طلا محاسبه کننده حاشیه و اهرم

قیمت سکه و طلا در بازارهای جهانی و داخلی چگونه تعیین می شود؟

هنگام خرید اول از همه خودتان با فرمول شماره یک مظنه را با توجه به اونس جهانی حساب کنید بعد مظنه ایران را از چند مغازه دربازار بپرسید و با قیمت مظنه خود مقایسه کنید و اختلاف را تشخیص دهید و بعد مبادرت به خرید کنید.

عصر ایران ؛ علیرضا باغانی - همواره برای بسیاری از ما این سوال به وجود آمده که خرید و فروش طلا در بازارهای جهانی و بازارهای داخلی چگونه صورت می گیرد؟

معامله گران این "بازار هزار رنگ" به کاربردن اصطلاحات مختلف در رابطه با دادوستد این کالا را به نوعی جذابیت این بازار می دانند. اما قبل از اینکه در رابطه با سازوکار معامله طلا و آشنایی با اصطلاحات آن در بازارهای داخلی آشنا شویم، بهتر است مختصر آشنایی با خرید و فروش طلا در بازارهای جهانی نیز داشته باشیم زیرا یکی از فاکتورهای اساسی در تعیین قیمت طلا و سکه در ایران، نرخ آن در بازارهای جهانی است.

اساساً معامله طلا در انواع بورس های کالایی جهان با عیار و اوزان مختلفی انجام می شود: به عنوان مثال در بورس کالایی شانگهای، طلا با واحد پولی یوآن به ازای هر گرم در قالب شمش های یک کیلوگرمی مورد دادوستد قرار می گیرد یا اینکه در بورس کالایی توکیو طلا با واحد پولی ین به ازای هر گرم مبادله می شود.

اما در بازار لندن، سیدنی استرالیا، ایالات متحده (بورس کالایی نیویورک به صورت قراردادهای آتی با سررسیدهای مختلف) وضعیت اندکی متفاوت است و مبادلات به صورت دلار به ازای هر اونس مورد معامله قرار می گیرد. (اونس مخفف: oz) )از واحدهای جرم است . Oz سرواژه عبارت ounce است.

یک اونس برابر است با 28.35 گرم و یک شانزدهم پوند. واحد اونس در دستگاه‌های گوناگون همچون یکاهای انگلیسی، یکاهای سلطنتی و دستگاه یکاهای معمول ایالات متحده کاربرد داشته است. اونس واحدی جهت اندازه گیری وزن مواد است که در برخی از نقاط ممکن است متفاوت باشد . همچنین برای اندازه گیری وزن فلزات گرانبها از قبیل طلا، نقره، پلاتین و. از واحد troy ounce استفاده می شود که معادل ۳۱.۱۰۳۴۷۶۸ گرم است.)

اما برای اینکه از تازه ترین اطلاعات و اخبار مربوط به روند دادوستد طلا در بازارهای جهانی مطلع شویم بهتر است به معتبرترین سایت یعنی www.kitco.com مراجعه کرد زیرا آغاز و پایان معاملات جهانی طلا و سایر فلزات گرانبها به صورت آنلاین در این درگاه اینترنتی درج می شود.

برای خرید و فروش طلا بهتر است ابتدا فرمول های تعیین قیمت مربوط به این بخش را کاملاً یاد گرفته، سپس در مرحله بعد مبادرت به خریدوفروش کنیم.
اما قبل از هر چیزی بهتر است اصطلاحات مربوط به این بازار را بدانیم:

1- یک اونس طلا برابر با 31.103431گرم باعیار(999.9) که عیار (24) هم خوانده می شود.

2- یک مثقال طلا برابر با 4.608گرم است.

3- مظنه طلا درایران(که بر سر زبان ها است) یعنی قیمت 4.608گرم طلای17عیار یا(705).

4- سكه تمام بهارآزادي (قدیمی و امامی ) عيار(21.6) است؛ يا همان عيار(900)كه عيار 22هم خوانده مي شود، وزن هرسكه (8.133) گرم است.

5- سكه نيم بهار آزادي (وزن 4.0665گرم با عيار900( است.

6- سكه ربع بهارآزادي (وزن2.03225 گرم با عيار900 (است.

7- مظنه = به قیمت یک مثقال طلا با عیار 705(17) گفته می شود.

8- مثقال = 4.6083 گرم است .

9- گرم طلا محاسبه کننده حاشیه و اهرم = 1000 سوت است .

10- قیراط = 200 سوت است .

11- گرم = 5 قیراط گرمی است .

12- متفرقه : به کار ساخته مستعمل ، متفرقه گفته می شود .

13- آبشده : طلایی را که آب کرده و در قالب ریخته شده است ، آبشده نام دارد .

14- انگ : به شماره قبض ری گیری که بر روی آبشده حک شده است ، گفته می شود .

15- ری گیری : جایی که عیار طلا را تشخیص می دهند ، ری گیری نام دارد .

اما برای اینکه از چگونگی تعیین قیمت طلا و سکه در بازارهای مختلف اطلاع کسب کنیم در اینجا مهمترین فرمول های مربوط به تعیین قیمت را آورده ایم:

فرمول1 - بدست آوردن مظنه طلای ایران از طریق اونس جهانی

قیمت یک اونس طلا ضرب در قیمت یک دلار تقسیم بر 9.5742 = مظنه طلای ایران.

مثال: قیمت یک انس طلا 614.2دلار و قیمت یک دلار915تومان مظنه چقدرمی شود؟

614.2دلار*915تومان تقسیم بر 9.5742 = 58698 تومان (مظنه ایران).

فرمول 2- بدست آوردن قیمت سکه تمام از طریق اونس جهانی:

قیمت یک اونس طلا ضرب در قیمت یک دلار تقسیم بر 4.24927 = قیمت سکه تمام.
مثال:614.2دلار ضرب 915تومان تقسیم بر 4.24927=132256تومان (قیمت یک عدد سکه تمام بهار آزادی).

فرمول3- بدست آوردن یک مثقال طلا از طریق اونس طلا محاسبه کننده حاشیه و اهرم جهانی:

قیمت یک اونس طلا ضرب در قیمت یک دلار تقسیم بر 8.999 = قیمت یک مثقال طلا.

مثال:642دلار ضرب در 915تومان تقسیم بر 8.999 = 65277 تومان قیمت یک مثقال طلا.

فرمول4- قیمت یک مثقال طلا که در فرمول3 بدست آورده ایم را تقسیم بر 4.608 می کنیم، قیمت یک گرم طلای 18(750)عیار بدست می آید.

مثال:65277 تقسیم بر 4.608 = 14166تومان قیمت یک گرم طلای18(750)عیار.

فرمول5- شما وقتی به بازار طلا زنگ می زنید تا قیمت بگیرید قیمت مظنه را به شما می گویند یعنی قیمت(4.608گرم)طلای17(705)عیار را، حال اگر شما بخواهید قیمت یک گرم طلا با هر عیاری را بدست آورید از روی مظنه گرفته شده بدین طرق بایدعمل کنید:

مظنه17(705) تقسیم بر 4.608 تقسیم بر 705 ضرب در (هرعیاری) = قیمت یک گرم طلا با هر عیاری.

مثال:قیمت یک گرم طلا با عیار925 از روی مظنه 61355 تومان چقدرمی شود؟

61355تومان تقسیم بر 4.608 تقسیم بر 705 ضرب در 925=17470تومان قیمت یک گرم طلا با عیار925 از روی مظنه ایران.

فرمول6- هنگام خرید اول از همه خودتان با فرمول شماره یک مظنه را با توجه به اونس جهانی حساب کنید بعد مظنه ایران را از چند مغازه دربازار بپرسید و با قیمت مظنه خود مقایسه کنید و اختلاف را تشخیص دهید و بعد مبادرت به خرید کنید:

مبلغ پولتان/مظنه روز*4.608*705/عیار(شمش یا طلای آبشده)=مقدار(وزن)طلای خریدشده با پول موجود وعیارمشخص(شمش یا طلای آبشده).

مثال:7000000تومان پول داریم(برای خرید) مظنه روز 61000تومان است، مغازه دار برای فروش طلای آبشده با عیار 935دارد با مبلغ فوق چند گرم طلای آبشده باعیار(935) روی مظنه61000تومان باید به ما بدهد؟

7000000تومان/61000تومان*4.608*705/935=398.700گرم طلای آبشده با عیار935بایدبگیرید.

فرمول7- هنگام فروش هم اول ازهمه خودتان با فرمول شماره یک مظنه را از اونس جهانی حساب کنید بعد مظنه ایران را ازچند مغازه در بازار بپرسید و با قیمت مظنه خود مقایسه کنید و اختلاف تشخیص دهید، بعد مبادرت به فروش کنید:

مقدار(وزن)طلایتان ضرب در مظنه روز تقسیم بر 4.608 تقسیم بر 705 ضرب در عیار(شمش یا طلای آبشده)=مبلغ (پول)طلایتان که موقع فروش باید بگیرید.

مثال:398.7گرم طلای آبشده با عیار(935) داریم مظنه روز هم 65000تومان، موقع فروش چقدر پول از مغازه دار باید بگیریم؟

398.700گرم ضرب در 65000تومان تقسیم بر 4.608 تقسیم بر 705 ضرب در 935=7458811تومان باید از مغازه دار بگیرد.

1- شمش مارک دار (سوییسی-امارتی): وزن یک گیلوگرم عیار(995)البته عیار(999.9)هم هست اما خیلی کم می توان طلا محاسبه کننده حاشیه و اهرم گفت بهترین نوع خرید، چون: 1- روندبازار 2- عیارش مشخص روی آن حک شده در موقع فروش مشکلی پیدا نمیکند در مجموع مورد توجه نوسان گیران و به خاطر همین محاسن مثقالی500الی800تومان ازمظنه روز گرانتر می توان خرید. البته موقع فروش هم می توان مثقالی 300الی600تومان ازمظنه روز بالاتر فروخت.

2- آبشده (شمش) تیزآبی: به طلای آبشده باعیاربالای (900) تیزآبی گفته می شود، رتبه دوم خرید را می توان به طلا محاسبه کننده حاشیه و اهرم این نوع از طلا داد؛ قیمت هر مثقال300الی500تومان گرانتراز مظنه روز است. موقع فروش هم 200الی300تومان می توان بالاترفروخت.

3- آبشده معمولی: به طلای آبشده زیرعیار (900)آبشده معمولی گفته میشود که از آب کردن طلاهای متفرقه(مصنوعات مستعمل یاشکسته که به دلایل مختلف عیارمشخص ندارند) به دست می آید، قیمت این نوع با مظنه روز یکی است یا به عبارت دیگر مظنه یعنی قیمت همین نوع طلا.

تذکر- موقع خرید طلا از نوع (2و3) حتما فاکتور خرید با ذکرعیار طلا و شماره برگه ری گیری و شماره تلفن ری گیری با مهر و امضای فروشنده گرفته شود تا در موقع فروش به مشکل برنخورید.

4- سکه عيار900(تمام بهارقدیم-امامی-نیم بهار-ربع بهار): درمورد این نوع خرید چون قیمت سکه با قیمت ذاتی طلای خود سکه در ایران اختلافش بیش از حد معمول است باید خیلی دقت شود منظور نوسان گیری(ورود و خروج) به موقع چون روند قیمت هم به بازار جهانی و هم مناسبت های ما ایرانیان ربط دارد، در ضمن همیشه از جای معتبر خرید کنید.

نکته - البته سکه های دیگری هم مثل: 1- سکه مریمی عیار(995) با وزن 14گرم و اوزان دیگر 2- سکه توله هندی عیار(995) با وزن 11.600گرم و سکه اونس با عیار24می توان نام برد که در بازار خیلی کم و برای خریدش هم اجرت باید داد.

5- خرید طلای متفرقه (مستعمل- شکسته): درمورد این نوع خرید اصلا فکرش را هم نکنید در هر صورتی ضرر می کنید، مگر اینکه خیلی وارد باشید که با یک نگاه عیار را بفهمید.

حال که از چند و چون کار طلا در ایران فهمیدیم بهتر است فرمول نحوه محاسبه قيمت سكه بهار آزادي را از دو طریق بفهمیم: بر اساس اين فرمول كه به تائيد كارشناسان و اقتصاددانان مربوطه نيز رسيده است، براي محاسبه قيمت سكه بهار آزادي قيمت اونس جهاني طلا در نرخ آزاد دلار ضرب و حاصل آن تقسيم بر وزن هر اونس كه معادل 31،1 گرم مي‌شود. سپس اين رقم ضرب در كسر عيار اونس جهاني طلا و سكه بهار آزادي مي‌شود كه عدد 0،916 است.

بر اساس اين گزارش عيار طلاي معامله شده در بازارهاي جهاني يا اونس 24 و عيار سكه بهار آزادي 22 است و با تقسيم عدد 22 بر 24 عدد 0،916 به دست مي‌آيد و پس از ضرب عدد حاصل در وزن انواع سكه يعني تمام بهار آزادي، نيم و يا ربع بهار آزادي قيمت واقعي آنها به دست مي‌آيد.

معمولاً بانك مركزي در محاسبه قيمت سكه عددي را نيز تحت عنوان حق ضرب لحاظ مي‌كند كه برخي معتقدند حدود 5 الی 7 هزار تومان است و اين رقم را نيز بايد به قيمت بدست آمده اضافه كرد.

توضیح رئیس کل بانک مرکزی: هر 4 سکه تقریباً یک اونس است فرضاً‌ اگر هر اونس 1487 دلار است این رقم تقسیم بر 4 می‌شود قیمت دلار یک سکه به دست می‌آید و ضرب می‌شود و قیمت سکه مشخص می‌شود. فرمول رئیس کل بانک مرکزی بدین شرح است؛
<[(قیمت اونس جهانی طلا ÷ 4]× قیمت دلار>= قیمت واقعی سکه
<[(1487 ÷ 4)× 1190 >= 442000

اما بر اساس فرمولی که از سوی صرافی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد، قیمت سکه این گونه محاسبه می‌شود:
<[(قیمت اونس جهانی طلا × نرخ دلار آزاد) ÷ 31،1 ]× 0،916×وزن سکه>+ حق ضرب
<[(1487 × 1190) ÷ 31،1 ]× 0،916× 8،133 >+ 3000= 426000

مشتریان بازار آتی بورس کالا بخوانند

اما علاوه بر بازارهای نقدی مدت سه سال است که در بورس کالای ایران بخشی به عنوان بازار آتی فعالیت خود را آغاز کرده که بهتر است برای آشنایی با این بازار هم نکاتی را درباره آن نیز بگوییم:

روند رو به رشد مشتریان معاملات آتی، از جذابیت «اهرم مالی» در این بازار حکایت دارد. کسانی که «اقرارنامه و بیانیه ریسک معاملات آتی» را امضا کرده اند مدعی «ریسک پذیری» بالا هستند. «اهرم یک به یازده»، این بازار را به بازاری «بی رحم» تبدیل کرده است. از این رو مشتریان تازه وارد، باید با آگاهی بالا، اقدام به سرمایه گذاری کنند تا زیان به حداقل برسد. لذا نکات زیر قابل توجه است:

1- با شرکت های کارگزاری خلوت کار کنید. کارگزاری هایی که حجم معاملات بالا دارند، به علت کندی در سرعت «سامانه معاملات آتی»، قادر نیستند درخواست مشتریان را به موقع انجام دهند. جدیدترین فهرست «رتبه بندی کارگزاران قراردادهای آتی» را در وبگاه «شرکت بورس کالای ایران» به نشانی ime.co.ir بیابید.

2- جهت اطلاع از قیمتهای روز و لحظه ای طلا، سکه، نقره ، مس و ارز در بازار ايران و جهان به سایت bourse24.ir بخش نبض بازار طلا مراجعه کنید. همچنین قیمتهای جهانی کالا را در وبگاه دست اول www.kitcometals.com ببینید.

3- در مواقعی که وبگاه www.ime.co.ir بیش از حد شلوغ است، می توانید از مسیر جایگزین www.ime-co.ir استفاده کنید.

4- برای شروع حداقل به مدت 2 ماه، بیش از 5 موقعیت باز نکنید. این زمان برای «دوره کارآموزی» لازم است.

5- قیمت های جهانی را به کمک یک نرم افزار توانمند دنبال کنید. برای مثال نرم افزار Meta Trader 5 با حساب کاربری demo، به صورت
رایگان امکان بررسی قیمتهای حال و گذشته اونس جهانی طلا و نسبت ارزهای جهانی به یکدیگر را فراهم کرده است. همچنین با ابزارهای قوی این نرم افزار، قادر به تحلیل تکنیکال روی نمودارها هستید. اخیراً یکی از شرکتهای تولید کننده نرم افزار بازار سرمایه، اقدام به ارائه خدمات معاملات بر خط «بورس طلا محاسبه کننده حاشیه و اهرم طلا محاسبه کننده حاشیه و اهرم اوراق بهادار تهران» روی این نرم افزار کرده است. این نرم افزار را از مسیر metatrader5.com دریافت کنید.

6- در آخر، اگر موقعیت باز دارید و اصطلاحاً Margin Call شده اید، عجله نکنید و درصورت امکان موقعیت خود را نبندید. در این صورت اگر موقعیت معکوس بگیرید و موقعیت را ببندید، زیان شناسایی می کنید. ولی میتوانید با رساندن موجودی به حداقل وجه ضمانت، بازی را ادامه دهید. توجه داشته باشید بازار همیشه صعودی و یا نزولی نیست. با کمی حوصله با نوسانات بازار، زیان جبران خواهد شد. همچنین اگر پیش بینی می کنید که روز بعد، Margin Call خواهید شد، امروز مقداری حساب خود را شارژ کنید تا فردا از هشدار Margin Call رهایی یابید.

تماس حاشیه ای در معاملات فارکس برای Dummies توضیح داده شده است

یکی از ناراحت کننده ترین تجاربی که ممکن است یک معامله گر در معاملات فارکس با آن روبرو شود دریافت اطلاع رسانی از یک کارگزار فارکس در مورد تماس با حاشیه است. اگر یک تماس حاشیه ای به درستی مدیریت نشود ، این امکان را دارد که یک معامله گر را با ضررهای قابل توجه ترک کند.

بنابراین ، درک یک تماس حاشیه فارکس و نحوه وقوع آن ، برای تجارت موفق و سودآور فارکس و جلوگیری از بسیاری از ناامیدی های احتمالی و عقب ماندگی های مالی به عنوان یک معامله گر فارکس ضروری است.

با این حال ، برای درک تماس های حاشیه ای ، ضروری است که ابتدا بر روی دو مفهوم به هم پیوسته حاشیه و اهرم تمرکز کنیم.

حاشیه در فارکس

مارجین یکی از مهمترین مفاهیم است که معامله گر فارکس قبل از شروع معامله باید آن را درک کند. علاوه بر تعریف اصطلاحاً اصلی “حاشیه” ، اصطلاحات “حاشیه” طلا محاسبه کننده حاشیه و اهرم دیگری نیز وجود دارد ، مانند حاشیه استفاده شده ، حاشیه مورد نیاز و حاشیه آزاد ، که باید به آنها توجه کرد.

حاشیه تعریف شده است

مارجین حداقل مبلغی است که برای بازرگان و بازداشتن موقعیت جدید لازم است. به عبارت دیگر ، این درصدی از کل مبلغ یک موقعیت است که کنار گذاشته می شود و به عنوان سپرده حاشیه اختصاص می یابد ، به شما این امکان را می دهد که موقعیت های باز خود را نزد کارگزار فارکس خود حفظ کنید. به طور معمول ، کارگزاران فارکس از حاشیه کم 0.25٪ تا 2٪ یا حتی بیشتر به هر چیزی نیاز دارند.

میزان مارجین مورد نیاز به جفت ارزی و صلاحدید کارگزار بستگی دارد.

از درصد به عنوان نیاز به حاشیه یاد می شود.

حاشیه رایگان

حاشیه رایگان که به عنوان مارجین قابل استفاده نیز شناخته می شود ، به مقدار پولی اشاره دارد که در حال حاضر در معاملات استفاده نمی شود. این تفاوت بین ارزش حساب حساب تجاری شما و حاشیه استفاده شده است و می تواند برای باز کردن موقعیت های جدید مورد استفاده قرار گیرد. اگر موقعیت های باز شما سود ایجاد کند ، ارزش بیشتری سهام شما افزایش می یابد و در نتیجه حاشیه آزاد بیشتری ایجاد می شود.

حاشیه مورد نیاز

حاشیه مورد نیاز به مقدار پولی است که هنگام باز شدن موقعیت معاملاتی کنار گذاشته می شود و “قفل” می شود.

فارغ از اینکه چند معامله گر موقعیت باز کند ، هر موقعیت خاص باز شده حاشیه مورد نیاز خود را خواهد داشت.

حاشیه استفاده شده

به عنوان مجموع کل حاشیه مورد نیاز تمام موقعیتهای باز قفل شده توصیف می شود ، به این معنی که نمی توان از آنها برای باز کردن موقعیتهای جدید استفاده کرد.

اهرم در فارکس

اهرم در فارکس این امکان را برای شما فراهم می کند که مقدار قابل توجهی پول را در بازار فارکس فقط با سپرده نسبتاً ناچیز معامله کنید و بقیه را از کارگزار خود قرض بگیرید. از معاملات اهرمی به عنوان معاملات حاشیه ای نیز یاد می شود.

اصولاً حاشیه و اهرم دو روی یک سکه هستند. حاشیه به عنوان یک درصد نشان داده می شود طلا محاسبه کننده حاشیه و اهرم ، در حالی که اهرم با نسبت بیان می شود.

حاشیه مورد نیاز کارگزار شما را قادر می سازد حداکثر اهرم مجاز به تجارت را محاسبه کنید.

به عنوان مثال: کارگزار شما برای کنترل موقعیت R500 000 حاشیه 2٪ تعیین می کند. این بدان معناست که کارگزار R10 000 را در حساب حاشیه شما قرار می دهد ، شما می توانید ارز را به مبلغ R500 000 کنترل کنید. از R490 000 باقیمانده می توان به عنوان اهرم استفاده کرد. حاشیه 2٪ نشان دهنده اهرمی 50:1 است (1 / 0.02 = 50). حاشیه 5٪ به معنای اهرم 20:1 (1 / 0.05 = 20) ، حاشیه 10٪ = 10:1 اهرم و غیره است.

میانگین اهرم در معاملات فارکس به طور معمول بسیار زیاد است – بین 50:1 و 200:1.. حسابی با حداکثر اهرم 200:1. نشان می دهد که حتی کوچکترین کاهش ارزش معاملات فعال شما می تواند معاملات شما را به خطر بیندازد.

اگرچه اهرم قدرت به معامله گران فارکس اجازه می دهد تا سود خود را افزایش دهند ، اما این پتانسیل برای افزایش ضرر است. معاملات اهرمی یک شمشیر دو لبه نیز محسوب می شود ، زیرا نوسانات زیاد قیمت بر حساب های معاملاتی با اهرم بالاتر تأثیر می گذارد و احتمال ایجاد ضرر متوقف را افزایش می دهد.

سطح حاشیه ، سطح تماس حاشیه و تماس حاشیه توضیح داده شده است

معنی سطح حاشیه چیست؟

سطح مارجین نسبت ارزش ویژه به حاشیه استفاده شده است و به صورت زیر محاسبه می شود: سطح مارجین = (حقوق صاحبان سهام / حاشیه استفاده شده) x 100.

سطح حاشیه بسیار مهم است. این نشانه موارد زیر است:

• چه مقدار اعتبار برای باز کردن موقعیت های جدید در دسترس دارید.
• هرچه سطح مارجین بیشتر باشد ، حاشیه آزاد بیشتری در اختیار شما برای تجارت است.
• هرچه سطح مارجین کمتر باشد ، برای تجارت با حاشیه آزاد کمتری همراه خواهید بود.
• اگر سطح حاشیه صفر باشد ، هیچ موقعیت باز ندارید.

به طور معمول ، سیستم عامل های تجاری به طور خودکار سطح حاشیه را محاسبه و نمایش می دهند.

سطح تماس حاشیه به طلا محاسبه کننده حاشیه و اهرم چه معناست؟

یک کارگزار فارکس برای تعیین اینکه آیا یک معامله گر می تواند موقعیت های جدیدی را باز کند یا خیر ، از یک سطح مارجین خاص استفاده می کند. این محدودیت یا آستانه خاص به عنوان سطح تماس حاشیه شناخته می شود که مقدار خاصی از سطح حاشیه است. سطح حاشیه تعیین شده برای یک معامله گر ، بین کارگزاران متفاوت است ، اما بیشتر کارگزاران این سطح را 100٪ تعیین می کنند. بنابراین ، سطح تماس margin = Margin level @ 100٪.

سطح تماس حاشیه 100٪ زمانی بوجود می آید که ارزش سهام حساب شما برابر یا کمتر از حاشیه استفاده شده باشد و شما قادر به باز کردن موقعیت های جدید نخواهید بود. شما حتی با خطر احتمال از بین رفتن برخی یا تمام موقعیت های خود روبرو هستید (به زور بسته می شوید). این معمولاً هنگامی اتفاق می افتد که موقعیت خود را از دست می دهید و بازار به سرعت و به طور مداوم علیه شما چرخش می کند.

بنابراین اگر می خواهید موقعیت های جدیدی را باز کنید ، مجبورید موقعیت های موجود را ببندید.

تماس حاشیه مخوف

اصطلاح “تماس حاشیه ای” از روزی آغاز می شود که کارگزاران از طریق تلفن با بازرگانان تماس می گیرند تا آنها را در مورد سطح تماس حاشیه خود مطلع کنند. امروزه ، کارگزاران به طور معمول دیگر تماس تلفنی حاشیه ای برقرار نمی کنند – آنها از ایمیل یا پیام کوتاه استفاده می کنند. همچنین ممکن است موقعیت های یک معامله گر بدون هیچ گونه هشدار قبلی به طور خودکار بسته شود.

بنابراین ، اگر تماس حاشیه ای دریافت می کنید ، با کارگزار خود تأیید کنید یا اگر در رسیدن به سطح قابل قبول مارجین موفق نیستید موقعیت های شما به طور خودکار بسته می شوند.

وقتی حاشیه قابل استفاده (رایگان) به زیر حد حاشیه قابل قبول مشخص شده توسط کارگزار می رسد ، تماس حاشیه رخ می دهد. به بیان دیگر ، معامله گر دیگر هیچ حاشیه قابل استفاده ای ندارد و حساب تجارت به بودجه بیشتری نیاز دارد.

برای پاسخگویی به یک تماس حاشیه ای باید وجوه اضافی واریز کنید یا موقعیت های فعلی را بفروشید. اگر نتوانید تماس حاشیه ای را برآورده کنید ، موقعیت یا موقعیت های شما از بین می رود و این شانس را دارید که متحمل خسارات قابل توجهی شوید.

چه کسی جلوی اجرت‌های ۳۰ درصدی طلافروشان را می‌گیرد؟

درحالی که برخی اتحادیه های طلا و جواهر در نقاط مختلف کشور از جمله مشهد اعلام کرده اند که باید محاسبه اجرت ساخت طلا به صورت ریالی باشد نه درصدی ، متاسفانه با مراجعه میدانی به برخی از طلافروشی ها مشخص شد که اجرت همچنان به صورت درصدی و به صورتی کاملا متغیر محاسبه می شود که نرخ هایی تا 40 درصد نیز دراین میان وجود دارد

به گزارش جی پلاس، ارجمند، عضو هیئت مدیره اتحادیه طلا و جواهر استان زنجان که سابقه 45 سال حضور در صنف طلافروشان را دارد در گفت وگو با خراسان با بیان این که سال های قبل اجرت را ریالی حساب می‌کردند،می‌افزاید:وقتی به یک بنکدارمراجعه می کردیم و مقداری طلا می خریدیم، اجرت آن مثلا 200 هزارتومان می شد یعنی در فاکتور وزن طلا قید می شد و سپس اجرت آن هم به صورت ریالی می آمد. ولی چهار، پنج سال است که آن را تبدیل به درصد کرده اند. به عنوان مثال النگویی که اجرت آن پنج هزار تومان بود، حالا 2درصد کل مبلغ طلا برای اجرت آن محاسبه می‌شود.

وی با بیان این که بنکداران موضوع درصدی شدن را به گردن تولید کننده می اندازند، می گوید: ما به تولید کنندگان حق می دهیم چون تولید طلا مقداری پرتی دارد ولی الان محاسبه اجرت افسارگسیخته شده است. مثلا ما کاری داریم که 40 درصد اجرت دارد، کاری هم هست که 20 درصد اجرت دارد، هرکسی هرقدر که دلش بخواهد می گیرد و قانون خاصی ندارد.ارجمند ادامه می دهد: متاسفانه اتحادیه تهران اصلا نظارتی روی بازار و بنکداران ندارد درصورتی که بنکداران تهران شاید روی هم رفته حدود 200 نفر باشند.

کنترل کردن آن ها خیلی راحت است ولی متاسفانه این طرح هیچ وقت اجرایی نشده است.وی با اشاره به انتشار مطلبی در روزنامه خراسان از طرف معبودی نژاد رئیس اتحادیه طلا و جواهر مشهد،مبنی بر این که هیچ کس حق ندارد اجرت طلا را به صورت درصدی محاسبه کند وباید ریالی محاسبه شود، می افزاید: بارها این موضوع را ابلاغ کرده اند ولی عملی نمی شود. حتی سه روز پس از انتشار این موضوع در روزنامه خراسان، بنده فاکتوری را دیدم که درصد اجرت در آن اعمال شده است.آن چیزی که به درد مردم می‌خورد عمل است نه صرفا رسانه ای کردن موضوع .

ارجمند ادامه می دهد:ما یک سری ابلاغیه از طرف اتحادیه تهران داریم بارها به بنکداران تهران بخشنامه کرده اند که تک فروشی نکنید، تک فروشی برای مغازه های ویترین دار خرده فروش است، اگر قرار باشد تک فروشی کنید و ارزش افزوده را محاسبه نکنید و اجرت را کمتر کنید، مردم از بازار خرید می کنند. منتها کسی این ها را گوش نمی کند. یا اهرم قانونی برای اجرای آن ندارند یا بنکداران جزو قشر پولدار و قدرتمند هستند و زورشان به آن ها نمی رسد.به گفته وی بنکداران طلای پایتخت غالبا در چند پاساژ مستقر در محوطه بازار زرگرهای تهران جمع شده اند که حق تک فروشی به مردم را ندارند.

در قانون چیزی نیامده است

ارجمند درخصوص این که محاسبه اجرت باید چگونه باشد، می گوید: در اصل اجرت را کارگاهی که تولید کننده است، تعیین می‌کند اما هیچ موقع در قانون محاسبه این موضوع یا درصد بندی برای تولید کننده تعریف نشده است اما برای بنکداران در قانون 2درصد اجرت را تعیین کرده اند که طی بیش از 40 سالی که فعالیت می کنم این 2 درصد برای بنکداری و 7درصد سود برای خرده فروشی ثابت بوده است.

به گفته وی درصد محاسبه اجرت به مرور زمان بالا رفته است به طوری که از 2 و4 درصد شروع شد و الان تا 40 درصد هم برای برخی از کارها وجود دارد.ارجمند در پاسخ به این که آیا نظارتی از طرف اتحادیه طلا و جواهر روی اجرت جواهر وجود دارد یا خیر، می گوید:بله، کسانی که جواهر را تولید می‌کنند باید روی آن برچسب بزنند و بنکدار و فروشنده نیز باید آن را بزند. دراین برچسب مشخصات آمده است و جواهر باید شناسنامه داشته باشد.البته بحث اجرت دراین بخش با طلا متفاوت است و کارشناسی پیچیده تری دارد. در شهرستان ها که محیط های کوچک تری دارند نظارت کردن آسان تر است ولی در تهران اشراف داشتن و نظارت بر این موضوع سخت تر است چون احتمالا بیش از شش هزار واحد خرده فروش داریم.

وی با یادآوری این که اتحادیه کشوری طلا و جواهر منحل شد و الان اتحادیه های استانی وجود دارند، درپاسخ به این که آیا ابلاغیه اتحادیه تهران برای کل کشور نافذ است، می گوید: خیر، هر استانی برای خودش اتحادیه ای دارد ولی ما یک سری مصوبات داخلی هیئت مدیره داریم.ارجمند درپاسخ به این که اگر بخواهیم یک قانون مدون نافذ در کل کشور برای محاسبه اجرت داشته باشیم، چه کسی باید آن را ابلاغ کند، می گوید:این باید به اتاق اصناف برود و از طریق وزارت صنعت، معدن و تجارت انجام شود. درصد فروش طلافروشان را نیز وزارت صنعت تعیین می کند. الان هم باید این وزارتخانه اطلاعیه یا بخشنامه بدهد که طلافروشان حق ندارند اجرت را درصدی محاسبه کنند بلکه باید ریالی باشد وگرنه اتحادیه تهران حق ندارد به اتحادیه شهرستان های دیگر دستور یا ابلاغی بدهد.

اجرت برای تولید کننده نیاز است

عبادا. محمد ولی، کارشناس حوزه طلا وعضوهیئت مدیره انجمن صنفی کارفرمایان طلا و جواهر استان تهران با اشاره به افزایش و نوسانات فراوان در قیمت طلا به خراسان می‌گوید:برای این که از بازار جا نمانیم و بتوانیم هزینه های مان را جبران کنیم و طلاهای امانی را که دست مان داریم دوباره بسازیم و تحویل بدهیم، اجرت وجود دارد.با این حال وی درخصوص گرفتن درصدی از طلا بابت اجرت می‌گوید: من دراین زمینه صحبت نمی کنم و سمت آن نمی‌روم چون قانونی نیست، یک توافق یا قرارداد بین تولید کننده و بنکدار است.

به گفته وی درست این است که وقتی یک تولید کننده طلای امانی را می سازد و برمی‌گرداند، اجرتش را صفر کنیم.محمدولی درپاسخ به این که آیا قانون و رویه خاصی برای محاسبه اجرت وجود دارد، می گوید: سال ها در بازار ما عرف و معمول است ولی قانون نیست.وی با بیان این که کسانی که از تولیدکنندگان طلا می‌خرند باید همزمان فاکتورشان را تسویه کنند تا آن ها دچار ضررو زیان نشوند، می گوید:تولیدکننده برای این که بتواند طلایی را که گرفته دوباره سرجایش بگذارد یا باید اجرتش را نقدی بگیرد یا آن را همان لحظه به طلا تبدیل کند تا از بازار جا نماند.البته من عرف کنونی بازار راکه گاهی تا 30 درصد هم می گیرند، تایید نمی کنم ولی درمقابل می گویم که برای تولید کننده باید همان موقع خرید، اجرت محاسبه ودرفاکتور تسویه شود.

محمدولی درخصوص نظارت بر این مسئله نیز می گوید: این که دستگاه های نظارتی در بازار ورود وقیمت گذاری و اعلام کنند که همه باید ازآن تبعیت کنند، در قالب قانون نمی‌گنجد واین را نمی پسندم ولی باید هرج و مرج را نیز در بازار جمع کرد.باید حداقل و حداکثر داشته باشیم و اتحادیه های صنفی این بازه را با کمک تولیدکننده و بنکدار و فروشنده های نهایی تعیین کنند.

نامشخص بودن محاسبه اجرت جواهر

به یکی از جواهر فروشی های واقع در خیابان کریم خان زند مراجعه می کنیم و از فروشنده قیمت یک انگشتری دارای نگین برلیان را می پرسیم که رقم 43 میلیون و 600 هزارتومان را برای آن اعلام می کند. از وی درباره نحوه محاسبه این رقم می پرسیم که می گوید:جواهرات و طلای این انگشتری جداگانه محاسبه می‌شوند. اجرت طلای آن تقریبا گرمی 50 هزار تومان است ولی این رقم مهم نیست و جواهرات آن موجب می شود که به چنین قیمتی برسد.

وی درپاسخ به این که اجرت این جواهرات چگونه محاسبه می شود، می افزاید: خیلی به دنبال اجرت آن نباشید، وزن طلای این انگشتری حدود 4.5 گرم است که کمتر از یک میلیون و 200 هزارتومان می شود ولی بقیه این رقم مربوط به جواهر است.به گفته وی این جواهر یک قیراط و 13 سوت است که حدود 33 میلیون تومان قیمت دارد. از تفریق این رقم و نرخ طلای کارشده می توان فهمید که بیش از 9میلیون تومان دیگر این انگشتری احتمالا مربوط به محاسبه اجرت ساخت جواهر یا سود و مالیات بر ارزش افزوده است. البته این طلافروش درپاسخ به این که اجرت این جواهر چگونه محاسبه می شود، می‌گوید: این ها اجرت طلا محاسبه کننده حاشیه و اهرم ندارند و روی کلیت کار محاسبه می شوند.

به یک جواهر فروشی دیگر در سعادت آباد تهران می رویم و از اجرت انگشتری چشم ببر حاضر در ویترین این جواهر فروشی می پرسیم که در پاسخ می گوید: انگشتری چشم ببر داریم که اجرتش 500 هزار تومان است و انگشتری چشم ببر هم هست که اجرتش دو میلیون و 500 هزارتومان است.این بستگی به نوع کاری دارد که بخواهیم سفارش دهیم.به گفته وی کمترین اجرت کار ما 45 هزار تومان است که بعضی وقت ها به صورت ریالی و گاهی به صورت گرمی محاسبه می شود.در همان حوالی از مغازه ای دیگر قیمت اجرت یک انگشتری طلای سفید را جویا می شویم که فروشنده وزن انگشتری را هفت گرم و اجرت را برای هرگرم 50 هزارتومان اعلام می کند که جمعا 350 هزارتومان می شود.

اجرت های 30 درصدی و بالاتر

گرچه بازار زرگرهای تهران محل تجمع بنکداران و به عبارتی عمده فروشان طلاست ولی بسیاری از آن ها به صورت تک فروشی با اجرت های بیش از 30 درصد، به مشتری طلا می فروشند.قیمت یک سرویس سینه ریز طلا را از یکی از مغازه ها جویا می شویم که می گوید: طلای خام به اضافه اجرت، سود و مالیات بر ارزش افزوده این سرویس، جمعا 33 میلیون تومان می شود که 97 گرم آن طلای خام است و هرگرم 75 هزارتومان اجرت دارد.با توجه به این که در زمان تهیه این گزارش قیمت هرگرم طلای خام حدود 217 هزار تومان است ، درصد اجرت مذکور برای هرگرم بیش از 34 درصد می شود. وقتی به مغازه ای دیگر در همین راسته بازار می رویم و اجرت یک سرویس طلای سفید را جویا می شویم، باز هم پاسخ مشابه است و فروشنده اجرت را 30 درصد یعنی حدود 60 هزارتومان در هرگرم اعلام می کند.

۶ اهرم طرح افق برای کنترل گران‌فروشی در بازار موبایل/ سود مصوب واردکننده، عمده فروش و مغازه‌دار چقدر است؟

سخنگوی انجمن واردکنندگان موبایل با بیان اینکه طرح افق زنجیره واردات و توزیع موبایل را رصد و شفاف می‌کند، گفت: در این سازوکار هرگونه احتکار و گران‌فروشی در بازار موبایل به سرعت کنترل می‌شود.

به گزارش خبرنگار اقتصادی ایلنا، نوسانات شدید موبایل در یک سال اخیر، خریداران این کالای پرمصرف را به ستوه آورده است. شاید از منظر وزارت صمت و بانک مرکزی این کالا جزو کالای اساسی گروه یک یعنی همتراز برنج، مرغ، شکر و سایر‌ کالا‌های اساسی قرار نگیرد اما با نگاهی گذرا به ارقام چشمگیر واردات و مصرف داخلی تلفن همراه می‌توان به جایگاه مهم و حیاتی آن برای مردم پی برد.

بر اساس آمارهای گمرک ایران در فصل بهار امسال، موبایل با 350 میلیون دلار واردات،‌ سومین کالای وارداتی ایران بوده است و همچنین در سال 98 تعداد 15.3 میلیون تلفن همراه به ارزش بیش از 2.4 میلیارد یورو در سامانه همتا به ثبت رسیده است. با این وجود بازار موبایل از ابتدای سال تاکنون شدیدا با معضلاتی همچون «نوسانات هیجانی و کاذب»، «گران فروشی» و «احتکار» رو به رو بوده است.

جای خالی یک سامانه نظارتی برای کنترل قیمت موبایل

به عنوان مثال بلافاصله پس از انتشار خبر ممنوعیت واردات گوشی‌های بالای ۳۰۰ یورو، ناگهان یک‌شبه قیمت گوشی‌های این رده قیمتی تا ۵۰ درصد افزایش یافت و گوشی‌های پرمصرف در رده قیمتی پایین‌تر از ۳۰۰ یورو نیز از این هیجان کاذب بی‌بهره نماند و تا ۱۰ درصد افزایش قیمت را ثبت کرد.

در رخ‎دادی دیگر، وقتی موبایل افزایش حدودا ۳۰ درصدی را در نیمه اردیبهشت ماه تجربه کرد، جهرمی وزیر ارتباطات در توئیتی تلویحا دلیل احتکار را مطرح و عنوان کرد: «تا دو روز پیش، آمار واردات نشان می‌داد که ۱.۴ میلیون گوشی وارد شده، شاید در این بین کمی احتکار اتفاق افتاده باشد، البته اطمینان ندارم.»

تاکنون در راستای ساماندهی هوشمند بازار موبایل ۲ سامانه «همتا» و «گارانتی» به ترتیب به منظور «کاهش قاچاق با اهرم ثبت ریجستری» و «زدودن گارانتی‌های تقلبی و فاقد ‌اصالت» راه‌اندازی شده‌اند.

اما سونامی‌های قیمتی موبایل در چندماه اخیر، جای خالی ثبت سیستمی گوشی‌های موجود در کشور را برای کنترل گران فروشی و احتکار بیش از پیش نمایان کرده و همین معضل سبب شده است وزارت صمت اجرای طرح جدیدی به نام‌ افق تلفن همراه را در دستور کار خود قرار دهد.

6 اهرم افق برای کنترل گران‌فروشی و احتکار موبایل

طرح افق با قابلیت نظارتی که به وسیله فاکتورهای الکترونیکی در حلقات زنجیره تأمین و توزیع تلفن همراه (واردکننده، عمده فروش و خرده فروش) ایجاد می‌کند، 6 مزیت کلیدی را برای بازار موبایل به ارمغان خواهد آورد:

1. با ایجاد شفافیت شبکه توزیع و رصد کردن قیمت کالا از زمان واردات تا رسیدن به دست مصرف کننده نهایی، دست واسطه‌ها و دلالان در چرخه توزیع را قطع خواهد کرد؛

2. با کنار گذاشتن فاکتورهای کاغذی و دستی، نظارت سیستمی بر فاکتورهای الکترونیک آسان خواهد شد و به وسیله آن می‌توان با محاسبه‌ حاشیه سود هر مرحله از 3 زنجیره تأمین و توزیع (واردکننده، عمده فروش و خرده فروش) هرگونه گران فروشی را رصد کرد؛

3. با ملزم شدن مغازه‌داران به ارائه فاکتور رسمی به خریدار، مصرف کننده نهایی ضمن اطلاع از قیمت مصوب سازمان حمایت برای هر مدل موبایل، قادر خواهد بود تا در صورت مشاهده گران فروشی به ثبت شکایت در سامانه 124 اقدام نماید؛

4. با رصد دائمی موجودی کالا در کشور، امکان وقوع احتکار به حداقل خواهد رسید؛

5. با شفاف سازی عملکرد واحدهای صنفی موبایل، محاسبه مقدار واقعی مالیات تسهیل خواهد شد؛

6. با ثبت تاریخ فروش محصول امکان اطلاع یافتن از تاریخ دقیق آغاز شروع گارانتی فراهم خواهد شد.

سقف سود مصوب واردکننده، عمده فروش و مغازه دار چقدر است؟

محمدرضا عالیان، سخنگوی انجمن واردکنندگان موبایل در در گفت‌وگو با ایلنا ، با اشاره به مزایای اجرای طرح افق برای بازار تلفن همراه، گفت: طرح افق قرار است زنجیره شبکه تأمین کنندگان (واردکنندگان)، توزیع کنندگان(عمده فروش) و خرده فروش(مغازه‌داران) موبایل را تحت رصد و شفافیت خود قرار دهد، به طوری که هرگونه تخلف و گران فروشی در بازار موبایل را بتواند به سرعت کنترل کند.

وی افزود: در طرح افق تمامی اعضای زنجیره تأمین و توزیع موبایل موظف هستند که اطلاعات خود را در سامانه جامع تجارت ثبت کنند. در این راستا، واردکننده پس از ترخیص موبایل ملزم است بلافاصله آن را در سامانه ثبت کرده و بعد از آن محموله موبایل خود را به توزیع کننده و عمده‌فروشی که در این سامانه احراز صلاحیت شده است، بفروشند.

عالیان با اشاره اینکه تمامی عمده فروشان و خرده فروشان نیز می‌بایست کالای خود را ذیل اصول طرح افق معامله کنند، گفت: بر این اساس شرکت‌های واردکننده حداکثر تا سقف 15درصد، عمده فروشان حداکثر تا سقف 3 درصد و مغازه داران نیز حداکثر تا سقف 7 درصد می‌توانند سود معاملاتی دریافت کنند.

کشف گران فروشی و احتکار موبایل در کسری از ثانیه

سخنگوی انجمن واردکنندگان موبایل با اشاره به اینکه سازوکار طرح افق هرگونه گران‌فروشی و احتکار موبایل را به شکل سیستمی کنترل و رصد می‌کند، خاطرنشان کرد: درصورت بروز هرگونه تخلف در زنجیره توزیع موبایل، به سرعت می‌توان فهمید که گران فروشی در کدام حلقه و توسط چه شرکت و فردی اتفاق افتاده است.

وی خاطر نشان کرد: در حال حاضر 400 شرکت واردکننده و حدود 70 هزار واحد صنفی خرده فروش و عمده فروش در حوزه موبایل فعال هستند، بنابراین پیاده سازی کامل طرح افق مانند طرح ریجستری زمان‌بر و نیازمند پیشروی گام به گام در بلند مدت است.

عالیان در پایان گفت: در هنگام ورود موبایل به کشور، سود مصوب متعلق به واردکننده بر اساس استانداردهای گمرکی کاملا محاسبه شده و شفاف است، بنابراین واردکنندگان حتی در صورت نبود طرح افق نیز فعالیت شفاف دارند اما با این حال خود را ملزم می‌دانند که در سامانه افق ثبت نام کنند.

نفت؛ نفرين سياه يا اهرم توسعه؟

در حالی که افزايش بی وقفه بهای نفت دريافتی های ارزی جمهوری اسلامی را از اوجی به اوج تازه می برد، رسانه های اقتصادی تهران بر مديريت نادرست در آمد های نفتی ايران تاکيد مي کنند و «طلای سياه» را «بلای سياه» لقب می دهند.

بهای نفت در بازار نيويورک پنجشنبه دوم خرداد ماه مرز هر بشکه ۱۳۵دلار را پشت سر گذاشت و ميانگين بهای هر بشکه نفت ايران نيز در ارديبهشت ماه گذشته، بر پايه داده های انتشار يافته در تهران، برای نخستين بار در تاريخ يکصد ساله نفت کشور، به ۱۱۳ دلار رسيد.

بلای ايران

روزنامه سرمايه چاپ تهران، در شماره پنجشنبه دوم خرداد ماه خود، در آمد ارزی حاصل از صدور نفت خام و فرآورده های پتروشيمی را، تنها در ارديبهشت ماه، بيش از ده ميليارد دلار محاسبه می کند که به نوشته همان روزنامه، فراتر از کل در آمد ارزی ايران در دوازده ماه سال ۱۳۷۷ خورشيدی است.

مساله در آنجا است که افزايشی چنين قابل ملاحظه در دريافتی های ارزی جمهوری اسلامی نه شادمانی مردم را بر می انگيزد و نه واکنش مثبت محافل کارشناسی را.

بی تفاوتی مردم نسبت به تحولات تاريخی بازار نفت چنان است که گويی اين محصول و ثروت حاصل از آن به ايرانيان تعلق ندارد و يا حتی، بد تر از آن، در مسيری مغاير با منافع آنها به کار گرفته شده است.

سرمقاله بامداد پنجشنبه روزنامه سرمايه زير عنوان «طلای سياه بلای ايران»، همين احساس را به نمايش می گذارد، با تاکيد بر اين تناقض که نفت دوران طلايی خود را طی می کند، اما در همان حال «اوضاع اقتصادی کشور و وضعيت معيشتی جامعه ناخوشايند است.»

اقتصاد ايران، ديگر روزنامه اقتصادی بامداد تهران نيز در شماره های چهارشنبه اول و پنجشنبه دوم خرداد ماه خود مقاله ای را منتشر کرده است از دکتر محمد طبيبيان زير عنوان «نفرين نفت يا سوء استفاده از منابع؟»، که در آن کاربرد نادرست در آمد های حاصل از منابع طبيعی به ويژه نفت مورد بررسی قرار گرفته است.

محور اصلی اين نوشته ها، و نوشته های مشابهی که پی آمد های منفی «رانت نفتی» را در رابطه با نابسامانی های کنونی اقتصاد ايران بررسی می کنند، اصطلاح معروف «بيماری هلندی» است که در ادبيات اقتصادی جای مهمی دارد.

بيماری هلندی

اين بيماری مرموز، همانگونه که از نامش بر می آيد، نخستين بار در هلند پديدار شد که اقتصادش، در پی برخورداری از در آمد های انبوه ناشی از توليد و صدور گاز، به نابسامانی گرفتار آمد.

باتوجه به اين تجربه، اصطلاح «بيماری هلندی» ناظر بر ناهنجاری هايی است که بر اثر تزريق انبوه در آمدهای حاصل از منابع طبيعی، در ساختار های اقتصادی يک کشور پديدار می شود.

شمار قابل ملاحظه ای از کشور های نفت خيز در حال توسعه، از ايران و الجزاير گرفته تا نيجريه و ونزوئلا، به همين ناهنجاری ها مبتلا شده اند.

نشانه های اقتصادی، اجتماعی و سياسی «بيماری هلندی» به گونه ای آشکار در اقتصاد ايران ديده می شود.

در عرصه اقتصادی، دلارهای حاصل از نفت بيش از بيش به منبع عمده تامين در آمد های دولت بدل می شوند و ديگر منابع، به ويژه دريافتی های مالياتی را، در حاشيه قرار می دهند.

به علاوه وزنه دلار های نفتی ارزش پول ملی را بالا می برد، کالا های صادراتی را گران می کند، واردات را افزايش می دهد و زمينه تک محصولی شدن کشور را فراهم می آورد.

در همان حال، تزريق دلار های نفتی در شريان های اقتصادی، نقدينگی را بالا می برد و تنش های تورمی به وجود می آورد.

در زمينه اجتماعی، نابرابری ها تشديد می شود و رانت حاصل از نفت، در اختيار اقليتی از صاحب امتيازان قرار می گيرد.

همچنين دولت برای راضی نگهداشتن مردم به گونه ای مصنوعی، به توزيع انبوه يارانه می پردازد و کارمند استخدام می کند، تا جايی که بخش بزرگی از منابع کشور در راه پرداخت يارانه و گسترش ديوانسالاری، به هرز می رود.

فساد پر دامنه، يکی ديگر از ويژگی های اقتصاد های متکی بر رانت نفتی است.

و سر انجام در عرصه سياسی، دولت متکی بر رانت نفتی، چون برای تامين نياز های مالی خود به شهروندان و ماليات آنها نيازی ندارد، خود را به پاسخگويی، مسئوليت پذيری و قبول مشارکت مردم ملزم نمی بيند.

شمار زيادی از دولت های نفتی، در اشکال مذهبی، نظامی يا ناسيوناليستی شان، راه را بر دموکراسی می بندند، رانت حاصل از نفت را ميان جناح های هوادار خود توزيع می کنند، از انجام اصلاحات ساختاری سياسی و اقتصادی سر باز می زنند، و هزينه های نظامی را بالا می برند.

نسبت دادن همه اين نابسامانی ها به «نفرين نفت»، راه به جايی نمی برد.

نفت و گاز می توانند به عنوان برگ هايی برنده در خدمت توسعه ايران به کار گرفته شوند.

ايالات متحده آمريکا در فاصله سال های ۱۸۷۰ تا ۱۹۵۰، نفت را به عنوان يک اهرم بسيار کار آمد در خدمت پيشرفت اقتصادی خود به کار گرفت و در حال حاضر نيز نروژ، سومين قدرت صادر کننده نفت در جهان، به الگوی درخشان استفاده بهينه از نفت در خدمت نسل های امروز وآتی کشور بدل شده است.

بعضی ديگر از کشور های نفت خيز جهان، از جمله کويت و امارات متحده عربی، با برخورداری از تجربه های توسعه، از نفت برای فراهم آوردن دوران پس از نفت استفاده می کنند.

در عوض کشور هايی همچون ايران و ونزوئلا، با استفاده نادرست از در آمد های نفتی، اقتصاد خود را از رشد واقعی منحرف کرده و آنرا بيش از بيش در کام اعتياد خطرناک به رانت حاصل از طلای سياه فرو می برند.

فریدون خاوند

فریدون خاوند، اقتصاددان، تحلیلگر اقتصادی و استاد اقتصاد پاریس فرانسه است.