بازده چیست؟
سود یا پاداش حاصل از هر نوع سرمایهگذاری، بازده نامیده میشود. این مفهوم نیز همانند ریسک برحسب درصد بیان شده و کیفیت آن، معمولاً بر مبنای دوره زمانی حصول، عملکرد سایر داراییها در مدت مشابه و شاخصهای پولی، ارزیابی میگردد. بازدهی سرمایهگذاران بازار سهام، از دو طریق افزایش قیمت سهم و سود نقدی سالانه، حاصل میشود. به منظور تعیین منفیهای بورس به خاطر چیست؟ درصد بازدهی بهینه، معیار مشخصی وجود ندارد زیرا، همانگونه که در بالا اشاره شد؛ محاسبه بازدهی مطلوب میتواند تابعی از افق سرمایهگذاری، ماهیت دارایی، ریسک، هزینههای معاملاتی، نرخ بهره، درصد تورم و… باشد.
به عبارت دیگر، نحوه ارزیابی بازدهی اوراق دارای درآمد ثابت با سهام موجود در بورس که سود مقرر شدهای برای آنها وجود ندارد؛ کاملاً متفاوت است.
برای مثال اگر نرخ تورم کشور را ۲۰ درصد فرض کنیم، کسانی که در اوراق مشارکت با سود ۲۵ درصد سرمایهگذاری کنند؛ علاوه بر حفظ ارزش پول خود در مقابل تورم، ۵ درصد نیز بازده واقعی داشتهاند. اما زمانی که کارشناسان مالی به ارزیابی عملکرد بازار سرمایه میپردازند، علاوه بر موارد فوق، معمولاً تمرکز اصلی آنها بر مقایسه عملکرد بورس، با سایر بازارهای سرمایهگذاری نظیر ارز و طلا در مدت مشابه میباشد.
بازده در طرف مقابل ریسک بوده و به گونهای، نتیجه تقبل ریسک است. در واقع سرمایه گذاران به منظور دستیابی به بازدهی معقول حاضر میشوند تا درصد ریسک احتمالی مشخصی را تحمل کنند. واژه بازده، الزاماً به کسب سود تعبیر نمیشود و این موضوع به اشتباه در ذهن برخی سرمایه گذاران نقش بسته است. مثبت یا منفی بودن بازدهی، طبیعت سرمایهگذاری است و سود و زیان هر دو، پاداش معاملاتی ما محسوب میشوند. در یک کلام میتوان گفت، کسب بازدهی انگیزه تمام افراد از ورود به دنیای سرمایهگذاری است.
انواع بازده در بازار سهام
در معاملات سهام و بازار مالی، بازده به دو دسته کلی مورد انتظار و واقعی تقسیم میشود.
بازده مورد انتظار؛ پیش از ورود به معامله تعیین شده و بیانگر انتظارات سوددهی، از موقعیت معاملاتی مذکور است. به منظور تعیین بازده مورد انتظار خود از هر موقعیت معاملاتی سهام، باید به متدهای تحلیلی مختلف مسلط باشیم. برحسب تحلیل شرایط بنیادی و گزارشات مالی منتشره از سوی شرکتها، در مورد سود تقسیمی پایان سال، سناریوهایی در نظر میگیریم. سپس وضعیت نموداری سهم را بر اساس اصول و روشهای تکنیکالی بررسی نموده و اهداف قیمتی آینده آن، مشخص خواهند شد. در نهایت بازدهی تقریبی مورد انتظار با توجه به ریسک و حجم معامله، از مجموع پتانسیل سوددهی آتی سهم محاسبه میشود.
بازده واقعی؛ پس از خروج و بر اساس سود قطعی کسب شده از موقعیت معاملاتی، قابل محاسبه میباشد. به بیان ساده، مجموع اختلاف قیمت خرید و فروش سهم، سود نقدی و بعضاً درآمد حاصل از حق تقدمهای سهام، نشان دهنده بازده واقعی شما است. تفاوت بازده واقعی و مورد انتظار، بیانگر سطح کیفی سرمایهگذاری طی دوره مذکور است.
بسیاری از کارشناسان سرمایهگذاری توصیه میکنند که حین انجام محاسبات تعیین بازده مورد انتظار، رویکرد محافظه کارانهای داشته باشید. زیرا موجب میشود که با داشتن دیدگاهی واقع بینانه، درصد خطا کاهش یافته و از شناسایی سودهای موهومی جلوگیری شود.
نحوه تعیین بازده یک موقعیت معاملاتی
همانگونه که توضیح داده شد؛ برای محاسبه بازده واقعی باید پس از فروش سهام، مجموع سود حاصل شده از این موقعیت معاملاتی را محاسبه نمایید؛ تا درصد بازده نسبت به سرمایه کل مشخص شود. در همین راستا و به منظور درک عمیق مطلب، توجه شما را به یک معامله فرضی جلب میکنیم:
سرمایه گذار الف با دارایی ۵۰ میلیون تومانی خود، در بازار سهام تهران مشغول فعالیت است. وی در ابتدای سال تصمیم میگیرد؛ با افق سرمایهگذاری یکساله، روی سهام شرکت ایران خودرو سرمایهگذاری نماید. طبق تحلیل نموداری، پیش بینی میشود این سهم تا پایان سال، حداقل یک رشد قیمت ۲۰ درصدی را تجربه کند. همچنین نتایج تحلیل بنیادی نشان دهنده این است که شرکت وضعیت سوددهی فوق العادهای داشته و بر اساس سیاستهای مدیریتی فعلی، تقسیم سود نقدی ۲۰۰ تومانی به ازای هر سهم در پایان سال مالی، بسیار محتمل است.
حداکثر ریسک قابل تحمل برای این سرمایه گذار در موقعیت معاملاتی مذکور، ۱۵ درصد نسبت به کل سرمایه میباشد. اگر نقطه ورود مد نظر، در ناحیه قیمتی ۱۰۰۰ تومانی بوده و طبق استراتژی معاملاتی در صورت افت قیمت تا محدوده ۸۰۰ تومان، سرمایه گذار با پذیرش زیان از معامله خارج شود؛ با انجام محاسبات مربوط به تعیین حجم بر اساس مدیریت سرمایه مشخص میشود که این شخص مجاز است حداکثر ۳۷۵۰۰ سهم از این شرکت را خریداری کند.
۵۰/۰۰۰/۰۰۰ × ۱۵% = ۷/۵۰۰/۰۰۰
۱۰۰۰ – ۸۰۰ = ۲۰۰
۷/۵۰۰/۰۰۰ ÷ ۲۰۰ = ۳۷۵۰۰
تفاوت بازده واقعی و مورد انتظار
طبق تحلیل فوق و با توجه به مقادیر سود مورد انتظار ناشی از رشد قیمت و تقسیم سود نقدی سهام، مجموع بازدهی احتمالی این موقعیت معاملاتی بر اساس حجم حدوداً ۳۰ درصد میباشد، که نشان دهنده شرایط ایدهآل معامله مذکور از لحاظ قوانین مدیریت سرمایه است.
۲۰۰ (سود نقدی احتمالی سهم) + ۲۰۰ (مقدار افزایش قیمت احتمالی سهم) = ۴۰۰ (مجموع بازده مورد انتظار به ازای هر سهم)
۳۷۵۰۰ × ۴۰۰ = ۱۵/۰۰۰/۰۰۰
اما پس از گذشت یک سال، قیمت سهم به ۱۱۰۰ تومان میرسد (افزایش قیمت ۱۰ درصدی). از طرف دیگر، گزارشات مالی شرکت در سامانه کدال نیز بیانگر این است، که سود نقدی شرکت ایران خودرو در پایان سال مالی مذکور، صرفاً ۵۰ تومان است! پس از انجام محاسبات سود و زیان مشخص میشود؛ این سرمایهگذار مجموعاً در این معامله، ۱۱.۱درصد بازدهی کسب کرده است.
۱۰۰ (سود نقدی سهم) + ۵۰ (مقدار افزایش قیمت سهم) = ۱۵۰ (مجموع بازده واقعی به ازای هر سهم)
۳۷۵۰۰ × ۱۵۰ = ۵/۶۲۵/۰۰۰
با توجه به اختلاف قابل ملاحظه بازده واقعی و مورد انتظار (حدوداً یک سوم)، افق زمانی و مقدار ریسک معامله، به این نتیجه میرسیم؛ که مثال فوق موقعیت معاملاتی چندان پرسودی نبوده است! اما در این قسمت ذکر دو مورد ضروری است.
همانطور که خودتان میدانید، خرید و فروش سهام در بازار بورس شامل کارمزد ۱.۵ درصدی میباشد، که جهت سهولت محاسبات، از در نظر گرفتن آن چشم پوشی کردیم. نکته بعدی این است، که معمولاً فرآیند پرداخت سود نقدی سهام شرکتها، به سرعت و عیناً در پایان سال انجام نمیشود و مسلماً طولانیتر شدن دوره پرداخت، تأثیر منفی بر بازدهی معاملات دارد. در نتیجه اگر موارد مذکور را نیز در نظر بگیریم؛ سرمایه گذار «الف» بازدهی واقعی کمتری خواهد داشت. چنین نتایج معاملاتی، میتواند ناشی از پیش بینیهای بسیار خوشبینانه، ضعف روش تحلیل یا استراتژی معاملاتی، ریسکهای سیستماتیک و… باشد. بسیاری از این عوامل، به مرور زمان و پس از کسب تجربه سرمایهگذاری در بازار، قابل اصلاح و اجتناب خواهند بود. در واقع کسب بازدهی مناسب تا حد زیادی، نتیجه مهارت شما در معاملهگری است، زیرا توانستهاید موقعیتهای معاملاتی خود را در تمام مراحل، از لحظه ورود تا خروج به گونهای مدیریت کنید، که بهترین نتیجه ممکن حاصل شود.
تا اینجا سعی شد، مفاهیم ریسک و بازده در بازار سهام و جزئیات مربوط به آنها شرح داده شوند. در مطالب آتی، رابطه ریسک و بازده و نسبتهای کاربردی در مدیریت سرمایه را توضیح خواهیم داد.
شاخص بورس چیست ؟ انواع شاخص ها و کاربردشان چیست؟
شاخص های ارزیابی بازار سهام یکی از مواردی که درروند مطالعه بازار سرمایه و انتخاب سهام مطلوب جهت خرید، در کنار سایر ابزار های تحلیلی برای فعالین این بازار بسیار حائز اهمیت است. در هر فعالیتی که توسط انسان صورت میگیرد، نتایج قبلی و معیارهای ارزیابی گذشته میتواند به آنها کمک کند تا در فرآیندهای بعدی با تجربه بهتری پیش عمل کنند. فعالیت در بازارهای مالی هم از این قاعده مستثنی نیست؛ شاخصهای ارزیابی از جمله شاخص کل بورس، شاخص هم وزن و … میتواند در ارتباط با اندازهگیری برخی پارامترها و ارزیابی وضعیت بازار کمک شایانی را به تحلیل گران بکند.در مطلب حاضر، قصد داریم سوالاتی همچون انواع شاخص های بورس؟ شاخص کل بورس چیست؟ شاخص هم وزن چیست؟ تفاوت شاخص کل و شاخص هم وزن؟ را پاسخ دهیم.
انواع شاخص های بورس
در درجه اول باید بگوییم که شاخص یک معیار آماری است که تغییرات متغیرهای مورد نظر را در بازه های زمانی نشان می دهد. در بازار بورساوراق بهادار۸ شاخص مهم وجود دارد که توسط فعالان بازار سرمایه استفاده می شود و کاربرد دارند؛ این شاخص ها در تحلیل های بازار از گذشته تا آینده و پیش بینی روند ها به کمک ابزار های نموداری استفاده می شوند.
هر شاخص متغیر خاص مورد تعریف خود را شامل می شود و نمی توان نتایج حاصل از شاخص ها را نسبت به هم مقایسه کرد بلکه باید هر شاخص را نسبت به خودش و در بازه زمانی بررسی و تحلیل کرد.
۸شاخصهای مهمی که فعالان بازار با آن آشنا هستند:
- شاخص کل بورس اوراق بهادار TEPIX
- شاخص کل هم وزن
- شاخص قیمت و بازده نقدی (درآمد کل) TEDPIX
- شاخص صنعت
- شاخص سهام آزاد شناور (TEFIX)
- شاخص بازار اول و بازار دوم
- شاخص ۵۰ شرکت برتر
- شاخص ۳۰ شرکت بزرگ
انوع شاخص های بورس:
شاخص کل هم وزن، زیرمجموعهای از شاخص کل است؛ درواقع شاخص کل هم وزن از دل شاخص کل قیمت بدست آمده است. در ادامه به توضیح شاخص کل، شاخص کل هم وزن و تفاوت این دو میپردازیم.
شاخص کل بورس چیست؟
شاخص کل یا (TEDPIX) مشهورترین و مهم ترین شاخص بورس است که بارها در اخبار مختلف شنیده اید که با آن وضعیت بازار های بورس را تحلیل می کنند؛ در واقع وقتی در خبرگزاری های عمومی از رشد و افت شاخص صحبت می شود منظور همان شاخص کل است.
شاخص کل بورس نشان دهنده ی میانگین میزان تغییرات قیمت و سود سهام شرکت های فعال در بازار سرمایه است.
در شاخص کل تاثیر شرکت ها بر اساس بزرگی ( تعداد سهام ) و سرمایه آنها است بنابراین ارزش تمام شرکتها برابر نیست و وزن شرکتها در شاخص کل متفاوت است و نماد های بزرگی همچون فملی، فولاد، فارس، خودرو، شستا و… که تعداد سهام و معامله بیشتری دارند بسیار تاثیرگذار تر از شرکت های کوچک خواهند بود.
نکته: در بررسی شاخص بورس چیزی که برای ما حائز اهمیت است، میزان تغییرات شاخص خواهد بود نه خود عدد شاخص؛ مثلا اگر شاخص کل بورس در طی یک سال از عدد ۵۰۰۰۰۰ (پانصد هزار) واحد به عدد ۱۰۰۰۰۰۰ (یک میلیون) واحد برسد یعنی رشد ۵۰% داشته است و نشان دهنده آن است که میانگین بازدهی کل سهم های موجود در بازار بورس طی این یکسال برابر با ۵۰% بوده است.
شاخص کل هم وزن چیست؟
شاخص هموزن در سال ۱۳۹۳ در بازار بورس ایران در اختیار سرمایهگذاران فعال بازار بورس و سرمایه قرار گرفت تا در تا سرمایهگذاران بر پایه آموزش ها و تحلیل شاخص هم وزن با دقت بیشتری نسبت به ورود و خروج نقدینگی و نیز وضعیت کلی بازار بورس تصمیم گیری کنند. در محاسبه شاخص هموزن به همه ی شرکتها با وزن یکسانی در نظر گرفته می شوند؛ در نتیجه اگر شاخص هموزن مثبت شود یعنی اینکه بیشتر از نصف شرکتها ی موجود در بورس مثبت هستند.
همچنین گاهی امکان دارد در بورس تهران شاخص کل عدد منفی را نشان دهد در حالی که بازدهی شاخص هم وزن مثبت است و این به معنی آن است که اگرچه سهامهای شرکتهای خیلی بزرگ در بورس منفی هستند اما تعداد زیادی از شرکتها (با حجم کوچک و متوسط) مثبتاند.
تفاوت شاخص کل و شاخص هم وزن چیست؟
اصلی ترین تفاوت شاخص کل و هم وزن در این است که شاخص هم وزن بر اساس میزان بازدهی اکثر شرکتها می باشد، نه بر اساس سرمایه بیشتر و برخلاف شاخص کل بورس میزان مثبت و منفی بورس را نشان میدهد بنابراین تفاوت شاخص هم وزن و شاخص کل بورس در این است که وزن و اندازه شرکت ها در این شاخص تاثیر گذار منفیهای بورس به خاطر چیست؟ نیست و سرمایه آنها یکسان در نظر گرفته می شود و تاثیر افزایش و کاهش سود و قیمت سهام شرکت ها در شاخص به یک میزان اثرگذار است.
در واقع همانطور که گفتیم شاخص کل، عملکرد و وضعیت بورس را نشان میدهد، اما معیار مناسبی برای رشد و افت بازار سرمایه نیست؛ برای اینکه در خیلی از مواقع ممکن است چند شرکت بزرگ که وزن زیادی دارند با مثبت یا منفی شدنشان شاخص کل را مثبت یا منفی کنند؛ در حالی که وضعیت بسیاری از شرکتهای دیگر متفاوت است. در نتیجه، شاخص کل هم وزن میتواند به شکل بهتری وضعیت کلی بازار را به ما نشان خواهد داد.
ولی باید این را هم در نظر بگیریم که هر شاخصی، به تناسب ماهیتش، مزایا و معایب خاص خود را دارد. شاخص کل دیدی کلی از شرایط بازار به سهامداران میدهد که در آن نقش شرکتهای بزرگ، پررنگ است؛ پس اگر شما سهامدار سهم های بزرگ بازار باشید شاخص کل می تواند برای شما مهم باشد. اما اگر میخواهید که جزئیات بیشتری را از بازار بدست آورید و بدانیم درمجموع بازار رو به رشد یا افول است، بهتر است، شاخص کل هم وزن را در نظر بگیرید.
همانطور که گفتیم در بین فعالین بازار بورس شاخص های مختلفی تعریف شده که فعالات بازار به تناسب فعالیت شان از آنها استفاده می کنند؛ در ادامه به معرفی سایر شاخص های مهم بازار می پردازیم. هرچند این شاخص ها مثل شاخص کل و شاخص هم وزن طرفدار ندارند ولی منفیهای بورس به خاطر چیست؟ هر کدام در جای خودشان کاربردهای زیادی دارند.
شاخص قیمت
شاخص قیمت ( TEPIX) نشان دهنده ی روند قیمت شرکت های بازار است و تفاوت آن با شاخص کل این است که سود سازی شرکت ها در آن تاثیری ندارد و تنها تغییرات قیمت سهام ها معیار محاسبات است.
در شاخص قیمت سرمایه و بزرگی شرکت ها محاسبه می شوند و شرکت های بزرگ تاثیر بیشتر و شرکت های کوچک تاثیر کمتری دارند و صرفا افزایش یا کاهش قیمت سهم ها بر اساس بزرگی شرکت هادر نظر گرفته می شود؛ یعنی افزایش یا کاهش قیمت شرکت های بزرگ، بیش تر از افزایش یا کاهش قیمت شرکت های کوچک بر روی این شاخص اثر گذار است.
شاخص قیمت هم وزن
تفاوت شاخص قیمت هم وزن با شاخص قیمت دقیقا مثل تفاوت شاخص کل و شاخص هم وزن، در این است که ضریب تاثیر شرکت های بزرگ و کوچک یکسان است و وزن شرکت ها محاسبه نمی شود؛ به این ترتیب در شاخص قیمت هم وزن شرکت ها فارغ از بزرگ یا کوچک بودنشان بررسی می شوند و سرمایه تمام شرکت ها یکسان در نظر گرفته می شوند.
در واقع شاخص قیمت هم وزن نشان دهنده ی میزان بازدهی قیمت سهام شرکت ها بدون در نظر گرفتن بزرگی شرکت هاست برای درک بهتر اگر کسی از تمامی شرکت ها به تعداد مساوی سهم داشته باشد شاخص قیمت هم وزن میزان بازدهی آن پرتفوی را نشان می دهد.
شاخص صنعت
بازدهی صنایع مختلف را به تفکیک نشان می دهد و مانند شاخص کل محاسبه می شود؛ این شاخص نشان دهنده ی میانگین بازدهی سرمایه گذاران در آن صنعت است. برای مثال اگر شاخص صنعت بیمه رشد کرده باشد نشان دهنده ی رشد بازدهی سهام شرکت های فعال در صنعت بیمه به واسطه ی افزایش قیمت و سود آنها است.
شاخص صنعت برای تحلیل و مقایسه وضعیت صنعت های مختلف برای سرمایه گذاری به کار برده می شود اما رشد شاخص یک صنعت لزوما دلیل بر رشد تمامی شرکت های فعال در آن صنعت نیست، بلکه این شاخص میانگین بازدهی را نشان می دهد و طبیعتا رشد برخی شرکت ها می تواند بر خلاف جهت شاخص صنعت مربوطه اش باشد. مثلا ممکن است شاخص صنعت خودرو طی یک سال رشد کرده باشد اما شرکت خودروسازی کوچکی در همین مدت بازدهی منفی داشته.
شاخص سهام شناوری
سهام شناور آزاد به درصدی از سهام شرکت گفته می شود که صاحبان آن قصدی برای گرفتن صندلی مدیریت در شرکت ندارند و تنها برای خرید و فروش سهام وارد معاملات آن سهم می شوند؛ بنابراین قابلیت نقدشوندگی سهام شناور آزاد زیاد است.
شاخص سهام شناور آزاد مانند شاخص کل محاسبه می شود با این تفاوت که تنها درصد شناور آزاد شرکت ها در نظر گرفته می شود و همان میانگین قیمت و سود سهام ها با تاثیر وزنی آنها است یعنی شاخص سهام شناوری نشان دهنده ی بازدهی میانگین قیمت و سود سهام های شناور آزاد در بازار است و هرشرکتی سهام شناور آزاد بیشتری با سرمایه ای بزرگ داشته باشد تاثیر بیشتری در این شاخص خواهد داشت.
شاخص بازار اول و دوم
می دانیم که در بازار سرمایه شرکتهایی که ازنظر میزان سرمایه وضعیت سودآوری و همچنین درصد سهام شناوری در وضعیت مناسبتری قرار دارند در بازار اول بورس تهران و شرکتهایی که از این نظر در شرایط پایینتری قرار دارند در بازار دوم بورس تهران پذیرش میشوند.
شاخص بازار اول بیانگر سطح عمومی قیمت سهام شرکتهای پذیرفته شده در بازار اول بورس است؛ همچنین شاخص بازار دوم بیانگر سطح عمومی قیمت سهام شرکتهایی است که در بازار دوم بورس پذیرششدهاند.
برای مثال می توانید پرتفویی را در نظر بگیرید که سهام شرکت های عضو در بازار اول بورس را متناسب با بزرگی آنها دارد، شاخص بازار اول نشان دهنده ی میزان سود و زیان این پرتفوی می باشد.
شاخص ۵۰ شرکت برتر
معمولا هر سه ماه یکبار فهرست شرکتهای برتر بازار که بیشترین معاملات را در بازار داشته اند؛ همچنین میزان نقدشوندگی سهامشان هم بالا است منتشر می شود.
شاخص ۵۰ شرکت برتر میانگین بازدهی این شرکت ها را نشان می دهد که طی این مدت ۳ ماهه سود و قیمت آنها چه تغییراتی می کند.
شاخص۳۰ شرکت بزرگ
شاخص ۳۰ شرکت بزرگ شرکت شامل شرکتهایی میشود که در صدر لیست شرکت های بزرگ بورس قرار میگیرند که این بزرگی شرکتها در سایت سازمان بورس بر اساس ارزش روز یک شرکت محاسبه و اعلام می شوند.
شاخص ۳۰ شرکت بزرگ میانگین وزنی این ۳۰ شرکت را برآورد میکند و شیوه محاسبه آن مشابه شاخص کل قیمت است.
شاخص های بورس را از کجا ببینیم؟
برای آنکه بتوانید به شاخص های مختلف بازار بورس دسترسی داشته باشید و افت و خیز آنها را زیر نظر بگیرید می توانید به سایت www.tsetmc.com مراجعه کنید و در همان صفحه ی اول در قسمت شاخص های منتخب ، شاخص های مهم بازار را مشاهده کنید
همچین شما می توانید منفیهای بورس به خاطر چیست؟ با استفاده از ابزار های مختلف تحلیل تکنیکال ، نوع رفتار و میزان بازدهی این شاخص ها را مورد تحلیل و بررسی قرار دهید.
آینده بورس روشن است؟
با توجه به مسائلی که در حال حاضر در بازار سرمایه میبینیم باید به چند موضوع اساسی اشارهکنیم.
کاویان عبداللهی
با توجه به مسائلی که در حال حاضر در بازار سرمایه میبینیم باید به چند موضوع اساسی اشارهکنیم. در حال حاضر کمبود نقدینگی در بازار سرمایه بهشدت حس میشود و عدم اطمینان نسبت به آینده بازار بهشدت در بازار سرمایه تأثیر منفی میگذارد. در حال حاضر عوامل تأثیرگذار در بازار سرمایه آینده مبهمی دارند و سرمایهگذاران بهشدت در بازار سرمایه تعلل دارند. اما با شرایط فعلی مسائل مختلفی باید مورد توجه بازار سرمایه قرار گیرد که هرکدام از سناریوها میتواند اتفاقات بد یا خوب جدیدی را به ما نشان دهد. یکی از این مسائل آینده انجام مذاکرات است.
بهطور مثال ما شاهد ارزانفروشی در بازار سرمایه هستیم. بهطوریکه برخی از شرکتها بهواسطه وجود تحریمها، بعضی به خاطر قیمتگذاری دستوری و برخی از شرکتها به خاطر موضوع ارز 4200 تومانی اقدام به ارزانفروشی میکنند. با توجه به وجود تحریمها و تأثیر منفی در برخی از صنایع بعضی شرکتها بهواسطه این موضوع محصولات صادراتی خود را ارزانتر از قیمتهای جهانی به فروش میرسانند که این موضوع تأثیر بهشدت منفی در بازار سرمایه گذاشته است. همچنین به علت فرسوده بودن برخی تجهیزات شاهد بهرهوری پایین در تولید این شرکتها هستیم. با بررسی برخی از این صنایع حتی به این نتیجه میرسیم که محصولات آنها درصد زیادی از تولید جهان را تشکیل میدهند. اما بهواسطه تحریمها فروش این شرکتها تحتالشعاع قرارگرفته و شاهد مشکلات زیادی در این شرکتها هستیم و سرمایهگذاران این صنایع چشم به نتایج مذاکرات دوختهاند تا بتوانند با اطمینان بالاتری نسبت به آینده سرمایهگذاری خود تصمیم بگیرند.
یکی از مسائل این روزهای بازار سرمایه در صنعت بانکی نیز تراکنشهای بینالمللی است که میتواند درآمد خوبی را برای این صنعت ایجاد کند که محدودیتهای موجود برای موضوع FATF تأثیر منفی را روی این صنعت گذاشته است و با رفع این محدودیتها میتوانیم شاهد بهتر شدن وضعیت این صنعت باشیم. اما در حال حاضر مباحثی همچون قیمتگذاری دستوری باعث ایجاد زیانهای چند هزار میلیارد تومانی در برخی صنایع شده چراکه افزایش قیمت این صنایع بهاندازه افزایش بهای تمامشده آنها نبوده و تأثیر منفی زیادی را بر روی نمادهای آن صنایع گذاشته است. همچنین بحث حذف ارز 4200 تومانی نیز میتواند باعث ایجاد تأثیر مثبت در برخی صنایع شود که چرا با حذف ارز 4200 تومانی و وجود حاشیه سود ثابت در فروش این شرکتها میتواند باعث ایجاد سودهای چندین برابری در این صنایع شود.
اما در رابطه با بودجه سال 1401 مسائل مختلفی در بازار تأثیر منفی گذاشت و یکی از این مسائل بحث نرخ خوراک در صنایع بود که باعث شد شاهد تأثیر منفی بیشتری در این صنایع باشیم. البته که کاهش فروش اوراق در بازار سرمایه در سال آینده کاهش چشمگیری پیداکرده که میتواند تأثیرات مثبتی را در کلیت بازار سرمایه بگذارد و در آینده نزدیک بتوانیم شاهد بهتر شدن وضعیت بازار سرمایه باشیم. در سال آینده دولت چیزی نزدیک به 200 هزار میلیارد تومان بازپرداخت اوراق دارد و در مقابل نزدیک به 88 هزار میلیارد تومان فروش اوراق خواهد داشت و این موضوع میتواند سیگنال خوبی برای بازار سرمایه باشد. با توجه به کلیت مسائل ذکرشده دولت و تصمیمگیران باید با شفافسازی هرچه بیشتر در رابطه با مسائل مربوط به بازار سرمایه و اقتصاد کشور عدم اطمینان نسبت به آینده بازار سرمایه را کاهش دهند تا مجدداً سرمایهگذاران به سمت بازار سرمایه حرکت کنند و این نبود نقدینگی در بازار سرمایه را کاهش دهند تا شاهد آینده بهتری برای این بازار باشیم.
دامنه نوسان بورس چیست؟ + دامنه نوسانات بازارهای بورس
“دامنه نوسان بورس” و “حجم مبنا” دو پارمتر موثر در بازار بورس تهران برای کنترل بهتر روی قیمتها هستند. قیمتها در بورس مثل سایر بازارهای مالی با توجه به مکانیزم عرضه و تقاضا تعیین میشود. عواملی مثل هیجانات فردی معاملهگران، سفتهبازان بورسی و… میتواند باعث تغییرات شدید قیمتها شود. بنابراین بخاطر عمق کم بازار بورس تهران و شفافیت اطلاعاتی کمتر، باید مکانیزمی جهت جلوگیری از نوسان شدید قیمت وجود داشته باشد. دامنه نوسان روزانه قیمت سهام یکی از این پارامترها است. در واقع قیمت سهام در بورس تهران با محدودیت نوسان روبهرو است و قیمتها در بازه مشخصی میتوانند تغییر کنند. در ادامه آموزش بورس به واکاوی اهمیت دامنه نوسان و مقدار آن در بورس، فرابورس و بازار پایه خواهیم پرداخت.
اهمیت دامنه نوسان قیمت سهام در بورس تهران
یکی از مزیتهای اصلی بورس عدم دخالت نهادهای دولتی در قیمتگذاری سهام شرکتهای بورسی است. اما عدم دخالت در بازه نوسان قیمتها، باعث تلاطم و ریسک بیشتر بازار بورس میشود. در واقع باید مکانیزم عرضه و تقاضا در بلندمدت باعث همگرا شدن قیمتها به ارزش ذاتی خود شود.
در بهترین حالت ممکن، حجم معاملات روزانه در بورس تهران 1 میلیارد دلار است! بنابراین امکان دستکاری قیمت سهام بصورت هیجانی به مراتب راحتتر از بورسهای جهانی خواهد بود. بنابراین سازمان بورس برای کاهش ریسک بازار و کنترل بیشتر روی قیمت سهام، بازهای برای تغییر قیمت سهام در یک روز کاری تعیین میکنند. دامنه نوسان قیمت در بازارهای مختلف بورس تهران متفاوت است. با پارس سهام در ادامه این مقاله آموزشی همراه باشید.
آیا قیمتها در بورس تهران کنترل میشود؟
در بازار بورس تهران “نهاد ناظر بازار” همیشه در حال نظارت بر قیمت سهام مختلف است. گاهی اوقات بخاطر تخلفات در ثبت قیمت، تمامی سفارشات و معاملات یک نماد بورسی باطل میشود.
نکته: دامنه نوسان قیمت در بورسهای جهانی متفاوت است. دامنه نوسان در بورس آمریکا (نیویورک و نزدک) بصورت نامحدود است. اما قوانین مختلفی برای نظارت و کنترل قیمتها وجود دارد. برای مثال در صورتی که شاخص بورس 15% تغییر کند تمامی معاملات متوقف میشود!
مزایا دامنه نوسان روزانه بورس
- کاهش هیجانات فردی معاملهگران و در نتیجه کاهش ریسک بازار
- جلوگیری و کاهش دستکاری قیمتها توسط سوداگران بورسی
- همگرا شدن قیمت سهام شرکتها به ارزش ذاتی آن در بلندمدت
- شفافیت بیشتر بازار بورس
- محافظت از سرمایه معاملهگران مخصوصا تازهواردان بورسی در برابر ضررهای سنگین
- جلوگیری از ایجاد حباب و نوسان غیرمنطقی در قیمت سهام
معایب دامنه نوسان قیمت سهام در بورس
- کاهش جذابیت بازار بورس
- دخالت نهادهای دولتی
- عدم همگرایی قیمت سهام شرکتها به ارزش ذاتی در کوتاه مدت
- بازی و فریب دادن معاملهگران خُرد با ایجاد صف خرید و فروش
- فروش در قیمتهای پایینتر هنگام صف خرید
- عدم نقدشوندگی در صف فروش
انواع بازه نوسان روزانه قیمت سهام
بورس و بازار اول و دوم فرابورس
تمامی شرکتهای پذیرفته شده در بورس و بازار اول و دوم فرابورس، بازه نوسان روزانه بین مثبت 5 و منفی 5 درصد دارند.
برای مثال فرض کنید قیمت پایانی سهام یک شرکت در پایان معاملات روز کاری، 1000 تومان باشد. حال قیمت سهام این شرکت در روز کاری بعد میتوانید بین 950 و 1050 تومان نوسان کند. در واقع 5 درصد 1000 تومان میشود 50 تومان! حال برای محاسبه کمترین قیمت مجاز در روز کاری بعد، مبلغ 50 تومان را از 1000 تومان کم کنید. برای محاسبه بیشترین مقدار قیمت مجاز نیز مبلغ 50 تومان را به 1000 تومان اضافه میکنیم.
در واقع حداقل و حداکثر قیمت برای ثبت سفارش در روز کاری بعد، به ترتیب 950 و 1050 تومان است. حال فرض کنید اگر هیچ سهامداری حاضر به فروش سهام خود در بالاترین قیمت آن روز کاری نباشد چه اتفاقی میافتد؟
پاسخ: سهام آن شرکت صف خرید میشود. اگر سهام یک شرکت برای چند روز کاری متوالی صف خرید یا فروش باشد دامنه نوسان توسط ناظر بازار تغییر میکند. در ادامه تمامی این موارد را خدمت شما توضیح خواهیم داد.
بازارهای پایه فرابورس
بازار پایه فرابورس دارای سه بازار پایه زرد، نارنجی و قرمز است. قوانین پذیرش شرکتها در بازار پایه فرابورس نسبت به فرابورس راحتتر است. بنابراین ریسک بازار پایه فرابورس نسبت به بورس و فرابورس بیشتر است. به همین دلیل جهت جلوگیری از ضرر و زیانهای هنگفت سهامداران، دامنه نوسان با سختگیری بیشتری اعمال میشود.
دقت بفرمایید که در تابلوی اول و دوم بازار فرابورس، دامنه نوسان همان دامنه نوسان بورس یعنی 5% است. دامنه نوسان قیمت سهام در بازار پایه بصورت زیر است:
- دامنه نوسان بازار پایه زرد فرابورس
در بازار پایه زرد فرابورس، دامنه نوسان روزانه قیمت سهام بین 3- و 3+ درصد است. در صورتی که 3 روز کاری متوالی صف خرید یا فروش باشد این دامنه در روز کاری بعد به 5- و 5+ درصد تغییر خواهد کرد.
- دامنه نوسان بازار پایه نارنجی
در بازار پایه نارنجی فرابورس، دامنه نوسان روزانه قیمت سهام %2± درصد است. صف خرید یا فروش به مدت 3 روز کاری متوالی باعث تغییر دامنه به 4% میشود.
دامنه نوسان روزانه قیمت سهام در بازار پایه قرمز فرابورس 1± درصد است. در صورتی که 3 روز کاری متوالی صف خرید یا فروش باشد دامنه نوسان 3% خواهد شد.
برای مطالعه توضیحات کاملتر پیرامون بازارهای پایه فرابورس به مقاله آموزشی زیر مراجعه بفرمایید.
دامنه نوسان حق تقدم سهام
بازه نوسان تمامی “حق تقدم سهام” دو برابر دامنه نوسان سهام آن است. برای مثال برای تمام شرکت های بورسی، حق تقدم سهام بین %10+ و %10- است. در مقاله آموزش زیر به واکاوی کامل حق تقدم سهام پرداختیم.
دامنه نوسان خاص و استثنا در بورس تهران
اگر به صفحه سایت TSETMC مراجعه کنید شاید سهامی را ببینید که دامنه نوسان قیمت روزانه 10 درصدی دارند. برای مثال نماد بورسی سمگا دارای دامنه نوسان روزانه قیمت 10% است. در شهریور 95 بر اساس اطلاعیه معاونت عملیات و نظارت بازار، نماد معاملاتی “سمگا1” با دامنه نوسان 10% اعلام گردید.
دامنه نوسان نامحدود در بورس تهران
گاهی اوقات سهام شرکتها با دامنه نوسان نامحدود معامله میشوند. در ادامه شرایطی که دامنه نوسان نامحدود در بورس تهران وجود خواهد داشت را با هم بررسی میکنیم.
1. برگزاری مجمع عمومی عادی سالیانه
تمامی شرکتهای بورسی موظف به برگزاری مجمع عمومی سالانه جهت ارائه اطلاعات مالی شرکت در 1 سال اخیر هستند. چند روز قبل از برگزاری مجمع سالانه، اطلاعیهای توسط شرکت در سایت کدال منتشر میشود. سپس وضعیت نماد بورسی آن، ممنوع – متوقف شده و امکان معامله تا بعد از برگزاری مجمع عمومی سالانه وجود نخواهد داشت. بعد از برگزاری مجمع عمومی عادی سالیانه، سهام آن شرکت بدون محدودیت نوسان بازگشایی خواهد شد.
2. افزایش سرمایه
شرکتهای بورسی تحت شرایط و ضوابط خاص میتوانند سرمایه خود را افزایش دهند. بعد از برگزاری مجمع فوق العاده افزایش سرمایه، سهام آن شرکت در روز بازگشایی با دامنه نوسان نامحدود بازگشایی میشود. در مقاله آموزشی زیر بطور کامل به بحث افزایش سرمایه در بورس پرداختیم.
3. تغییر بیش از 20 درصدی EPS
تمامی شرکتهای پذیرفته شده در بورس موظف به ارائه وضعیت صورتهای مالی بصورت دورهای و ماهانه هستند. هر گونه تغییر در EPS شرکت (ESP مخفف Earning Per Share به معنی سود هر سهم) باید سریعا به اطلاع سهامداران برسد. حال با انتشار تغییر در EPS، سهام آن شرکت جهت بررسی بیشتر و ارائه مستندات لازم بسته خواهد شد. اگر تغییر در سوددهی بیشتر از 20% باشد سهام آن شرکت بدون محدودیت نوسان و با استفاده از مکانیزم حراج ناپیوسته بازگشایی میشود.
در مقاله آموزشی زیر بطور کامل به بررسی دلایل توقف نمادهای بورسی و نحوه بازگشایی نمادها با استفاده از مکانیزم حراج ناپیوسته پرداختیم.
تذکر: دقت بفرمایید که سهام شرکت صرفا در همان روز بازگشایی، بدون محدودیت نوسان خواهد بود. بالطبع در روزهای کاری بعدی، با همان محدودیت نوسان قبلی معامله خواهد شد.
نکته: هنگام بازگشایی نماد با دامنه نوسان نامحدود، نظرِ ناظر بازار بورس تهران نیز اهمیت دارد.در واقع معاملات باید به تایید ناظر بازار برسد.
صف خرید و فروش و تغییر دامنه نوسان
اگر سهامی با صف خرید یا فروش همراه شود با توجه به حجم معاملات، قیمت پایانی سهام تغییر خواهد کرد. اگر حجم معاملات روزانه خیلی کمتر از “حجم مبنا” باشد Close Price تغییر چندانی نخواهد کرد. اگر چندین روز متوالی این وضعیت رخ دهد به اصطلاح سهام در صف خرید یا فروش قفل خواهد شد. این وضعیت بدین خاطر است که اکثر معاملهگران اعتقاد به تفاوت زیاد بین ارزش سهم با قیمت فعلی دارند.
در این وضعیت ناظر بازار محدودیت دامنه نوسان قیمت را حذف میکند. حال قیمت سهام با دامنه نوسان اعلام شده از طرف ناظر بازار معامله خواهد شد. برای مثال ناظر بازار اعلام میکند که سهام شرکت با دامنه 50% قابل معامله شدن است. حال سهامدارانی که حاضر به عرضه سهام خود در صف خرید نبودند، یحتمل این افزایش قیمت 50 درصدی باعث تحریک آنها برای فروش میشود.
همانطور که گفتیم سازمان بورس اوراق بهادار با ارائه پارامتر “حجم مبنا و دامنه نوسان روزانه” نظارت بهتری روی قیمت سهام دارد. در مقاله آموزشی زیر پیرامون حجم مبنا، فرمول محاسبه و تاثیر آن بر قیمت پایانی بصورت مفصل صحبت کردیم.
اگر قصد یادگیری 0 تا 100 مبحث آموزش بورس را دارید به شما توصیه میکنیم مقالات آموزشی زیر را به ترتیب مطالعه بفرمایید، به مرور مقالات جدیدتر پیرامون آموزش بورس در سایت درج خواهد شد حتما پیگیر پارسسهام باشید.
تحلیل یک کارشناس از حال و روز و آینده بورس
یک اقتصاددان ضمن بررسی وضعیت اقتصادی کشور، با تاکید بر اینکه رشد اقتصاد در ایران منفی است، اظهار کرد: با توجه به این رشد منفی، رونق بازار سرمایه و ارزش معاملاتی آن که روزانه به بیش از ۱۰ هزار میلیارد تومان میرسد، باید حبابی باشد و اگر این چنین نبود رشد اقتصادی منفی نداشتیم. یکی از دلایلی که این بازار فعلا مورد توجه دولت قرار دارد، این است که از این بابت مالیات می گیرد.
محمود جام ساز در گفت وگو با ایسنا با تاکید بر اینکه بازار سرمایه در کشورهای پیشرفته وظیفه مهمی را در توسعه اقتصادی بر عهده دارد، اظهار کرد: به این صورت که زمانی که شرکتها طبق مقررات خاصی در بورس پذیرش میشوند یا عرضه اولیه دارند، این سهام به خرید ماشین آلات، تجهیزات مورد نیاز برای تولید، کشاورزی و. اختصاص داده و در نهایت به ایجاد اشتغال و افزایش تولید داخلی منجر میشود.
وی با بیان اینکه ایران در سالهای قبل یک کشور بانک محور بوده و به بازار سرمایه توجهی نداشته است، گفت: منظور از کشور بانک محور این است که همه موسسات تولیدی، کشاورزی، خدماتی، کسب و کارها، بنگاه های کوچک و متوسط و. ، بخشی از سرمایه گذاری را از بانکها به صورت تسهیلات بلند مدت دریافت میکنند و درمورد سرمایه در گردش هم از کمک تسهیلاتی بانکها بیبهره نیستند.
بررسی عملکرد بانکها در ایران
این اقتصاددان ادامه داد: در این شرایط بانکها نقش بسیار مهمی را در افزایش تولید ناخالص داخلی ایجاد میکنند. درواقع هدف از جمع آوری سپردههای خرد مردمی و پرداخت بهره به این سپردهها، تجمیع این سپردهها برای اعطای اعتبارات تولیدی، تجاری و . است تا آنها نقش اساسی خود را برای تزریق سرمایه که یکی از مهمترین عوامل تولید است، ایفا کنند.
جامساز با بیان اینکه بانکها در ایران به دو دسته تجاری و تخصصی تقسیم شدهاند، توضیح داد: بانکهای تجاری وامها را برای امور تجاری، بازرگانی، صادرات و واردات و بانکهای تخصصی نیز، مانند بانکهای مسکن و کشاورزی و. وامها را به امور مربوط به رشته تخصصی خودشان اختصاص میدهند.
وی با تاکید بر اینکه بانکهای هیچ زمانی وظیفه مذکور را به طور کامل انجام ندادهاند، گفت: فسادی که در بخشی از بانکها حاکم است باعث شد منافع خرد مردمی که به عنوان سپرده جمع آوری کردند، در اعطای تسهیلات تحت سلطه عوال رانتی قرار بگیرد، از سوی دیگر بانکها مبادرت به ایجاد شرکتها و موسساتی کنند که به طور غیر مستقیم با آنها در ارتباط هستند و یا همه سپرده های مردمی را به تعداد خاصی از افراد اختصاص دادند.
این اقتصاددان ادامه داد: برخی تسهیلات چند میلیاردی یا چند هزار میلیاردی را فقط به برخی افراد خاص میدهند درصورتی که این تسهیلات میتواند بین صدها موسسه بخش خصوصی، واحدهای بزرگ و متوسط و کسب و کارها به طور عادلانه توزیع شود و در بخش واقعی اقتصاد(بخش خصوصی) که موتور محرکه اقتصاد است، تحرکی ایجاد شود. البته بانکها درحال حاضر از منابع تهی هستند. درواقع برای بخش خصوصی واقعی منابعی ندارند.
جام ساز با بیان اینکه در کنار بانکها بازار سرمایه هم راه اندازی شد، اظهار کرد: البته بازار سرمایه در ابتدا ضعیف عمل کرد و در سال ۱۳۸۴ شاهد ترکیدن حباب این بازار به دلیل اطلاعات نامتقارن و مدیریت ناصحیح و اعمال قدرت صاحبان اصلی سهام بودیم و تا مدتی بازار سرمایه کشور آنچنان از توجه و رونق برخوردار نبود. گرچه تعداد زیادی از موسسات دولتی و خصوصی بورسی شده بودند اما مردم به دلیل عدم شناخت بازار سرمایه و همچنین عملکرد گذشته این بازار، رغبت نمیکردند که با سپردههای بانکی خودشان سهم بخرند.
وی با اشاره کسری بودجه، گفت: کسری بودجه بالا است. زمانی که تولید ناخالص داخلی منفی باشد، یعنی سرمایه گذاری در بخش مولد صورت نمیگیرد. زیرا یکی از عوامل مهم افزایش تولید ناخالص داخلی سرمایه گذاری است. رشد اقتصادی در سالهای ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸، منفی بوده و اقتصاد کشور مجموعا در این دو سال، ۱۴ درصد کوچکتر شده، زیرا سرمایه گذاری صورت نگرفته است، تولید تحلیل رفته و اشتغال هم کاهش یافته است.
رونق حبابی بازار سرمایه
این اقتصاددان افزود: اگر بازار سرمایه یک بازار سرمایه عمیق بود و وظایف اصلی بازار سرمایه را انجام میداد، پول سهامی که توسط مردم خریداری میشد، باید توسط شرکتها در تولید کارخانهها و بنگاهها هزینه میشد. در این شرایط تولید افزایش و در نتیجه تولید ناخالص داخلی افزایش مییابد. بنابراین زمانی که با رشد اقتصادی منفی رو به رو هستیم یعنی سرمایههایی که در بورس جمع میشود به سمت تولید هدایت نمیشود و به بخشهایی مانند طلا و دلار میرود یا اینکه در بورس به صورت قمارگونه میچرخد. بنابراین بازده سهام در پایان سال منفی خواهد بود.
جامساز با بیان اینکه زمانی که سهامدار وارد بورس میشود، از دو جهت انتظار دارد که سودآوری داشته باشد، توضیح داد: نخست سودآوری به دلیل بازده سهام در پایان سال است. هرچه سهام مثبتتر باشد، باید ارزش اسمی در بورس بالا رود. دوم از جهت خرید و فروش سهام به ارزش اسمی آن.
وی با تاکید بر اینکه رشد اقتصاد در ایران منفی است، اظهار کرد: با توجه به این رشد منفی، رونق بازار سرمایه و ارزش معاملاتی آن که روزانه به بیش از ۱۰ هزار میلیارد تومان میرسد، باید حبابی باشد. اگر این چنین نبود رشد اقتصادی منفی نداشتیم. یکی از دلایلی که این بازار فعلا مورد توجه دولت است و از یک طرف تبلیغات زیادی برای جذب سپردهها انجام میدهد و از طرف دیگر سپردههای بانکی را کاهش داده است، سهام عدالت را آزاد کرده و سهام شستا که متعلق به تامین اجتماعی است را عرضه کرده است، این است که از این بابت مالیات می گیرد. درواقع دولت از هر معاملهای نیم درصد مالیات میگیرد و درآمد کسب میکند. یکی از علل مهم قدرت گرفتن بورس همین مساله است.
این اقتصاددان ادامه داد: با توجه به اینکه دولت کسری بودجه دارد، درامد نفت محدود است و پیش بینی شده امسال به دو میلیارد دلار خواهد رسید، درامدهای مالیاتی را هم نمیتواند به خاطر کاهش رشد اقتصادی وصول کند، هم اوراق بدهی منتشر و هم از بورس استفاده میکند و هدف این است حدود ۳۰ هزار تا ۵۰ هزار میلیارد تومان از بورس درآمد کسب کند.
وی با تاکید بر اینکه روند بورس در آینده افزایشی نخواهد بود، اظهار کرد: در چند روز اخیر ارزش معاملاتی بورس در یک روز به ۲۵ هزار میلیارد تومان هم رسید اما باز به ۱۲ هزار میلیارد تومان برگشت. زیرا قیمت دلار بالا رفت و مردم بخشی از سرمایه خود را به دلار تبدیل کردند.
دیدگاه شما