذاری این افراد باهوش همه را متعجب کرد. در کمال تعجب مشاهده شد که عملکرد سالانه آن‌ها حدود 84 % بدتر از بازدهی شاخص S&P500 بوده است. افراد عضو این باشگاه حدود 2.5 % بازده طی یک سال به‌دست آورده بودند. با توجه به شرایطی که این باشگاه در پذیرش عضو دارد، می‌توان ادعا کرد که افراد باهوش لزوما سرمایه‌گذاران موفقی نیستند و هوش تنها مولفه تاثیرگذار بر موفقیت در سرمایه‌گذاری نیست.

افراد باهوش لزوما سرمایه‌گذاران موفقی نیستند و هوش تنها مولفه تاثیرگذار بر موفقیت در سرمایه‌گذاری نیست.

هدف از بیان این موارد این نیست که بگوییم افراد باهوش سرمایه‌گذاران بدی هستند. در واقع با جستجو در میان آن‌ها می‌توان افراد بسیار موفقی را پیدا کرد. شما چه فردی باهوش باشید یا معمولی، باید از خودتان شناخت پیدا کنید و سعی کنید به کنترل بخش‌هایی از شخصیتتان که ممکن است شما را در سرمایه‌گذاری به اشتباه بیندازد، بپردازید.

این که شما در زمینه‌ای مثل تحصیلات موفقیت‌های زیادی کسب کرده باشید نمی‌تواند دلیل مناسبی برای موفقیت در سایر زمینه‌ها به‌خصوص سرمایه‌گذاری باشد. در واقع افراد دارای نقاط کوری هستند که خودشان با آن‌ها آشنایی ندارند. این نقاط کور در همه وجود دارند. روانشناسان به این نتیجه رسیده‌اند که هر چه افراد باهوش‌تر باشند بایدها و نبایدهای فعالیت در بورس نقاط کور در آن‌ها بیشتر است.

مطالعات نشان داده است که افراد باهوش می‌توانند به‌راحتی بفهمند که دیگران چرا اشتباه کرده‌اند اما قادر نیستند اشتباهات خود را ببینند. این افراد معمولا توصیه‌های متخصصان را در زمینه سرمایه‌گذاری نادیده می‌گیرند.

هوش بالا لزوما عاملی برای موفقیت نیست.

مارک گرینبلات و همکارانش در سال 2011 مطالعه‌ای در زمینه رابطه هوش با سرمایه‌گذاری انجام دادند. آن‌ها عملکرد افرادی را که در دانشگاه‌های مطرح دنیا درس می‌خواندند بررسی کردند. یافته‌های آن‌ها نیز نشان داد که افراد باهوش الزاما سرمایه‌گذاران موفقی نیستند. نتایج نشان داد افرادی که در دانشگاه هاروارد درس می‌خواندند نسبت به دانشجویان سایر دانشگاه‌ها عملکرد بهتری نداشتند.

چرا افراد باهوش در سرمایه‌گذاری موفق‌تر از دیگران نیستند؟

شِین فردریک از دانشگاه MIT به بررسی رفتار افراد با هوش بالا پرداخت، بررسی‌های او نشان داد که افراد باهوش هنگام حل کردن یک مساله و یا هنگام اتخاذ تصمیمات خود، تمایل به کوتاه کردن راه‌حل ذهنی خود دارند، زیرا این کار باعث می‌شود انرژی و زمان کمتری را صرف تصمیم‌گیری کنند، همین کوتاه‌سازی می‌تواند باعث شود که در تصمیم‌گیری دچار اشتباه شوند. این افراد ریسک‌پذیر‌تر هستند و تمایل بیشتری نسبت به پذیرش مواردی که به احتمال کم رخ خواهد داد، دارند.

این افراد معمولا دچار نوعی تکبر و غرور می‌شوند و بر این باورند که هوش و مهارت‌های آن‌ها باعث می‌شود تا به اشتباهاتی که دیگر افراد می‌کنند دچار نشوند. اما همین باور باعث می‌شود که آن‌ها دچار اشتباهات معمول شوند و سهم‌های اشتباهی برای سرمایه‌گذاری انتخاب کنند.

از موارد دیگری که باعث می‌شود افراد باهوش تصمیم‌های درستی برای سرمایه‌گذاری نگیرند این است که ذهن آن‌ها توانایی فریب دادن خود را با داستان‌های مختلف دارد، یعنی ذهن به‌طوری به‌دنبال راهی برای توجیه اشتباه خود است و داستان‌هایی مفصل درباره چرایی اتفاقات رخ داده درست می‌کند. این افراد در پذیرش دنیا به همین شکلی که هست مشکل دارند و همیشه سعی می‌کنند دنیای واقعی را به تئوری‌هایی که یاد گرفته‌اند ربط دهند. اما افراد متوسط دنیای واقعی را راحت‌تر می‌پذیرند.

یکی دیگر از مشکلاتی که این افراد دارند این است که برای حل مشکلات پیچیده عموما به‌دنبال راه‌حل‌هایی پیچیده هستند. در حالی که برخی از مشکلات پیچیده نیز راه‌حلی ساده دارند.

هوش و موفقیت از دید وارن بافت

وارن بافت طی گزارش‌هایی که تاکنون داشته، چنین بیان کرده که تنها عامل تعیین کننده موفقیت، ضریب هوشی افراد نیست. افراد بیشتر از این که باهوش باشند نیاز به ثبات عاطفی و عقلانیت دارند.

او در قسمتی از کتاب خود آورده، که برای سرمایه‌گذاری موفق لازم نیست که دانشمند موشکی باشید. سرمایه‌گذاری یک بازی نیست که در آن فرد با ضریب هوشی 160 بتواند فرد با ضریب هوشی 130 را شکست دهد. چیزی که مهم است عقلانیت است. او معتقد است که برای موفقیت در سرمایه‌گذاری نیاز به ضریب هوشی بالا نیست. و ادعا کرده که ضریب هوشی بالا چیزی نبوده که منجر به موفقیت وی شده است بلکه توانایی او در استفاده از حقایق بوده که باعث موفقیت او شده.

او معتقد است ضریب هوشی و استعداد دو عامل مهم در موفقیت هستند. اما این دو عامل به تنهایی باعث نمی‌شوند که بایدها و نبایدهای فعالیت در بورس فرد تصمیمات درستی بگیرد. مهم‌ترین عامل توانایی کنترل احساسات است. علاوه‌بر آن داشتن چارچوب روشن فکری برای اتخاذ تصمیمات و جلوگیری از دخالت احساسات در اتخاذ تصمیمات از جمله عوامل مهم و تاثیرگذار بر تصمیمات سرمایه‌گذاری است.

سرمایه‌گذاران موفق چگونه عمل می‌کنند؟

طی مطالعاتی که تاکنون انجام شده مشاهده نشده که افراد باهوش از شیوه‌ای خاص برای انتخاب سهم جهت سرمایه‌گذاری استفاده کنند.

با بررسی روش کار سرمایه‌گذاران موفق می‌شود نتیجه گرفت که این افراد تمایل به پیروی از قوانین اساسی سرمایه‌گذاری دارند. یکی از کارهای مهمی که انجام می‌دهند تنوع‌بخشی به سبد سرمایه‌گذاری خود است. یعنی آن‌ها برای انتخاب سهم‌های خود، تنها به سهم‌های موجود در یک صنعت توجه نمی‌کنند و سعی می‌کنند سهم‌های خود را از صنایع مختلف انتخاب کنند. دوباره به همان موضوع قدیمی قرار ندادن همه تخم‌مرغ‌ها در یک سبد رسیدیم.

مورد دیگری که به چشم می‌خورد این بود که افراد مبلغ قابل‌توجهی را وارد بازار سرمایه می‌کردند.

حال با توجه به این جمله، تمامی سرمایه خود را وارد این بازار نکنید. این جمله در رابطه با کسانی صدق می‌کند که دانش کافی برای فعالیت در این بازار را داشته باشند. اگر دانش کافی ندارید هرگز سرمایه‌های کلان را وارد این بازار نکنید، چون علاوه‌بر سود خوبی که دارند می‌توانند ضررهای بزرگی نیز برای شما به همراه داشته باشند. این‌که شخصی بداند که دانش کافی برای وارد کردن مبالغ کلان در این بازار ندارد و بداند که چه کسانی برای این کار مناسب هستند، خود نشان از هوش بالای آن فرد است.

احساسات و هوش هیجانی

بیشتر سرمایه‌گذاران بر این باورند که مهارت‌های شناختی آن‌ها است که بر نتایج آن‌ها تاثیر دارد. اما از آن‌جا که افراد در معاملات خود با عواطف درونی خود و همچنین سایر انسان‌ها سروکار دارند، ناتوانی درک و مدیریت احساسات می‌تواند مهم‌ترین عامل در جلوگیری از رسیدن به نتایج مطلوب باشد.

بنابراین می‌توان گفت که علاوه‌بر IQ، مورد دیگری که بر تصمیمات سرمایه‌گذاری افراد تاثیر می‌گذارد EQ یا همان هوش هیجانی است که از عبارت Emotional quotient گرفته شده.

به‌طور کلی می‌توان گفت که برای موفقیت در سرمایه‌گذاری و کسب نتایج مطلوب، علاوه‌بر هوش و مهارت، به کنترل احساسات و عواطف نیز نیاز داریم. هوش هیجانی به خودآگاهی، ادراک، کنترل، انگیزه، مهارت در فهمیدن رفتار دیگران و. بستگی دارد.

گرچه ما معمولاً فکر می‌کنیم که ظرفیت و توانایی ذهنی ما برای تجزیه و تحلیل مشکلات و موضوعات مختلف در طول زمان ثابت است. اما زمانی که احساسات در تصمیمات ما دخیل شوند، این ظرفیت فکری تغییر خواهد کرد. توانایی ما در درک پتانسیل‌های فعلی و آینده شرکت‌ها و صنایع مختلف نیز، در طول زمان و در شرایط مختلف یکسان نخواهد بود.

هوش هیجانی در کنار ضریب‌هوشی، دو عامل تاثیر‌گذار بر سرمایه‌گذاری‌ها هستند.

مشکلاتی که پر‌و‌بال دادن به احساسات برای ما ایجاد می‌کند می‌توانند رفتارهای سرمایه‌گذاری ما را به‌شدت تحت تاثیر قرار دهند. احساسات باعث تحریف واقعیت می‌شوند. پس اگر حتی ظرفیت فکری و هوش ما بر تجزیه و تحلیل یک مساله تاثیر نگذارد، ممکن است مغز ما شروع به حل آن مساله‌‌ای که به واسطه احساسات تحریف شده و واقعیت ندارد، بپردازد.

احساسات ضریب هوشی ما را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد. اگر در شرایط بحرانی و یا تنش‌زا قرار داشته باشیم، توانایی و ظرفیت ذهنی ما تحت تاثیر استرس قرار می‌گیرد و نمی‌توانیم به همان صورت قبل عمل کنیم، یعنی توانایی ذهن کاهش می‌یابد و قسمت‌ها و جزئیات مهمی از مساله را نادیده می‌گیرد. این موضوع فقط در افراد خاصی دیده نمی‌شود و می‌تواند تصمیمات همه افراد را تحت تاثیر بگذارد.

هرچه هوش هیجانی یا همان هوش احساسی ما نسبت به یک شرکت یا صنعت خاص بیشتر باشد، یعنی در برخورد با آن شرکت توانایی کنترل احساساتمان را داشته باشیم، احتمال این که در شرایط بحرانی ذهن دچار قضاوت اشتباه در رابطه با آن شرکت یا صنعت شود، نیز کمتر می‌شود.

ممکن است شنیده باشید که پزشکان معمولا، نزدیکان خود را جراحی نمی‌کنند. دلیل آن ‌هم این است که ممکن است عملکرد و عقلانیت آن‌ها توسط احساساتشان به‌خطر بیفتد.

برای مثال ممکن است شما قبلا به‌خاطر سرمایه‌گذاری اشتباه در یک صنعت یا شرکت مقدار زیادی پول از دست داده باشید. یا ممکن است در شرکتی سرمایه‌گذاری کرده باشید که بعد از مدتی ورشکست شده باشد یا بر اثر حریق قسمتی از کارخانه از بین رفته باشد و این اتفاقات سبب افت شدید قیمت سهام آن شده باشند، آیا شما بعد از این اتفاقات می‌توانید بدون تاثیر این خاطره در ذهنتان، سهام آن شرکت را دوباره خریداری کنید؟ یا ممکن است سرمایه‌گذاری در آن، ذهن شما را تحت تاثیر قرار دهد و با نشر یک خبر کوچک در ارتباط با همان شرکت، احساسات شما رفتارتان را تحت تاثیر قرار دهد؟ به این موضوع فکر کنید، آیا اتفاقی بوده که اکنون هم باعث شود به‌طور هیجانی تصمیم بگیرید؟

جمع‌بندی

در این مقاله به بررسی این موضوع که آیا افراد باهوش، سرمایه‌گذاران موفقی هستند یا خیر پرداختیم و نتیجه گرفتیم که داشتن هوش و IQ بالا الزاما باعث موفقیت افراد و ثروتمند شدن آن‌ها نمی‌شوند. عامل مهم دیگری به نام احساسات و توانایی کنترل هوش هیجانی معرفی شد که می‌تواند در کنار داشتن مهارت و ضریب هوشی بالا، تصمیمات سرمایه‌گذاری ما را تحت تاثیر قرار دهد. این حقیقتی انکار‌ناپذیر است که همه ما به عنوان سرمایه‌گذار حداقل یک‌بار تحت تاثیر احساسات، تصمیماتی غیرمنطقی گرفته‌ایم. در این مقاله آموختیم که برای موفق بودن در سرمایه‌گذاری لازم نیست که حتما ضریب هوشی بالا داشته باشیم، اگر بتوانیم احساسات خود را در شرایط مختلف کنترل کنیم، می‌توانیم تا حدی تصمیمات منطقی در ارتباط با سرمایه‌هایمان بگیریم.

می‌توانید ویدیوهای بیشتری از تالاربورس را در آپارات (شبکه اشتراک ویدیو) و همچنین کانال یوتیوب تالاربورس دنبال کنید.

بایدها و نبایدهای فعالیت در بورس

آزمون مجازی بخش دوم اقتصاد دهم انسانی | نهادهای پولی و مالی

تیم مدیریت گاما

آزمون تستی بخش 1 اقتصاد دهم انسانی و معارف | فصل دوم: تولید

تیم مدیریت گاما

آزمون آنلاین فصل 2 از بخش چهارم (بودجه و امور مالی دولت) | اقتصاد دهم…

تیم مدیریت گاما

امتحان میان ترم اقتصاد دهم دبیرستان شهید اسکندری | آذر 1398

نمونه سوال و جواب اقتصاد دهم رشته ادبیات و علوم انسانی | بخش 1: آشنایی با اقتصاد…

مریم یابنده جهرمی

سوالات امتحان اقتصاد دهم رشته ادبیات و علوم انسانی | بخش 2: نهادی های پولی و مالی

مریم یابنده جهرمی

آزمون نوبت اول اقتصاد دهم دبیرستان فاطمه الزهرا خواف | دیماه 1397 + پاسخ

سؤالات طبقه‌بندی شده اقتصاد دهم انسانی | کل کتاب

آزمون نوبت دوم اقتصاد دهم رشته ادبیات و علوم انسانی دبیرستان محمد رسول الله (ص)…

مجموعه سؤالات تستی تألیفی و کنکوری بخش 1 اقتصاد پایه دهم | فصل چهارم: آشنایی با…

آیسان میر فاتحی

آزمون نوبت دوم اقتصاد دهم دبیرستان شهدای صنعت نفت | خرداد 1398

آزمون نوبت دوم اقتصاد پایه دهم دبیرستان باقر العلوم | خرداد 1397 + پاسخ

سوال و پاسخ امتحان ترم اول اقتصاد دهم دبیرستان شهید مطهری دره شهر | دی 1397

تخلفات کارگزاران بورس

تخلفات کارگزاران بورس از جمله مواردی است که موجب اختلافات موجود در ماده ۳۶ قانون بورس می شود. این اختلافات بایستی ناشی از فعالیت حرفه ای آنها بوده که در صورت عدم سازش در کانون ها ، توسط هیات داوری بورس رسیدگی می شود. اختلافات سرمایه گذاران با کارگزاران را می توان به دو دسته مالی و غیر مالی تقسیم کرد که تضییع حقوق غیر مالی اغلب ممکن است نتایج مالی نیز داشته باشد. با توجه به گستردگی این اختلافات در این مقاله به مهم ترین تخلفات کارگزاران بورس اشاره می کنیم.

تخلقات کارگزاران بورس

تخلفات مالی کارگزاران بورس

۱-فروش سهام سرمایه گذار بدون اجازه او

فروش سهام سرمایه گذار بدون ارائه سفارش فروش توسط وی از عمده عوامل حدوث اختلاف در هیات داوری به شمار می رود. بار اثبات خلاف این ادعا بر دوش کارگزار می باشد که این موضوع مسئولیت کارگزار را افزایش می دهد چرا که ممکن است در عمل ارائه سفارش به غیر از تکمیل فرم سفارش فروش، از طرقی همچون درخواست تلفنی انجام شود و به این ترتیب کارگزار هیچ سند و مدرکی دال بر مجوز فروش نداشته باشد. در چنین شرایطی سهامداری که با ارائه دستور تلفنی اقدام به فروش سهام خود کرده ممکن است منکر معامله شده ، از کارگزار نزد هیات داوری شکایت نماید و مدعی فروش فضولی سهام خود گردد.

۲-فروش سهام کمتر از مورد سفارش

این اختلاف در صورتی ایجاد می گردد که سهامدار از شرکت کارگزاری تقاضای فروش مقدار معینی از سهم خود را کرده اما کارگزار مقدار کمتری از میزان تعیین شده را فروخته باشد و به این ترتیب با کاهش قیمت باقی سهام مزبور، بابت عدم فروش آن به مشتری خسارت وارد کرده باشد، در نتیجه در صورتی که کارگزار در عدم فروش سهام مقصر شناخته شود، مکلف به پرداخت ما به التفاوت قیمت آن به خواهان خواهد بود.

۳-خودداری کارگزار از خرید سهام

کارگزار بورس با وصول دستور مشتری مبنی بر خرید سهام، طبق ضوابط حاکم، ملزم به خرید سهام می باشد؛ لذا در فرضی که سهامدار مبلغی به حساب کارگزاری بابت خرید سهام مشخص واریز نموده و شرکت کارگزاری ضمن وصول و قبول واریزی این وجوه به حساب خود ، بدون دلیل موجه از خرید سهام خودداری نموده و موجب خسارت سهامدار گردد ،مکلف به پرداخت وجه مورد خواسته و خسارت وارده به سهامدار خواهد بود.

۴-خرید سهم غیر از سهم مورد دستور سرمایه گذار

این اختلاف در فرضی رخ می دهد که علیرغم ابراز تمایل سهامدار به خرید سهام شرکتی خاص و یا اصرار بر تغییر سهام وی، شرکت کارگزاری با بیان اینکه سهامی که خود شرکت کارگزاری در نظر گرفته یا سهامی که قبلا برای مشتری خریداری نموده مرغوب می باشد از اجرای دستور مشتری خودداری نموده و سهامی غیر از سهام مورد دستور مشتری برای وی خریداری کند و به این ترتیب موجب ضرر سرمایه گذار گردد.

البته اگر مشتری دستور خرید را امضا نماید، بدون اینکه نام شرکتی را در آن قید کند در واقع تلویحا این اجازه را به کارگزار داده است که به صلاح دید خود سهامی را برای او خریداری نماید.

۵- تاخیر کارگزار در اجرای دستور فروش

تاخیر در اجرای دستور فروش موجب تاخیر در انجام معاملات بورس می شودکه باعث مسئولیت مدنی کارگزار خواهد شد، این تاخیر ممکن است به علت وجود صف (که ناشی از عدم کارایی بازار است)، حذف نام مشتری ، نبودن قیمت مناسب و یا فراموشی کارگزار باشد. در موردی که سهامدار، سهام خود را در اختیار بایدها و نبایدهای فعالیت در بورس کارگزار قرار داده تا به فروش برساند اما کارگزار با امکان فروش سهام مزبور و نبود صف اجرای دستور فروش را به تاخیر اندازد و در تاریخ دیگر و به قیمتی کمتر از قیمت تاریخ درخواست، در تابلو به فروش رسانده و به این ترتیب موجب خسارت سهامدار گردد، خلاف حدود وکالت عمل کرده است و این موضوع می تواند از موارد بروز اختلاف میان سهامدار و کارگزار باشد؛ بنابراین سهامدار می تواند درخواست جبران ضرر و زیان وارده را بنماید.

برای پیشگیری از این اختلاف و اطمینان از انجام دستورات مشتریان، کارگزار بایستی کنترل های داخلی متناسب را انجام داده و بهتر است از سیستم order and book استفاده کند.

۶-عدم بایدها و نبایدهای فعالیت در بورس تخصیص سهام در عرضه اولیه

عرضه اولیه بیشتر در مورد شرکت های دولتی صورت می گیرد و تجربه نشان داده که در بیشتر موارد، سود قابل توجهی به آن تخصیص خواهد خورد، بنابراین معمولا تقاضا و اشتیاق برای خرید سهام در عرضه اولیه بسیار بیشتر است، در حالی که این عرضه محدود می باشد.

از آنجا که در عرضه اولیه مقدار کمی سهام در اختیار سرمایه گذاران قرار می گیرد، در مواردی که سرمایه گذاران نمی توانند به صورت آنلاین سهامی را خریداری نمایند، می توانند از کارگزاران که دارای سهمیه در این مورد هستند تقاضا نمایند که سهام را با همان تخفیف عرضه اولیه به آنها بفروشند؛ در صورت بروز چنین شرایطی عدم رعایت اولویت و انصاف در تخصیص عرضه های اولیه اوراق بهادار یا اجرای سفارش خرید و فروش مشتریان ، علاوه بر مسئولیت انتظامی کارگزار، ممکن است مسئولیت مدنی نیز به همراه داشته باشد.

۷-عدم رعایت حق تقدم مشتری

کارگزار باید حق تقدم مشتریان را در ورود سفارش با توجه به زمان اخذ آن ، رعایت نماید چرا که ترجیح برخی از مشتریان بر دیگران موجب تاخیر در ورود سفارش خواهد شد و ممکن است با تغییر قیمت اوراق بهادار مشتری از فروش یا خرید اوراق بهادار متحمل ضرر گردد.

ماده ۱۶ دستورالعمل قرادادهای آتی سهام به این امر اشاره کرده و در این باره مقرر می دارد” جهت رعایت نوبت مشتریان، کارگزاران بایستی با ثبت تاریخ و زمان دقیق تکمیل فرم سفارش مشتری نسبت به اجرای سفارش اقدام کنند.

بنابراین زمانی که سهامدار فرم درخواست را پر می کند، باید ساعت را به طور دقیق در فرم نوشته و کارگزار موظف است اولویت های زمانی سفارش را رعایت نماید، چرا که با توجه به تغییرات قیمت بایدها و نبایدهای فعالیت در بورس اوراق بهادار در کنار سرعت بالای معاملات بورسی، زمان ورود سفارشات در سامانه معاملات بسیار مهم است و سفارش های دریافتی باید با حفظ نوبت و به ترتیب وارد سامانه معاملات گردد.

۸-پرداخت با تاخیر و نقل و انتقال بدون مجوز تسویه وجوه

پرداخت وجوه با تاخیر و نقل و انتقال بدون مجوز تسویه وجوه، همچنین به تاخیر انداختن انجام امور تسویه قرارداد بدون عذر موجه علیرغم پرداخت وجه قرارداد توسط مشتری و همچنین عدم رعایت اولویت مشتری در تسویه قراردادها باعث ایجاد مسئولیت مدنی برای برخی از کارگزاران می شود.

در این موارد، علت عمده بروز اختلاف این است که برخی از کارگزاران پس از فروش سهام، مشتری خود را از معامله انجام شده آگاه نمی سازند و یا به علت ضعف در سیستم حسابداری ، ثبت معاملات به موقع انجام نمی گیرد.

۹-عدم ثبت حق تقدم سهام شرکت

هر کدام از شرکت ها در زمان افزایش سرمایه خود اوراق حق تقدم منتشر می کنند تا دارندگان آن بتوانند با یک ارزش اسمی نسبت به پذیره نویسی سهام اقدام نمایند.

معمولا در اساسنامه شرکت ها قید می شود که در صورت انتشار سهم جدید برای فروش، سهامداران فعلی در اولویت خرید آن قرار دارند. به این ترتیب سهام منتشره قبل از عرضه برای عموم مردم به سهامداران شرکت عرضه می شود. معمولا قیمت پیشنهادی در این شرایط کمتر از قیمت بازار سهام است. این حق تقدم ها همانند سهام، در بورس قابل معامله می باشد .

در صورتیکه سهامدار تمایلی به دریافت سهم جدید نداشته باشد، می تواند با مراجعه به کارگزار، گواهینامه حق تقدم خرید سهم خود را بر پایه قیمت روز در بازار به فروش برساند که آن را نباید با سهم اشتباه گرفت.

دعاوی مرتبط با حق تقدم شرکت های پذیرفته شده در بورس یکی دیگر از موارد اختلافات حرفه ای کارگزاران با مشتریان خود می باشد.

ب. تخلفات غیر مالی کارگزاران بورس

۱-سؤ استفاده از کد سهامداران مشتری توسط کارگزاری

کد سهامدار، در واقع شناسه هر فرد است. بدهکار شدن یک کد سهامداری در بازار سرمایه به این معناست که شخص صاحب این کد، بدهکار است؛ حتی اگر از خرید و فروش هایی که انجام شده است اطلاعی نداشته باشد. بنابراین آنچه که ملاک می باشد اسنادی است که به نام اشخاص در سیستم کارگزاری و در سامانه معاملات ثبت شده، حتی اگر شخص دیگری معاملات را انجام دهد.

کارگزار ممکن است هنگام انجام معامله به علت تشابه کد و یا نام، سهامی را اشتباها برای شخصی خریداری کرده و یا از کد وی به فروش رساند. اشتباه در معاملات در بیشتر موارد سهوی می باشد اما ممکن است در برخی از کارگزاری ها منشاء این مسئله فساد مالی باشد،بنابراین این اقدام که کارگزاری به هر نحو ، بدون اجازه مشتریان از کد معاملاتی آنها به نفع خود یا سایرین استفاده کند، همچنین اقدام به دریافت کد و انجام معامله به نام سهامداران ساختگی، غیر قانونی و موجب تحقق یکی از ارکان مسئولیت مدنی می باشد و شرکت کارگزار مکلف به جبران خسارت خواهند بود.

برای جلوگیری از این امر لازم است سهامداران پس از ارائه هر درخواست انجام معامله توسط کارگزاری را پیگیری نمایند .

۲-سؤاستفاده کارگزاری ازسرمایه مشتری

سؤاستفاده از وجوهی که برای انجام معامله به کارگزار سپرده شده، به نفع خود یا دیگری تخلف بوده و با طرح دعوا توسط سهامدار، موجب محکومیت و مسئولیت مدنی کارگزار می شود که علاوه بر جبران خسارت موجب لغو مجوز فعالیت یا تاسیس کارگزاری و یا هر دو آن خواهد شد .

۳-برخورد نامناسب پرسنل کارگزاری

برخورد نامناسب پرسنل کارگزاری با مشتریان خود جنبه های گوناگونی دارد که عمده آن شامل عدم پاسخگویی به انتقادات و نیز عدم اجرای دستورات خرید و فروش و اقدام بر اساس منافع شخصی می باشد.

۴-ارائه مشاوره غلط و گمراه کننده به سرمایه گذار

ارائه مشاوره غلط به سهامداران اغلب به دلیل عدم اطلاعات کافی و عدم مهارت کارگزار می باشد، اگرچه احتمال غرض ورزی در این مورد نیز وجود دارد. در هر حال این امر موجب ورود ضرر به سهامدار در معاملات بورسی شده و باعث بروز اختلاف میان کارگزاران با مشتریان خود می گردد.

۵-خودداری کارگزار از ارائه صورتحساب به سرمایه گذار

به طور کلی ارائه صورتحساب معتبر به مشتری بعد از انجام معاملات یک الزام بوده و این امر برای کنترل و نظارت مطلوب بر وضعیت حساب ها ضرورری می باشد؛ لذا عدم انجام آن می تواند زمینه سؤاستفاده در عملیات کارگزاران را فراهم آورد. بر اساس ماده ۲۲ آئین نامه معاملات در شرکت بورس اوراق بهادار تهران ، کارگزاران موظف اند ضمن رعایت سفارش مشتری از فرم های مخصوصی که توسط بورس طراحی شده است برای پذیرش سفارشات خرید و فروش مشتریان استفاده نمایند؛ البته قانونگذار به این امر اکتفا نکرده و کارگزار را مکلف کرده که پس از اجرای سفارش ، گزارشی از صورت وضعیت معاملات انجام شده را به نحو مقتضی به اطلاع مشتری برساند.

در مورد سفارشات الکترونیکی نیز در صورت انجام معامله، بایستی وضعیت حساب مشتری از جمله معاملات انجام شده و وجوه دریافتی و پرداختی، همچنین فهرستی از موجودی اوراق بهادار و سفارش های اجرا نشده خرید و فروش، به صورت الکترونیک برای مشتری ارسال شود.

کارگزاری که با امضاء توافق نامه با مشتری، سفارش های وی را اجرا می کند، باید صورت وضعیت حساب مشتری را حداکثر ظرف ۲۴ ساعت پس از پایان روزی که معامله برای مشتری انجام می شود در اختیار وی قرار دهد.

۶-واگذاری اجرای سفارش سرمایه گذار

معاملات اوراق بهادار نیازمند تخصص و تجربه است، به همین دلیل انجام معاملات مشخصا در اختیار کارگزاران بورس اوراق بهادار می باشد. ماده ۲ دستورالعمل رتبه بندی کارگزاران بورس و اوراق بهادار ، شرکت های کارگزاری را از حیث مواردی چون دفاتر شرکت ها ، سرمایه پرداخت شده ، اعضاء هیئت مدیره و مدیرعامل ، پرسنل دارای گواهینامه ، تعداد مشتریان ، قابلیت سیستم کارگزاری و …… رتبه بندی نموده است و مطابق ماده ۳ این دستورالعمل، در صورتی که امتیاز شرکت کارگزاری بر اساس این دستورالعمل غیر از حداقل های تعیین شده در جدول ماده ۲ باشد، موضوع به مرجع رسیدگی گزارش شده و مرجع مزبور می تواند مجوز تمام یا بخشی از فعالیت های کارگزاری را تا مدت ۲۰ روز کاری تعلیق نماید و برای کارگزاری مهلتی برای کسب حداقل امتیازات تعیین شده مقرر نماید. در صورتی که کارگزار در مهلت تعیین شده موفق به کسب حداقل امتیازهای لازم نشود، مرجع رسیدگی می تواند مجوز فعالیت کارگزاری را اخذ نموده یا مهلت دیگری را برای آن در نظر بگیرد. این موضوع برای سرمایه گذاران نیز حائز اهمیت است بایدها و نبایدهای فعالیت در بورس و با توجه به رتبه کارگزاری ها به آنان مراجعه می نمایند، لذا کارگزاری نمی تواند اجرای سفارش های مشتری را به دیگری واگذار کند.

همچنین کارگزار نمی تواند در صورتی که وکالت جداگانه ای برای انتقال و دریافت وجوه نداشته باشد، از حساب اصلی سرمایه گذار مبلغی را دریافت و یا به حساب دیگری به بایدها و نبایدهای فعالیت در بورس دلایلی مانند اینکه فرد معتمد صاحب حساب، عملیات خرید و فروش را عهده دار بوده، انتقال دهد. در اینگونه موارد مسئولیت اصلی و جبران خسارت بر عهده کارگزار می باشد.

پیش گشایش بازار بورس چیست و چطور در این ساعات، معامله کنیم؟

پیش گشایش بازار بورس فرصتی است که در اختیار معامله‌گران قرار می‌گیرد تا سفارشات خرید و فروش خود را ثبت کنند. در این بازه‌ زمانی، علاوه بر قیمت‌گذاری بر سهام یا کشف قیمت، فرصت دیگری نیز در اختیار خریداران و فروشندگان قرار می‌گیرد. آن‌ها با مشاهده‌ رفتار و نحوه‌ سفارش‌گذاری سایرین می‌توانند بازار را بررسی کنند و بر این اساس تصمیم بگیرند.

به عبارت دیگر خریدان و فروشندگان تحت تاثیر خبرهایی که برای سهم منتشر می‌شود یا اخبار داخلی و خارجی، در مورد نگهداری یا فروش سهم تصمیم می‌گیرند و روند بازار در طول روز را با رفتارهای خود در مرحله پیش گشایش تعیین می‌کنند.

قیمت نظری پیش گشایش

خریداران و فروشندگان در مرحله‌ پیش گشایش بازار بورس، سفارشات را ثبت و ویرایش می‌کنند. به قیمتی که خریداران و فروشندگان در مرحله‌ پیش گشایش درمورد آن به توافق می‌رسند و تعیین کننده قیمت معاملات روز است، قیمت نظری گشایش گفته می‌شود.

زمان پیش گشایش

ساعت کاری بازار بورس از 9 صبح الی 12:30 بعد از ظهر است و طبیعی‌ است شروع مرحله پیش گشایش در بورس باید پیش از این ساعت باشد. به این ترتیب مطابق مصوبات ساعت شروع پیش گشایش بورس یک بازه‌ 15 دقیقه‌ای، از ساعت 8:45 تا 9 در نظر گرفته شده است.

پیش گشایش برای چه سهم‌هایی است؟

مهلتی که معامله‌گران برای ثبت سفارش در بازار بورس دارند، محدودیتی برای سهم‌ها ندارد و شامل تمام آن‌هامی‌شود. پیش گشایش و سفارش گیری تاثیر مهمی در قیمت سهام در روز جاری دارند و معامله‌گران می‌توانند با توجه به قیمت‌های پیشنهادی و صف‌های خرید و فروش احتمالی، به طور تقریبی بازار آن روز را پیش‌بینی نمایند.

در ساعت پیش گشایش بورس، ممکن است سهامی از صف خرید به صف فروش تبدیل شود یا بر عکس، بنابراین نباید لحظه‌ای از رفتار سایر معامله‌گران غفلت نمود. زیرا ممکن است شرایط بازار تغییر کند و به طور مثال سهمی را در بازه‌ قیمتی پایین از دست بدهید، یا در قیمت‌های بالاتر خریداری کنید. به عبارتی دیگر لحظه‌ها در پیش گشایش تعیین کننده هستند و کمی تعلل می‌تواند جایگاه فرد را در صف به میزان زیادی تغییر دهد یا موجب از دست دادن فرصت شود.

بازگشایی نماد بدون پیش گشایش در بورس

البته برخی از نمادها بدون امکان پیش گشایش راس ساعت 9 باز می‌شوند و خریدان و فروشندگان فقط در بازه‌ زمانی رسمی بازار می‌توانند معاملات خود را انجام دهند.

سفارش سرخطی چیست؟

سفارش سرخطی به سفارشاتی گفته می‌شود که توسط حقوقی سهم یا بازیگران سهم ثبت می‌شود. خریداران و فروشندگان با هدف پیشی‌گرفتن از سایرین در زمان پیش گشایش سفارشات خود را ثبت می‌کنند. بنابراین تقدم زمانی عامل رقابتی بین معامله‌گران تلقی می‌شود. به این ترتیب کسانی که سفارش خرید یا فروش را زودتر ثبت کنند، در ساعت پیش گشایش سهامشان زودتر معامله می‌شود و به اصطلاحی سرخطی زده‌اند.

بعد از ثبت سفارش این امکان فراهم است که معامله‌گران وضعیت سفارش و نوبت آن در صف را در تریدر خود مشاهده نمایند. به این ترتیب می‌توان تخمین زد آیا مقدار درخواستی از سهام به فرد می‌رسد؟

نحوه خرید در پیش گشایش

برخی افراد می‌پرسند دوره پیش گشایش در بورس چیست و چطور باید سهام را در این بازه معامله کنیم. در پیش گشایش بورس خرید معنایی ندارد و فقط ثبت سفارش انجام می‌شود. با این حساب در پیش گشایش معامله انجام نمی‌شود و فقط سفارش‌ها در سامانه ثبت می‌شوند و در صف خرید یا فروش قرار می‌گیرند.

بعد از ثبت سفارش در پیش گشایش بازار، ناظر بازار و بازرسان، قیمت‌ها را بررسی می‌کنند و در صورت تایید آن‌ها سفارش در صف قرار می‌گیرد. بنابراین در صورتی که قیمت‌گذاری در محدوده‌ مورد تایید نباشد، تضمینی برای ثبت آن وجود ندارد.

مواردی از ثبت سفارشات که تایید نمی‌شوند شامل موارد زیر است:

• وقتی که خریداران یا فروشندگان قیمت‌های غیر واقعی ثبت می‌کنند.
• سفارشاتی که دائما حذف می‌شوند و ثبات ندارد.
• ثبت سفارش به قیمت مرحله‌ گشایش یا مچینگ بازار، که بالاتر یا پایین‌تر از قیمت سرخطی است.

امکان ویرایش و حذف سفارش در پیش گشایش بورس

در پیش گشایش سفارش خرید و فروش سهام ثبت می‌شود و می‌توان بر اساس رفتار و سفارش‌های سایر معامله‌گران به طور تقریبی رفتار بازار را پیش‌بینی نمود. بنابراین اگر کسی مایل باشد سفارش خود را ویرایش کند یا به طور کلی حذف کند این امکان را دارد. مطابق مصوبات سازمان بورس، امکان ویرایش یا حذف سفارش در 5 دقیقه‌ پایانی زمان پیش گشایش یعنی 8:45 الی 9 ممنوع است.

قوانین و نکات در مورد پیش گشایش بورس

1. افراد مبتدی در زمان پیش گشایش باید به سفارشات دقت بیشتری کنند، زیرا ممکن است، حقوقی‌ها تداخلاتی در معاملات داشته باشند و این منجر به سردرگمی و اشتباه معامله‌گران مبتدی می‌شود. به طور مثال حقوقی می‌تواند سفارش‌های سنگین فروش ثبت کند و در لحظات پایانی بعد از ثبت سفارش سایرین، سفارش‌های خود را حذف کند. به همین جهت توصیه می‌شود سفارش‌ها و حجم معاملات و کدهای ثبت کننده سفارش را بررسی کنید. در صورتی‌ که کدهای حقیقی زیادی اقدام به خرید یا فروش کردند، کمی صبر کنید تا مهلت سفارش‌گذاری به پایان برسد و به راحتی بتوانید در مورد خرید و فروش سهام تصمیم بگیرید.
2. پیش گشایش در مورد سهام‌هایی که متوقف هستند در ساعت بازار و در یک بازه‌ زمانی نیم ساعته اتفاق می‌افتد. البته ناظر بازار زمان این گشایش را پیش از شروع اعلام می‌کند.

جمع‌بندی

در این مقاله با پیش گشایش بازار بورس ایران و همچنین نحوه خرید در پیش گشایش آشنا شدیم. بازه زمانی ثبت سفارش از ساعت 8:45 الی 9 صبح می‌باشد و در 5 دقیقه آخر پیش گشایش امکان ویرایش و حذف سفارش، امکان‌پذیر نیست. به منظور ثبت سفارشی به جا و با تحلیل مناسب، توصیه می‌شود مقالات آموزشی کارگزاری اقتصاد بیدار را مطالعه فرمایید.

روحانی: از مداخلات غیر کارشناسی در بورس باید پرهیز شود

روحانی گفت: بورس سازوکارهای ویژه خود را دارد و سیاست گذاری‌های آن نیز باید از طریق شورای عالی بورس انجام گیرد و از مداخلات غیر کارشناسی در بورس باید پرهیز شود.

به گزارش روند بازار به نقل از خبرآنلاین، در یکصد و نود و پنجمین جلسه ستاد هماهنگی اقتصادی دولت که امروز یکشنبه به ریاست حجت الاسلام و المسلمین حسن روحانی رییس جمهور تشکیل شد، رییس سازمان برنامه و بودجه گزارشی از بررسی لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ در مجلس شورای اسلامی ارایه بایدها و نبایدهای فعالیت در بورس کرد و مورد تبادل نظر قرار گرفت.

روحانی پس از ارایه این گزارش، تصریح کرد: لایحه بودجه ماحصل مطالعات و بررسی تفصیلی و همه جانبه کارشناسان خبره دولت درخصوص الزامات و اقتضائات اقتصادی کشور بوده و این بودجه براساس قواعد و شرایط کشور تهیه و تنظیم شده است.

رییس جمهور افزود: دولت همواره از نظرات مشورتی کارشناسان و فعالان اقتصادی استقبال کرده و همچنین پذیرای دیدگاه ها و پیشنهادهای اصلاحی نمایندگان محترم در مجلس بوده اما دگرگون کردن شاکله و ساختار بودجه، مطمئنا غیرقابل قبول است.

روحانی گفت: زمان بررسی بودجه، زمان تغییر قوانین و قواعد اصلی فعالیت های اقتصادی نیست و نباید موجب شود که فعالان اقتصادی که پیشران امور توسعه کشور به شمار می روند دچار سردرگمی شوند از سوی دیگر تصمیمات بودجه ای نباید به هیچ وجه معیشت مردم بویژه قشرهای ضعیف و کم برخوردار را تحت فشار قرار دهد.

در ادامه این جلسه رییس سازمان بورس گزارشی از وضعیت بازار سرمایه ارایه کرد و رییس جمهور با تاکید بر اینکه بازار بورس یک نهاد اصلی در ایجاد و حفظ تعادل در اقتصاد کشور است، اظهارداشت: بورس بستر معاملاتی شفاف است و دولت همواره در پی تقویت و حمایت بازار بورس بوده و اولین گام و شرط حمایت و تقویت از این بازار را قاعده مندی و رعایت قانون در آن می داند.

روحانی با بیان اینکه بورس سازوکارهای ویژه خود را دارد، تاکید کرد: سیاست گذاری های آن نیز باید از طریق شورای عالی بورس انجام گیرد و از مداخلات غیر کارشناسی در بورس باید پرهیز شود.

رییس جمهور افزود: رسالت این بورس، کشف قیمت واقعی محصولات بوده و سیاست اصولی دولت این است که قیمت گذاری کالاها بر اساس مکانیزم عرضه و تقاضا و قواعد بازار رقابتی صورت گیرد که این مسئله در نهایت به نفع بازار، تولیدکننده و مصرف کننده واقعی است.

رییس جمهور با اشاره به برنامه های دولت برای کنترل و مقابله با افزایش بی دلیل قیمت‌ برخی کالا ها، تصریح کرد: دولت همواره بر اساس سیاست های اصلی خود مبنی بر تقویت بازار سرمایه با محوریت بورس، تلاش دارد با تسهیل فعالیت ها و کاهش محدودیت ها و اعتماد به شرکت های با سابقه و خوشنام و موثر که با ثبات رویه و با رعایت مقررات عمل کرده اند و همواره موجب رونق بازارهای داخلی و خارجی بوده اند، زمینه افزایش فعالیت و خرید و فروش در بورس کالا را فراهم کند.