قرارداد آتی به چه معناست؟ چطور معامله می شود؟
مفاهیم و موضوعات مرتبط به بازارهای مالی و اقتصادی همیشه جذابیت زیادی برای علاقه مندان حسابداری و دیگر علوم مالی داشته اند. مفاهیم زیادی وجود دارد که برای فعالیت موثر در بازارهای مالی بهتر است که با آن ها آشنایی کافی داشته باشید و البته در برخی موارد لازم است در مورد آن ها تخصص کافی را به دست بیاورید. اما یکی از مفاهیمی که اطلاع و دانش ابتدایی در مورد آن به درد هر شخص فعال در بازارهای مالی می خورد، عبارت قرارداد آتی است.
در این مقاله به توضیح مفهوم قرارداد های آتی می پردازیم و توضیحات مفیدی در مورد آن ارائه می دهیم، اما قبل از اینکه به سراغ این مفهوم برویم ابتدا باید به موضوع ابزار مشتقه بپردازیم.
در میان این مقاله پیشنهاد می کنیم از مقاله جذاب حسابداری حقوق و دستمزد نیز دیدن کنید.
ابزار مشتقه چیست؟
ابزار مشتقه، ابزار مشتق یا (Derivative Contract) قرارداد یا اوراقی هستند که ارزش آن ها به ارزش اوراق بهادار، کالا، شمش یا ارز وابسته بوده و ارزش مستقلی برای خود ندارند. این ابزارها معمولا از بازارهای پایه مثل بازار کالا، انرژی، ارز، سرمایه و … ترکیب می شوند و در بورس های مورد نظر مورد معامله قرار می گیرند.
ابزار مشتقه به دو دسته تقسیم می شود:
- پیمان آتی
- اختیار معامله
در این مقاله قصد داریم در مورد پیمان نحوه خرید و فروش در بازار مشتقه آتی توضیحاتی ارائه دهیم.
قرارداد آتی (پیمان آتی) چیست؟
قرارداد آتی یا پیمان آتی (Future Contracts) اوراق مالی قابل معامله ای است که می توان آن را در بازارهای مالی مبادله کرد. در قرارداد آتی که بر پایه عقد صلح می باشد، فروشنده پیمان می بندد که در تاریخ مشخصی، مقدار مشخصی کالا را در قبال مبلغی که در هنگام ایجاد قراردادآتی توافق می شود به خریدار قرارداد آتی تحویل بدهد.
قرارداد آتی برای اولین بار در سال 1972 وارد بازارهای مالی شد و قبل از آن تنها در زمینه معاملات محصولات کشاورزی و سوخت های فسیلی مورد استفاده قرار می گرفت.
در واقع قرارداد آتی نوعی قرارداد است که جنبه حقوقی مالی دارد و بین دو طرف فروشنده و خریدار بسته می شود.
برای درک بهتر موضوع اجازه دهید از یک مثال استفاده کنیم.
فرض کنید شما یک کشاورز هستید که می دانید 6 ماه دیگر 50 تن گندم برداشت می کنید. شما می توانید از حالا توافق کنید که بعد از گذشت 6 ماه 50 تن گندم به طرف معامله تحویل می دهید و آن را از همین الان به مبلغ مشخصی می فروشید. بعد از گذشت 6 ماه مهم نیست قیمت گندم چقدر باشد، شما موظفید طبق قرارداد آتی که با خریدار بسته اید بعد از 6 ماه، 50 تن گندم با قیمت توافق شده به خریدار تحویل دهید. در واقع قرارداد آتی را می توان نوعی پیش فروش به حساب آورد.
در این میان پیشنهاد می کنیم سری به صفحه نرم افزار حضور و غیاب سپیدار بزنید تا از امکانات بی نظیر این نرم افزار اطلاع کسب کنید.
انواع قرارداد آتی
قراردادهای آتی اکنون به 2 دسته اصلی تقسیم می شوند:
- قرارداد آتی در مورد کالاهای فیزیکی همچون نفت خام، شمش طلا، گندم و …
- قرارداد آتی سهام و شاخص
در مورد کالاهای فیزیکی بازار قرارداد های آتی تا چند سال پیش در ایران وجود نداشت و بعد از فراهم شدن زمینه های آن در ایران با بازار آتی سکه شروع به فعالیت کرد. اکنون بازار قراردادهای آتی در زمینه زعفران نیز فعال است و قرار است برای سایر کالاهای اساسی نیز فعال شود.
قرارداد آتی سهام نیز در اواسط سال 97 نحوه خرید و فروش در بازار مشتقه فعالیت خود را شروع کرد و از قضا مورد استقبال نیز قرار گرفت. گفته می شود که توسعه هر چه بیشتر این بازار منافع بسیاری برای مصرف کنندگان نهایی و تولیدکنندگان دارد و بیشترین ضرر در مورد آن نصیب دلالان می شود.
کاربرد قراردادهای آتی چیست؟
البته در پایان پاراگراف قبل به مزیت مهم و بزرگی در مورد قراردادهای آتی پرداختیم، اما در این بخش می خواهیم به کاربردهای این پیمان ها بپردازیم.
وقتی هر کسی می تواند معاملات خود را طبق قیمت روز انجام دهد و در لحظه کالاهای مورد نیاز خود را معامله کند چرا باید به قرارداد آتی علاقه مند باشد؟
2 دلیل وجود دارد:
- با استفاده از قراردادهای آتی خریدار خود را در برابر تغییرات قیمت در ماه ها یا سال های پیش رو بیمه می کند و می تواند در قیمت گذاری با دست بازتری با رقبای خود رقابت کند.
- هر کسی می تواند از طریق تحلیل بازار و خرید و فروش کالا با استفاده از قراردادهای آتی سود کسب کند.
چطور انگیزه کافی برای استفاده از قرارداد آتی وجود دارد؟
مهمترین انگیزه ای که می تواند باعث استفاده از قرارداد آتی شود، عدم اطمینان از آینده است. از طرفی تولیدکنندگان کالا که مصرف کننده های کالاهای اساسی هستند ممکن است از قیمت های آتی به ترس بیفتند و کشاورز تولید کننده کالای اساسی نیز در زمان حال نیاز به نقدینگی دارد.
طبق دلیل دوم که مربوط به کسب سود بود، اگر شما تحلیل گر خوبی باشید می توانید از طریق قرارداد آتی کسب سود کنید. برای مثال نحوه خرید و فروش در بازار مشتقه اگر شما حدس می زنید که قیمت نفت قرار است در ماه های آینده افزایش پیدا کند، می توانید نفت را با قیمت کنونی معامله کنید. در صورتی که بعد از گذشت ماه ها و رسیدن سررسید تحویل کالا، قیمت آن افزایش یافته باشد شما به شدت سود خواهید برد.
قرارداد اختیار معامله (Options Contract) چیست؟
یکی از مفاهیم مشابه با قرارداد آتی مفهوم قرارداد اختیار معامله است. در این قرارداد یک طرف قرارداد متعهد می شود در بازه زمانی مشخص و قیمتی تعیین شده دارایی پایه ای را به طرف دیگر معامله بفروشد. طرف دیگر معامله می تواند دارایی مورد نظر را خریداری کند یا این کار را نکند. البته اگر خریداری نکند مبلغی را در ازای این حق از دست می دهد، اما در صورتی که خریدار تمایل داشته باشد معامله را کامل کند فروشنده بالاجبار باید دارایی را معامله کند.
این مفهوم به دلیل ماهیتش تشابهاتی با قرارداد آتی نحوه خرید و فروش در بازار مشتقه دارد، اما تفاوت های بسیاری هم با آن دارد.
در پایان پیشنهاد می کنیم مقاله آموزش حسابداری پیمانکاری را بخوانید. در این مقاله در رابطه با موضوع حسابداری شرکت های پیمانکاری توضیحات جذابی ارائه کرده ایم.
آموزش بازار آپشن | اختیار معامله
دوره آموزش بازار آپشن | آموزش قراردادهای اختیار معامله
کالج تی‌بورس نحوه خرید و فروش در بازار مشتقه | معامله‌گری به سبک جهانی
وجود ابزارهای مشتقه در هر بازاری همیشه برای معامله گران حرفه‌ای آن بازار از جذابیت بالایی برخوردار بوده است. یکی از آن ابزارهای مشتقه که قرار است با ما بیشتر آن را بشناسید، قراردادهای اختیار معامله یا اصطلاحاً آپشن است.
آپشن یا قراردادهای اختیار معامله یکی از ابزارهای مشتقه هر بازاری است که بر پایه‌یک دارایی پایه مانند سهام ایجادشده است. و درواقع ارزش آن از دارایی پایه تأثیر می‌گیرد. دلایل عمده‌ای وجود دارد که این بازار نوپا را در ایران برای معامله گران جذاب کرده است. یکی از آن دلایل این است که اگر دارایی پایه را سهم ایران‌خودرو در نظر بگیریم، در بازار اوراق بهادار شما فقط با رشد قیمت سهم ایران‌خودرو می‌توانید کسب سود کنید و عملاً ریزش آن برای شما کاملاً تهدید خواهد بود اما با شناخت معاملات آپشن می‌توانید از ریزش آن دارایی پایه نیز کسب سود کنید.
معرفی دوره آموزش بازار آپشن | مهندس بهروز باقری
آموزش صفر تا صد
6 جلسه آموزشی
24 ساعت آموزش
توضیحات دوره آموزش آپشن | آموزش قراردادهای اختیار معامله
وجود ابزارهای مشتقه در هر بازاری همیشه برای معامله گران حرفه‌ای آن بازار از جذابیت بالایی برخوردار بوده است. یکی از آن ابزارهای مشتقه که قرار است با ما بیشتر آن را بشناسید، قراردادهای اختیار معامله یا اصطلاحاً آپشن است.
آپشن یا قراردادهای اختیار معامله یکی از ابزارهای مشتقه هر بازاری است که بر پایه‌یک دارایی پایه مانند سهام ایجادشده است. و درواقع ارزش آن از دارایی پایه تأثیر می‌گیرد. دلایل عمده‌ای وجود دارد که این بازار نوپا را در ایران برای معامله گران جذاب کرده است. یکی از آن دلایل این است که اگر دارایی پایه را سهم ایران‌خودرو در نظر بگیریم، در بازار اوراق بهادار شما فقط با رشد قیمت سهم ایران‌خودرو می‌توانید کسب سود کنید و عملاً ریزش آن برای شما کاملاً تهدید خواهد بود اما با شناخت معاملات آپشن می‌توانید از ریزش آن دارایی پایه نیز کسب سود کنید.
ما همواره در کالج تی‌بورس به دنبال ساده‌سازی مطالب هستیم، در این دوره نیز با آموزش جامع قراردادهای اختیار معامله به شکلی ساده و کاربردی در تلاشیم تا امکان کسب سود از این بازار را برای شما فراهم کنیم. ضمناً تمام معامله گران فعال در بازار اوراق بهادار (سهام) می‌توانند در این بازار نیز فعالیت کنند.
از دیگر دلایل جذابیت این بازار این است که شما می‌توانید با استفاده از اهرم معاملاتی در قراردادهای خود ریسک را کنترل کنید، در کنار همه این دلایل پایین بودن هزینه‌های معاملاتی از دیگر نکات برجسته این بازار محسوب میشود.
آموزش بازار آپشن(اختیار خرید، اختیار فروش)
بخش اول: شناخت اصطلاحات و سازوکار انواع قرارداد آپشن
بخش دوم: تدوین استراتژی‌های معاملاتی
بخش سوم: مدیریت سرمایه و کنترل ریسک سبد
سرفصل‌های دوره آموزش آپشن | آموزش قراردادهای اختیار معامله
در کلاس های آموزش آپشن موارد زیر به شما آموزش داده خواهد شد تا بتوانید به راحتی معاملات خود را انجام دهید و از این بازار لذت ببرید.
فیلم آموزشی بورس کالای ایران و معاملات آتی با علی سپه وند
بورس کالا بازار منسجمی است که تعداد زیادی از عرضه کنندگان کالای خود را عرضه می کنند و کالای مربوطه پس از بررسی های کارشناسی و قیمت گذاری توسط کارشناسان بورس کالا به خریدار عرضه می شود. در این مجموعه آموزشی، ما شما را با کلیت بورس کالا و محصولات داد و ستد شده در بازار های مختلف آن اعم از بازار فیزیکی و مشتقه در قالب قرارداد های مختلف آشنا میکنیم تا بتوانید از ابزار های نوین آن جهت معامله گری در بورس کالا بهره ببرید.
| ردیف | عنوان | لینک | حجم | زمان |
| 1 | بخش اول : ساختار کلی بورس کالای ایران / بورس های کالایی مطرح دنیا / تاریخچه بورس کالای ایران | نمایش | 32MB | 19min |
| 2 | بخش دوم: کارکرد های بورس کالا / محصولات معامله شده در بورس کالا | نمایش | 32MB | 18min |
| 3 | بخش سوم: فرایند معامله در بازار فیزیکی کالا | نمایش | 41MB | 19min |
| 4 | بخش چهارم : قراردادهای بازار مشتقه / قراردا سواپ / قرارداد اختیار خرید / قرارداد اختیار فروش | نمایش | نحوه خرید و فروش در بازار مشتقه43MB | 20min |
| 5 | بخش پنجم : ادامه قرارداد های مشتقه / پیمان آتی(forward) / مدیریت ریسک با پیمان های آتی | نمایش | 28MB | 16min |
| 6 | بخش ششم : گواهی سپرده کالایی / فرآیند صدور گواهی سپرده کالا / معاملات گواهی سپرده سکه، زعفران، زیره و پسته | نمایش | 48MB | 17min |
| 7 | بخش هفتم: ریسک های پیمان آتی / قرارداد آتی (future) / تفاوت پیمان آتی و قرارداد آتی / مشخصات قرارداد آتی | نمایش | 46MB | 21min |
| 8 | بخش هشتم: بازیگران بازار آتی / آربیتراژگری در بازار آتی / تسویه روزانه / آفست کردن / موقعیت تعهدی باز | نمایش | 60MB | 28min |
| 9 | بخش نهم: پلتفرم معاملات آنلاین آتی و آپشن (تمرین عملی و انجام یک معامله بصورت آنلاین) | نمایش | 55MB | 30min |
20 ستاپ معاملاتی سودساز براساس ICT
دوره های تخصصی ارز دیجیتال اصفهان
اگر اطلاعات تان درباره درآمد دلاری "صفر" است:
منابع آموزشی فراچارت کاملا رایگان و با رعایت حقوق صاحبین اثر مدرسان ایرانی برای شما تهیه شده است. لذا استفاده از آن در رسانه های دیگر یا کسب درآمد به هر نحوی از این محتوای آموزشی نقض قوانین کپی رایت است و پیگرد حقوقی دارد و سو استفاده از حاصل زحمات دیگران در نهایت باعث ترویج بی اعتمادی و ایجاد محیط ناسالم برای رقابت خواهد شد.
مطالب مرتبط
فیلم آشنایی با مفاهیم بورس تهران توسط سعید نجفی
فیلم آموزشی بازار آتی کالای ایران توسط نیما کرامت و علیرضا شوشتری
آشنایی با افزایش سرمایه به زبان ساده توسط فرشاد امیر شوقی
33 دیدگاه
az.mohamad
ضمن عرض ادب و احترام خدمت مدیریت و کادرمحترم سایت بسیار ارزنده و کاربردی فراچارت ،سپاس از ایجاد فرصت های برابر آموزش ، با توجه به پیچیدگی و تعمیق بازار سرمایه ایران خصوصا بورس تهران ، لزوم ارائه مطالب جدید تخصصی بسیار احساس میشود هرچند که این سایت ارزنده سعی در جبران این فقدان و خلا علمی در ایران نموده است اما همانطور که شاهد هستید ؛مطالبی همچون قوانین بر این بازار و موارد تاثیر گذار دیگر بسیار سریع و شتابان دچار تغییر و تحول میشوند لذا از این مجموعه ارزنده و بزرگوار تقاضا میشود لطف بفرمایید در خصوص آپدیت مطالب ارائه شده همچنین ارائه مطالب جدید و مشابه خارجی اعم از کورس های آموزشی ، مقالات، استراتژی ها وابزارها و….خصوصا در حوزه موضوعی مهندسی ریسک ، ابزارهای مشتقه و بورس کالا و….همت و بزرگواری بفرمایید
( چناچه خود مستحضرید چند دوره در خصوص بورس کالا و اختیار معامله ارائه شده که در هر کدام از آنها در عین ارزندگی و ناب بودن مطالب جای خالی آتی و اختیار سکه – زعفران بسیار حس میشود در صورتی که فرصتهای معاملاتی بسیار ارزنده ای در این دو کالا همواره بوجود می آید .)
سپاس از حسن توجه و دقت نظرتان
تشکر از شما دوست عزیز. کاملا درست نحوه خرید و فروش در بازار مشتقه می فرمایید. در حال حاضر به دستور بورس کالا، آتی سکه غیر فعال هست و شما می توانید از آتی نقره و زعفران و پسته و زیره استفاده کنید که آموزش آن در سایت در لینک زیر هست. شاید دستخوش تغییراتی شده باشند ولی بیس و شالوده اصلی همان است.
https://farachart.com/12586
Ehsankhan111
خدا قوت خدمت آقای سپه وند
به امید ادامه این مجموعه عالی با قدرت بیشتر
از مدیریت تقاضا دارم به فکر تدارک آموزش دیگر مشتقات مانند بورس انرژی، املاک و… نیز باشند.
قرارداد آتی و اختیار معامله رو برخی از مراجع تقلید شرعی نمیدونن هرچند کمیته فقهی اون رو بررسی کرده ولی مثلا آقای مکارم شیرازی اینا رو شرعی نمی دونه و البته کمیته فقهی بهشون توضیح هم داده ولی باز شرعی نمی دونن
باسلام
باتشکر از مطالب مفید ارزنده تان
لطفاً در صورت امکان توضیح دهید نمادهای گواهی زعف ۹۹۰۸ آیا برای دیماه ۹۹ هم قابل نگهداری است و یا تا پایان آبان بسته می شوند. در توضیحات فرمودید برای دیماه قابل آربیتراژ هستند ولی نماد به ۹۹۰۸ اشاره می کنند. ممنون میشوم راهنمایی فرمایید
برای دریافت راهنمایی بیشتر چگونه میتوانم به شما دسترسی داشته باشم
باتشکر مجدد
در ادامه سوال قبل اگر گواهی سهام زعف۹۹۰۸ از بورس اوراق خریده باشیم. آیا سررسید آن همان آبان است؟ و اگر ما آنرا نفروشیم و به سررسید برسیم و نماد متوقف شود باید چکار کنیم؟ آیا پول آن به نرخ اخرین روز معامله به حساب ما می آید و یا به نحو دیگری است؟ و چگونه باید با آربیتراژ دی ماه معاوضه کنیم، چون نمادی مثلاً به نام زعف۹۹۰۹ نداریم
بااحترام
اصلاح میکنم مثلاً نمادی به نام زعف۹۹۱۰ (چون فرمودید دو ماهه انتشار میابند)، ولی باز هم همچین نمادی در بورس اوراق بهادار نداریم تا قابل آربیتراژ با اوراق آتی دیماه باشد
ایمان
تشکر بسیار زیاد
آموزنده و بسیار خوب.
از سایت فراچارت نیز برای دسترسی رایگان به این آموزش تشکر می کنم.
اگر هم همت به ادامه تولید قسمت های بعدی این مجموعه آموزشی داشته باشید بسیار عالی خواهد بود.
معاملات قراردادهای اختیار معامله ۲ شرکت در بورس آغاز شد
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، مدیریت ابزارهای نوین مالی شرکت بورس تهران اعلام کرد: دوره معاملاتی قراردادهای اختیار معامله خرید و فروش بر روی سهام شرکت معدنی و صنعتی چادرملو (کچاد)برای سررسید مهرماه 1400 و دوره معاملاتی قراردادهای اختیار معامله خرید و فروش بر روی سهام شرکت سرمایه‌گذاری غدیر(وغدیر) در سررسید آبان ماه 1400، از امروز(دوشنبه) در بازار مشتقه بورس اوراق بهادار تهران آغاز شد.
معاملات مربوط به این قراردادها تنها به صورت برخط بوده و صرفاً از طریق کارگزارانی که مجوز معاملات برخط در این بازار را دارا باشند، قابل انجام است.
همچنین با توجه به راه اندازی سامانه مدیریت ریسک و امکان و امکان محاسبات وجوه تضمین براساس « ضوابط وجهت ضمین قرارداد اختیار معامله در بورس اوراق بهادارتهران و فرابورس ایران»، اتخاذ موقعیت باز فروش در قراردادهای اختیارمعامله، به شرط کفایت وجوه تضمین، برای تمامی فعالان بازار سرمایه امکانپذیر می باشد.
شایان ذکر است "اوراق اختیار فروش تبعی" در واقع همان طرح بیمه سهام است که توسط شرکتها به فروش می رسند، که براساس آن فروشنده که همان شرکت منتشر کننده می‌باشد متعهد میشود تعداد معینی از سهام شرکت را به قیمت مشخصی که اصطلاحاً به آن “قیمت اعمال” می گویند در تاریخ معین یا همان “تاریخ اعمال” از سهامدار خریداری کند.
شرکت‌های منتشر کننده اوراق تبعی قبل از فروش این اوراق ملزم به انتشار اطلاعیه عرضه جهت اعلام عمومی ویژگی‌های آن می‌باشند. ضمن این که توصیه میشود سهامداران قبل از اقدام به خرید اوراق تبعی هر نماد، اطلاعیه عرضه آن اوراق را مطالعه کنند.
«آپشن» به کمک بازار می‌آید
مدیر ابزارهای نوین مالی شرکت فرابورس ایران معتقد است: با توجه به شرایط اقتصادی کشور و نوسانات موجود در انواع متغیرهای کلان اقتصادی و بالطبع تاثیر آن بر روی قیمت انواع اوراق بهادار و افزایش ریسک سرمایه‌گذاران، وجود ابزارهای مشتقه می‌تواند گزینه خوبی برای پوشش‌دهی ریسک، افزایش اطمینان و در نتیجه جذب سرمایه‌گذاران به سوی بازار سرمایه باشد.
«آپشن» اوراق بهاداری است که به موجب آن فروشنده متعهد میشود در صورت درخواست خریدار، تعداد مشخصی از دارایی موضوع قرارداد را به قیمت اعمال، معامله کند. یکشنبه هفته گذشته معاملات آپشن به عنوان ابزار جدید مشتقه‌ای در بورس تهران رونمایی شد. اما این اختیار خرید چه کاربردها و منافعی متناسب با شرایط بازار سرمایه ما خواهد داشت؟ آیا فقدان اختیار فروش، کارایی اختیار خرید را تحت تاثیر قرار نمی‌دهد؟ علیرضا توکلی‌کاشی، مدیر ابزارهای نوین مالی شرکت فرابورس ایران معتقد است: «با توجه به شرایط اقتصادی کشور و نوسانات موجود در انواع متغیرهای کلان اقتصادی و بالطبع تاثیر آن بر روی قیمت انواع اوراق بهادار و افزایش ریسک سرمایه‌گذاران، وجود ابزارهای مشتقه می‌تواند گزینه خوبی برای پوشش‌دهی ریسک، افزایش اطمینان و در نتیجه جذب سرمایه‌گذاران به سوی بازار سرمایه باشد.» او می‌گوید: «در دنیا عموماً اختیار خرید همزمان با فروش استقراضی و سایر مشتقات دارایی پایه انجام میشود. لذا به نظر می‌رسد تا اجرایی شدن فرآیند فروش استقراضی سهام، اختیار خرید کارایی لازم را نداشته باشد.»
اختیار خرید به عنوان ابزار جدید مشتقه در بازار سرمایه ایران چه کاربردها و منافعی متناسب با شرایط بازار سرمایه ما خواهد داشت؟
اختیار معامله یکی از انواع اوراق بهادار مشتقه است. این اوراق، اوراقی هستند که ارزش آنها بستگی به ارزش یک دارایی دیگر دارد و به این‌جهت حائز اهمیت هستند که می‌توانند به‌عنوان یک ابزار مدیریت ریسک مورد استفاده قرار گیرند. فعالان بازارهای اقتصادی و سرمایه‌گذاری به دلیل شرایط حاکم بر بازارها، نوسانات و عدم اطمینان از وضعیت آتی بازار همواره با ریسک‌هایی مواجه هستند که ممکن است آنها را در معرض زیان قرار دهد. با توجه به شرایط اقتصادی کشور و نوسانات موجود در انواع متغیرهای کلان اقتصادی و بالطبع تاثیر آن بر روی قیمت انواع اوراق بهادار و افزایش ریسک سرمایه‌گذاران، وجود ابزارهای مشتقه می‌تواند گزینه خوبی برای پوشش‌دهی ریسک، افزایش اطمینان و در نتیجه جذب سرمایه‌گذاران به سوی بازار سرمایه باشد. با مدیریت صحیح منابع تزریق‌شده به صنایع مولد، قطعاً شاهد تاثیر آن بر روی رونق اقتصادی نیز خواهیم بود. اما در خصوص چنین ابزاری نحوه استفاده و مهم‌تر از آن وجود بستر مناسب و تدوین فرآیند مناسب جهت پیاده‌سازی این ابزارها بسیار نحوه خرید و فروش در بازار مشتقه حائز اهمیت است. رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار نیز از ابتدای حضور خود به عنوان ریاست سازمان، راه‌اندازی معاملات مشتقه و در صدر آن اختیارهای معامله را در دستور کار خود قرار دادند. امکانپذیر شدن معامله اوراق مشتقه از اقدامات بسیار مهم سازمان بورس است.
چرا اختیار فروش در مقطع کنونی وارد بازار نشد؟ آیا فقدان اختیار فروش، کارایی اختیار خرید را تحت تاثیر قرار نمی‌دهد؟ در حالت کنونی استراتژی‌های سرمایه‌گذاری به‌وسیله آپشن خیلی محدود نمی‌شوند؟
همانطور که پیشتر نیز عنوان شد، ایجاد بستر مناسب برای ورود ابزارهای جدید نظیر مشتقات، بسیار مهم است و در خصوص عدم ورود اختیارات فروش یکی از موانع، نبود بستر مناسب کنترلی و نظارتی است. قطعاً وجود هر دو ابزار (اختیار خرید و اختیار فروش) در کنار یکدیگر منجر به استفاده کاراتری از این ابزارها میشود. این موضوع نه‌تنها در خصوص آپشن بلکه هر ابزار دیگری نیز برقرار است. وجود هر دو ابزار (call option & put option) در موقعیت‌های Short& Long و ترکیب آنها با هم با اهداف مختلف، موجب پیاده‌سازی استراتژی‌های سرمایه‌گذاری مختلف خواهد شد. در دنیا عموماً اختیار خرید همزمان با فروش استقراضی و سایر مشتقات دارایی پایه انجام میشود. لذا به نظر می‌رسد تا اجرایی شدن فرآیند فروش استقراضی سهام، اختیار خرید کارایی لازم را نداشته باشد.
ایجاد بستر مناسب برای ورود ابزارهای جدید نظیر مشتقات، بسیار مهم است و در خصوص عدم ورود اختیارات فروش یکی از موانع، نبود بستر مناسب کنترلی و نظارتی است.
آیا در هر دو سوی خریدوفروش (Short and Long position) اختیار خرید وارد هسته معاملات میشود یا صرفاً یکی از آنها؟
بله، ورود هر دو موقعیت long & short در سامانه معاملات امکانپذیر است، منتها نکته اصلی این است که تنها به اندازه‌ای می‌توان موقعیت short اتخاذ کرد که حداقل به همان میزان موقعیت long داشته باشیم. به عبارت دیگر در حال حاضر فقط برخی از سهامداران عمده و اشخاص حقوقی می‌توانند موقعیت فروش را در این بازار داشته باشند.
آیا برای معامله اختیار، همانند آتی نیازمند احراز هویت شخص و گذر از فیلترهای خاصی است یا به همه مجوز معاملات آن داده میشود؟
در حال حاضر برای معامله قراردادهای اختیار معامله در بورس برای اشخاص ضوابط یا فیلترهای خاصی در نظر گرفته نشده است و اشخاص با دریافت کد معاملاتی از کارگزاران می‌توانند اقدام به معاملات این ابزار مالی کنند. همچنین در صورتی که اشخاص در حال حاضر دارای کد معاملاتی هستند، کافی است که درخواست خود را نسبت به معاملات قراردادهای آتی به کارگزار خود اعلام کنند.
مشخصات کلی اختیار معامله راه‌اندازی‌شده چیست؟ و نحوه معاملات آن به چه شکلی است؟ کارمزد هر نهاد چقدر است؟
مطابق دستورالعمل، بورس‌ها مشخصات اختیار معامله را تعیین و اعلام می‌کنند. فرابورس ایران حداقل دو روز پیش از اولین روز معاملاتی قرارداد اختیار معامله را در قالب اطلاعیه از طریق سایت این شرکت منتشر می‌کند. اشخاص می‌توانند اختیار را در قالب قرارداد منتشر‌شده معامله کنند. در حال حاضر مشخصات کلی اختیارهای معامله شامل نماد، اندازه، قیمت اعمال، سررسید، کارمزد، ساعت و روز معاملاتی و سایر مشخصات است. در حال حاضر اختیارهای معامله به صورت اروپایی بوده و اشخاص تنها در سررسید مجاز به اعمال اختیار هستند. همچنین همانطور که می‌دانید قراردادهای تعریف‌شده از نوع اختیار خرید هستند و سرمایه‌گذاران محترم می‌توانند فقط نسبت به اخذ موقعیت خرید در نمادهای ایجادشده اقدام کنند و اخذ موقعیت فروش تنها در صورت بستن موقعیت‌های قبلی اخذشده امکانپذیر خواهد بود. قیمت اعمال آپشن‌ها در سررسید، به سه شکل در سود، در زیان و بی‌تفاوت خواهد بود و مطابق دستورالعمل، اعمال به روش تسویه نقدی تنها برای قراردادهای اختیار معامله در سود ممکن خواهد بود. همچنین به سود ناشی از تسویه نقدی معاملات هیچ‌گونه مالیاتی تعلق نمی‌گیرد. نکته حائز اهمیت دیگر این است که در مورد اختیار خرید به هیچ‌وجه لازم نیست که خریدار مالک سهم هم باشد و اشخاص می‌توانند بدون داشتن سهم پایه اختیار خرید آن را خریداری کنند. برای معامله در بازار مشتقه نیز لازم است اشخاص هزینه معاملاتی به علاوه ارزش معاملاتی قرارداد اختیار معامله یا وجه تضمین مورد نیاز را در نحوه خرید و فروش در بازار مشتقه حساب خود داشته باشند. ثبت سفارش در سامانه معاملاتی منوط به وجود وجه تضمین یا ارزش معاملاتی قرارداد در حساب عملیاتی کارگزار است و کارگزار مسوول ایفای تعهدات مشتریان خود در قبال اتاق پایاپای است. اجرای سفارش‌های ثبت‌شده در سامانه معاملاتی بر اساس اولویت قیمت و در صورت برابری قیمت‌ها بر اساس اولویت زمانی انجام میشود. کارمزدهای بازار قرارداد اختیار معامله، شامل کارمزد معاملات و کارمزد اعمال است. کارمزد اعمال از همه دارندگان موقعیت باز، که قرارداد اختیار معامله آنها تسویه نقدی یا فیزیکی شده است، اخذ میشود.
در حال حاضر برای معامله قراردادهای اختیار معامله در بورس برای اشخاص ضوابط یا فیلترهای خاصی در نظر گرفته نشده است و اشخاص با دریافت کد معاملاتی از کارگزاران می‌توانند اقدام به معاملات این ابزار مالی کنند.
شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه مسوول تسویه قراردادها در سررسید بوده و لذا به منظور پوشش ریسک‌های ناشی از عدم ایفای تعهدات، وثیقه‌ای را بر اساس ضوابط و مقررات مربوط از کارگزار دریافت می‌کند.
تسویه در قراردادهای اختیار معامله سهام به سه صورت امکانپذیر است که باید توسط دارندگان موقعیت بازخرید در صورت اعمال قرارداد و همچنین دارندگان موقعیت باز‌فروش به کارگزار مربوطه اعلام شود:
1- صرفاً نقدی: تسویه فقط به صورت نقدی انجام شود. 2-اول نقدی بعد فیزیکی: اولویت با تسویه نقدی است در غیر این صورت تسویه به‌طور فیزیکی انجام می‌گیرد. 3- صرفاً فیزیکی: تسویه فقط به صورت فیزیکی انجام شود. لازم به ذکر است که دارندگان موقعیت بازخرید امکان انتخاب هر سه گزینه را خواهند داشت، اما برای دارندگان موقعیت باز‌فروش تنها دو گزینه آخر قابل انتخاب است. همچنین زمان‌بندی فرآیند اعمال متعاقباً اعلام خواهد شد.
عموماً در بازارهای پیشرفته جهانی، ایفای تعهدات طرفین بر عهده شرکت‌های تسویه است و عموماً در بازارهای بزرگ مشتقه CCPها (Central Counterparty) نقش تسویه این ابزار مالی را دارند. بدین منظور این شرکتها از دو طرف وثایقی را اخذ می‌کنند تا در صورت عدم ایفای تعهدات طرفین خود را پوشش داده باشند.
عده‌ای معتقدند راه‌اندازی آپشن با شرایط کنونی، به همان سرنوشت آتی سهام دچار خواهد شد. نظر شما چیست؟ آیا درس‌های لازم از تجربه آتی سهام در معاملات آپشن گرفته شده است؟
بدون شک به منظور داشتن بازاری کارا، نیازمند بسترهایی خواهیم بود. از جمله این بسترها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
3- نظارت دقیق بر بازار 4- وجود یک مرکز تسویه وجوه قوی به منظور پوشش کلیه ریسک‌های ناشی از عدم ایفای تعهدات طرفین قرارداد.
با در نظر گرفتن موارد فوق طبعاً می‌توانیم نحوه خرید و فروش در بازار مشتقه بازار مشتقه کارایی داشته باشیم در غیر این صورت همچون تجربه آتی سهام، این پروژه نیز با شکست مواجه خواهد شد.
تسویه در قراردادهای اختیار معامله سهام به سه صورت صرفاً نقدی، اول نقدی بعد فیزیکی و صرفاً فیزیکی امکانپذیر است که باید توسط دارندگان موقعیت بازخرید در صورت اعمال قرارداد و همچنین دارندگان موقعیت باز‌فروش به کارگزار مربوطه اعلام شود.
علت اصرار بورس‌های سه‌گانه به پیش‌قدمی در راه‌اندازی آپشن چه بوده است؟ هماهنگی‌های لازم بین بورس‌ها و سپرده‌گذاری مرکزی چگونه صورت گرفته است؟
هرکدام از بورس‌های موجود در زمینه‌های متفاوتی فعالیت می‌کنند و بنابراین می‌توانند روی انواع کالاها و اوراق قابل معامله خود، انواع اوراق مشتقه را منتشر کنند. معمولاً و در تمامی موارد به این صورت است که وقتی ابزاری در بورسی بنیانش گذاشته میشود، به دلیل سیگنال‌هایی که به سرمایه‌گذاران می‌دهد، در جذب سرمایه‌گذار موثر خواهد بود. در خصوص هماهنگی‌های صورت‌گرفته با سپرده‌گذاری، باید این نکته را متذکر شد که در شرایط فعلی در ایران، با توجه به اینکه هنوز مقررات مربوط به settlement و Margin آن‌گونه که باید تدوین نشده است (و یکی از دلایل عدم ورود اختیار فروش نیز همین است)، همچنان بورس‌های سه‌گانه و شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه در حال تدوین شرایط و مقررات مربوطه هستند.
اگر دارایی پایه اختیار معامله‌ای، صکوک یا اوراق بادرآمد ثابت باشد، در حقیقت حقی برای خریدار اختیار برای خرید یا فروش آن اوراق در سررسید مشخص و به قیمت معین ایجاد می‌کند. عموماً اختیارهای معامله روی صکوک برای پوشش ریسک نوسان قیمت اوراق مورد استفاده قرار می‌گیرند. برای مثال اگر سرمایه‌گذاران پیش‌بینی کنند که نرخ‌ها در آینده کاهشی خواهد بود، یک اختیار خرید را بر روی آن اوراق خریداری می‌کنند. بنابراین اختیارهای معامله بر روی صکوک، می‌تواند به خوبی ریسک نوسان نرخ سود را پوشش دهد.
درواقع مزایا و معایب اختیارهای معامله روی صکوک با مزایا و معایب این ابزار مالی با دارایی‌های پایه دیگر تفاوت چندانی ندارد. همانطور که می‌دانید از اختیارهای معامله برای پوشش ریسک و همچنین معاملات سوداگرانه استفاده میشود بنابراین این ابزار مالی به خوبی می‌تواند ریسک تغییرات قیمت اوراق (ناشی از تغییرات نرخ سود) را پوشش داده و به سرمایه‌گذاران حرفه‌ای این اجازه را می‌دهد تا از تغییرات نرخ بهترین استفاده را در سودآوری ببرند. همچنین اختیارهای معامله ابزار بسیار خوبی برای پوشش ریسک بازارگردانان اوراق محسوب میشود. به این ترتیب که اگر بازارگردان در بازار اقدام به فروش دارایی کند. البته در دنیا بازارگردانان برای پوشش ریسک خود از قراردادهای آتی استفاده می‌کنند اما شاید در شرایط نبود این قراردادها، اختیار معامله بتواند جایگزین خوبی برای پوشش ریسک باشد. همچنین فروشنده اختیار نیز علاوه بر استفاده از منافع حاصل از فروش اختیار معامله، می‌تواند تا حد مطلوبی ریسک تغییرات قیمت دارایی را پوشش دهد. با این حال اگر سرمایه‌گذاران بدون تحلیل درست و علمی دست به معاملات این ابزار مالی بزنند بدون شک ممکن است متحمل زیان بزرگی بشوند.
همانطور که اشاره شد، مزایا و معایب این ابزار مالی، فارغ از دارایی پایه، پوشش ریسک و ایجاد فرصتهای کسب سود کوتاه‌مدت است.
عموماً بر روی همه اوراق بهاداری که به صورت نحوه خرید و فروش در بازار مشتقه عمومی مورد معامله قرار می‌گیرند می‌توان اختیار معامله، خریدوفروش کرد. معمولاً خود شرکتها اقدام به ایجاد اختیارهای معامله نمی‌کنند و مسوولیتی نیز در قبال آن ندارند، در حقیقت ایفای تعهدات طرفین بر عهده شرکت‌های تسویه است و عموماً در بازارهای بزرگ مشتقه CCPها (Central Counterparty) نقش تسویه این ابزار مالی را دارند. بدین منظور این شرکتها از دو طرف وثایقی را اخذ می‌کنند تا در صورت عدم ایفای تعهدات طرفین خود را پوشش داده باشند. عموماً اشخاص حقوقی که میزان قابل توجهی از دارایی پایه را در اختیار دارند امکان فروش اختیار را دارا هستند.
اختیار معامله از نظر شما می‌تواند نقش یا بخشی از نقش کدام یک از ارکان فعلی انتشار اوراق صکوک را ایفا کند؟
در دنیا نرم‌افزارهای زیادی جهت محاسبه قیمت اختیار معامله طراحی شده و در دسترس قرار دارد. نکته حائز اهمیت در قیمت‌گذاری اختیار معامله مبتنی بر صکوک، در نظر داشتن نرخ سود بدون ریسک و چشم‌انداز آن است.
به نظر شما بازار ثانویه اختیار معاملات صکوک چگونه می‌تواند باشد؟ اگر انتشار اختیار معاملات بازار ثانویه نداشته باشد، صدور و ابطال آن چگونه خواهد بود؟
در دنیا انواع اختیار معامله قابل معامله و غیرقابل معامله بر روی انواع صکوک طراحی و اجرایی شده است. سرمایه‌گذاران و ذی‌نفعان بازار با توجه به سلیقه و استراتژی‌های خود از بین چندین نوع موجود اختیار معامله آنها را برمی‌گزینند. اصولاً وجود بازار ثانویه، سبب میشود تا به صورت پیوسته، اطلاعات قیمت در اختیار کلیه ذی‌نفعان قرار بگیرد. در صورت نبود بازار ثانویه، کارایی اطلاعاتی این ابزار مالی از بین خواهد رفت.
دیدگاه شما