تاثیر ریسک نقدینگی بر بازار سهام

بازار سهام اين روزها به شرايطي دچار شده که حتي وفادارترين معامله‌گران هم به بازار پشت کرده‌اند. روز چهارشنبه، چهارم آبان‌ماه در آخرين روز معاملاتي هفته يک ريزش سنگين ديگر را به ثبت رساند و با 26 هزار و 22 واحد کاهش، در ارتفاع يک ميليون و 241 هزار واحدي قرار گرفت. شاخص هم‌وزن هم با 8 ‌هزار و 310 واحد کاهش به 361 هزار و 357 واحد و شاخص قيمت با چهار هزار و 961 واحد افت به 215 هزار و 742 واحد رسيد. شاخص بازار اول، 23 هزار و 484 واحد و شاخص بازار دوم، 38 هزار و 723 واحد افت را ثبت کردند. روز قبل از آن هم شاخص بيش از 10 هزار واحد ريزش کرده بود و روز قبل تر هم همين طور. اين هفته بورس کلا يک روز سبز نداشت. با اين روند سقوط شاخص به کانال پايين تر هم چندان دور از انتظار نيست.
به گزارش کبنا روزنامه آرمان امروز نوشت: ياس و نااميدي در روز پاياني معاملات اين هفته به اندازه‌اي بود که تعدادي از سهامداران و معامله‌گران بورس در تالار حافظ تحصن کردند. البته بورس طي دو سال اخير بارها و بارها شاهد تحصن‌ها و اعتراض‌هاي سهامداران بوده ولي جز اسامي مسئولاني که هر از چندي استعفا مي‌دهند يا به ندرت برکنار مي‌شوند چيزي در اين بازار تغيير نکرده است. اين که چرا وضعيت بازار بهتر نمي‌شود را مي‌توان از اظهارات کارشناسان اين بازار درک کرد اما يک نکته مسلم است؛ اين که هر بار بورس به ابهامات و بي‌ثباتي هاي اقتصادي و غيراقتصادي واکنش نشان مي دهد، يک رئيس قرباني اين وضعيت مي‌شود اما با تغيير رئيس هم چراغ بازار از قرمز به سبز تغيير رنگ نمي‌دهد. بورس بعد از استعفاي شاهپور محمدي که جهش هاي متوالي قيمت سهام در زمان او آغاز شد و معتقد بود بايد جلوي اين جهش هاي غير واقعي را گرفت ديگر روي آرامش نديده و به گردابي تبديل شده که اکنون عشقي در صف قرباني شدن در آن ايستاده است. زمزمه استعفاي عشقي در روزهاي اخير بارها در بازار پيچيده اما او اين شايعات را تکذيب کرده و گفته است پاي مسئوليت خود مي ايستد. بايد منتظر ماند و ديد رئيس بورس تا کجا خواهد توانست پاي بازاري بايستد که نگاهش بيش از تصميمات درون تالار به اتفاقات و تصميمات خارج از تالار دوخته شده است.
ابهامات برطرف نشدني و تصميمات جزيره اي؛ آفت بورس
آنچه مسلم است اين که تصميمات جزيره‌اي نمي‌تواند سبب بهبود شرايط بازار شود و همچنين نمي‌تواند تغيير روند بازار را در پي داشته باشد. از طرفي شرايط تکنيکال و فاندامنتال بازار هم به گونه‌اي نيست که کفي براي آن متصور باشيم.
ضمنا با توجه به وجود برخي ابهام‌ها در اقتصاد کشور، نمي‌توان انتظار داشت شاخص بورس دچار تغيير و تحولي شديد و يا سقوطي چشمگير شود اما در صورت ايجاد تغييرات چشمگير و هدايت نقدينگي به سمت بازار سرمايه، پول‌هاي بسيار خوبي روانه سهم‌ها شده و شاهد تغيير چشمگير در نحوه معاملات خواهيم بود. ابهام نرخ ارز، بدبيني نسبت به تصميمات اتخاذ شده و وجود کسري در بودجه که هميشه گريبانگير کشور بوده، باعث شده بازار روند منفي را طي کند و چشم‌انداز روشني بين اهالي بازار وجود نداشته باشد.

معاملات الگوريتمي تنها مشکل بازار نيست
يک کارشناس بازار سرمايه در پاسخ به اين پرسش که توقف بازارگردان‌ها و معاملات الگوريتمي مي‌تواند به کاراتر شدن بازار سرمايه کمک کند يا خير؟ مي گويد: برطرف کردن يک مشکل نمي‌تواند به صورت دائم و بلندمدت ديگر مشکلات بازار را حل کند.
مازيار تلاشان عنوان مي کند: معاملات الگوريتمي از گذشته هم بوده و با توقف آن در گذشته لطمه ديگري بر بازار وارد شد. بنابراين، با حذف معاملات الگوريتمي موارد و يا مشکلات ديگري هم بايد برطرف شود.
اين کارشناس خاطرنشان مي‌کند: نااميدي بين سرمايه‌گذاران نسبت به بازار وجود دارد؛ بنابراين با حذف يک عامل نمي‌توان مشکلات بازار سرمايه را حل کرد که اميدواريم تصميماتي که دست‌اندرکاران مي‌گيرند، لطمه جديدي به بازار وارد نکند.
نگاه تکنیکال به ریزش های اخیر بورس
تصور کلی این است که ریزش های اخیر بورس در رابطه نزدیک با ناآرامی ها و التهابات اخیر جامعه روی داده است و این تصور با شکل گیری موج خروج سرمایه ها از بورس در روزها و هفته های اخیر قابل توجیه است. البته نمی توان افت پی در پی شاخص را بی ارتباط با شرایط به وجود آمده در هفته های اخیر دانست اما باید به این نکته نیز توجه کرد که روندهای تکنیکال از مدتها پیش حکایت از سقوط بورس به کانال یک میلیون و 200هزار واحد داشتند. از نگاه تکنیکال، شاخص کل بورس همچنان نیز مستعد کاهش است و این روند تا رسیدن شاخص به کف کانال یک و دو دهم میلیون واحدی ادامه خواهد یافت. در بیان علل این وضعیت باید گفت خروج سرمایه ها از بورس از مدتها پیش آغاز شده و این روزها شاهد تشدید این روند بوده ایم. ترس سرمایه گذاران از افق مبهم اقتصادی پیش رو که در پی متزلزل شدن باور نزدیک بودن زمان توافق برجام به وجود آمد یکی از مهم ترین علل خروج سرمایه گذاران از بورس بوده است. احیای برجام می توانست از نظر روانی اهرم قدرتمندی برای بازار سرمایه باشد اما این اتفاق نیفتاد و اکنون احیای برجام بیش از هر زمان دیگر دور از دسترس به نظر می رسد. یکی دیگر از مولفه های موثر بر بازار سرمایه، جذاب شدن بازارهای موازی همچون بازار ارز و طلا است که اکنون درشرایط پرنوسان اقتصادی و وضعیت ملتهب اجتماعی، بازارهای با رسیک زیاد و پرسودتری جلوه می کنند. متغیرهای اقتصاد جهانی همچون تقویت دلار در برابر سایر ارزهای بین المللی در کشور و پیچیده شدن شرایط جنگ اوکراین که سرمایه گذاران را درسراسرجهان نسبت به سودآور بودن طلا خوش بین ترکرده است، از جمله این متغیرها به شمار می رسد. به این موارد باید برخی ریسک های درونی بورس را نیز افزود. خبرهایی از واردات خودرو که گروه خودرو را تحت تاثیر قرار می دهد، خبرهایی از احتمال افزایش قیمت نهاده های انرژی که صنایع پتروشیمی و پالایشگاهی بورس را تحت تاثیر قرار می دهد و همچنین پذیرش شرکت های دانش بنیان در بورس با کمترین پشتوانه و برنامه ریزی توجیه پذیر، تاثیر ریسک نقدینگی بر بازار سهام عمده ریسک های درون بازار به شمار می آیند. به این ترتیب شاهد بازاری هستیم که متغیرهای گوناگون کاهنده بر آن موثرند و متغیر افزاینده قابل توجهی در آن مشاهده نمی شود. نتیجه طبیعی این وضعیت خروج سرمایه از بورس است.و همچنین بورس در حال حاظر تشنه ی نقدینگی میباشد که در بسیاری از سهام ها در قیمت های جذاب برای ورود سرمایه گذاران خواهند بود.

نیمه خالی لیوان صنعت حفاری برای سهامداران بورسی

حضور کم‌تعداد صنعت حفاری و استخراج نفت در بازار سرمایه، صنعتی با تاریخچه‌ای نزدیک به ۱۱۳ سال حضور در ایران، از زمان حفر اولین چاه نفت خاورمیانه در مسجد سلیمان.

چابک آنلاین، مجید میرزاحیدری ، صنعت حفاری به واقع بسترساز اصلی عملیات اکتشاف و استخراج نفت و گاز به شمار می‌‌آید.

این صنعت با داشتن قدمتی به بلندای یک قرن در ایران، اما دربازار سرمایه در زمره گروه‌های گوشه‌گیر و کم‌تعداد ارزیابی می‌‌شود.

از دو نماد «حفاری» و «شساخت» به عنوان نمایندگان گروه استخراج نفت در بازار سهام یاد می‌‌شود؛ با این همه ارزش همین گروه کم‌تعداد در بازار سهام، نزدیک به 12 هزار و 730 میلیارد تومان ارزیابی شده است.

برای درک بهتر عرض و طول این گروه در بازار سرمایه هم باید گفت که این صنعت حدود دو دهم از ارزش کل بازار سهام را به خود اختصاص داده است.

البته در یکسال گذشته نزدیک به 30 درصد از ارزش بازار خود را در بورس از دست داد.

درحال حاضر دوره وصول مطالبات در این گروه بورسی، نزدیک به 905 روز بوده است که در نوع خود یک رکورد جالب محسوب می‌‌شود.

حتی می‌‌توان پا را فراتر گذاشت و این صنعت را یکه‌تاز طولانی‌ترین دوره وصول مطالبات در بین ناشران بورسی قلمداد کرد.

ازقرار معلوم حاشیه سود عملیاتی این گروه در محدوده 15 درصد بوده که این رقم تا حدودی قابل تأمل است.

ازشاخص شناوری به عنوان یکی از فاکتورهای مهم هرناشر در بازار سرمایه یاد می‌‌شود که شاخص شناوری گروه استخراج نفت حدود 38 درصد بوده است که از قضا از جمله مزیت‌های این گروه بورسی هم به شمار می‌‌رود.

با این حال در یک‌ سال گذشته 123 میلیون برگه سهم این گروه توسط معامله‌گران حقوقی خریداری شده که به طور قطع عاملی تأثیرگذار در شاخص شناوری این گروه بوده است.

دریک مقایسه کلی درباره جایگاه صنعت حفاری در جهان، مشخص شده که از مجموع 3 هزار و 707 دستگاه حفاری موجود در دنیا در بخش خشکی و دریا، تعداد 2 هزار و 164 دستگاه حفاری به صورت فعال در عرصه بالادستی صنعت نفت و تاثیر ریسک نقدینگی بر بازار سهام گاز حضور دارند.

ایران با دراختیار داشتن 138 دستگاه حفاری حدود 4 درصد ازسهم کل تعداد دستگاه‌های حفاری دنیا را ازآن خود کرده است.

ازاین تعداد 115 دستگاه در بخش خشکی و 23 دستگاه در بخش دریا فعال هستند.

از تعداد 131 دستگاه حفاری خشکی در کشور، دستکم 71 دستگاه متعلق به بخش دولتی شرکت ملی حفاری ایران بوده که میانگین عمر دستگاه‌های حفاری در این شرکت حدود 40 سال است. !

دربخش خصوصی کشور نیز حدود 51 دستگاه حفاری خشکی وجود دارد.

دربخش حفاری در دریا هم شرکت ملی حفاری شمال با 3 دستگاه حفاری دریایی دراین صنعت حضور دارد.

بررسی عملکرد شرکت ملی حفاری ایران به عنوان دارنده بیشترین دکل و سهم حفاری در کشور، نشان می‌‌دهد این شرکت در سال گذشته حدود 5 هزار و 998 میلیارد تومان درآمد عملیاتی داشته، با این حال زیان خالص شرکت ملی حفاری ایران در سال گذشته حدود 689 میلیارد تومان بوده که در مقایسه با عدد 26 میلیارد تومانی زیان خالص سال 1399، از رشد چشمگیر در زیان‌دهی این شرکت حکایت دارد.

البته شرکت ملی حفاری ایران به عنوان بیشترین دارنده دکل و سهم حفاری درکشور، همچنان غایب بزرگ بازار سرمایه به شمار می‌‌آید.

به طور معمول زیان‌دهی حفاری در ایران تابع چند دلیل عمده است که از فرسودگی و سن بالای ناوگان، افزایش تعداد خرابی دستگاه‌ها، تأخیر در بازسازی و نوسازی ناوگان، افزایش دوره وصول مطالبات وعدم سرمایه‌گذاری جدید و افت راندمان به عنوان مهم‌ترین دلایل این تاثیر ریسک نقدینگی بر بازار سهام امر یاد می‌‌شود که همین موارد باعث افت تولید در این صنعت تا حدود ۶۰ درصد شده است.

یک روایت وجود دارد که تجهیزات و دکل‌های حفاری کشور در 15 سال اخیر مورد بازسازی قرار نگرفته که همین کم‌کاری به طور متوسط درصد خرابی این تجهیزات را به ۶۷ درصد رسانده است، آن‌هم در شرایطی که با وجود حضور ایران در سکوی دومین دارنده ذخایر گاز و سومین دارنده ذخایر نفت جهان، سهم ایران از کل دستگاه‌های حفاری حدود 4 درصد است.!

یک واقعیت وجود دارد و آن اینکه در حال حاضر شرایط تولید نفت و گاز به مراتب پیچیده‌تر شده و دوران تولید نفت ارزان قیمت گذشته است.

اگر در ۶۰ سال گذشته ۹۰ درصد تولید کشور در ۷ میدان بزرگ متمرکز بود و از هر چاه ۳۰ هزار بشکه نفت تولید می‌‌شد، اکنون برای تولید همان میزان باید ۱۵ حلقه چاه حفر شود.

شکی نیست که درشرایط فعلی،کمتر از ۳۰ درصد از منابع موجود نفت و گاز را می‌‌توان با تکنولوژی‌های موجود حفاری کشور برداشت کرد.

به نظر می‌‌رسد برای افزایش درتولید و راندمان وکسب سود به جای زیان‌دهی، چاره‌ای جز تزریق سرمایه جدید و تجهیز به دانش روز در صنعت حفاری وجود ندارد؛ صنعتی که با همه مشکلات از پیش گفته، گرفتار ریسک‌هایی چون نوسانات نرخ ارز، ریسک نقدینگی، ریسک‌های اعتباری و ریسک عدم تنوع کارفرمایان هم هست.

گروه استخراج نفت در شرایط فعلی، از جمله سهم‌های مورد توجه بازار بوده و سهامداران این گروه انتظار سودی به مراتب بیشتر را دارند.

باید دید صنعت حفاری می‌تواند از سد موانع عبور کرده و جذابیت بیشتری را برای سهامداران خود ایجاد کند یا خیر؟

عشقی:باید به دنبال راهکارهای تحولی برای کاهش ریسک کارگزاران باشیم

رئیس سازمان بورس گفت: در گذشته مصوبات شتاب‌زده‌ای منتشر می‌شد که کل صنعت کارگزاری را تا سال‌های زیادی درگیر تاثیر ریسک نقدینگی بر بازار سهام می‌کرد؛ بنابراین بهتر است که هرچه سریع‌تر خلاء‌های موجود شناسایی شود.

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، مجید عشقی رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار در جلسه‌ای با اعضای کانون کارگزاران در خصوص چالش‌های این صنعت، اظهار کرد: در زمان رکود و ریزش بازار با مسائل و دغدغه‌های پیچیده‌تری مواجه می‌شویم که حل و رفع آن‌ها نیازمند همفکری و همکاری تمامی ارکان‌ها است. در شرایط فعلی و با کاهش ارزش سهام، ریسک نهاد‌های مالی افزایش پیدا می‌کند، بنابراین نیاز به مراقبت و توجه بیشتری احساس می‌شود.

عشقی تشریح کرد: با نزول بازار، صنعت کارگزاری بیش از سایر نهاد‌های مالی صدمه می‌بیند و با چالش‌های جدی‌تری روبه‌رو می‌شود؛ متأسفانه تاکنون این ریسک‌ها به درستی شناسایی و احصا نشده و ابزار صحیحی برای پیشگیری از وقوع آن بکار گرفته نشده است.

وی افزود: در حقیقت طی سال‌های گذشته تنها بحث مدیریت ریسک تسویه اعتباری کارگزاری‌ها در جهت بهبود فضای این صنعت پیش‌گرفته شد و تاکنون تفاوتی میان بزرگ‌ترین و کوچک‌ترین کارگزار از نظر فرآیندی به وجود نیامده است، که همین مسئله می‌تواند ریسک صنعت را افزایش بدهد؛ بنابراین باید اقدامات جدی در این خصوص شکل بگیرد. از آنجایی که کانون کارگزاران شناخت موشکافانه و عمیق‌تری به این صنعت دارد، پیشنهاد می‌شود که ریسک‌ها را شناسایی و راهکار‌های خود را در رفع آن‌ها پیشنهاد کند.

رئیس سازمان بورس با اشاره به اینکه کانون کارگزاران باید دغدغه‌های مشترک را برای تصمیم‌گیری نهایی جمع‌بندی و پیشنهاد کند، گفت: برای پشگیری از وقوع ریسک، ایده‌های مختلفی وجود دارد که از جمله آن می‌توان به فعال‌سازی ترید اکانت توسط کارگزاری‌ها، تقسیم و درجه‌بندی کارگزاران، ایجاد ضوابط برای عضویت اتاق‌های پایاپای و… اشاره کرد که هر یک از این موارد نیازمند بررسی است.

وی تصریح کرد: در گذشته مصوبات شتاب‌زده‌ای منتشر می‌شد که کل صنعت را تا سال‌های زیادی درگیر می‌کرد؛ بنابراین بهتر است که هرچه سریع‌تر خلاء‌های موجود شناسایی بشود و تصمیماتی اجرایی در کانون کارگزاران شکل بگیرد تا به این واسطه کارگزاری‌ها صدماتی را متحمل نشوند؛ به طور نمونه اجرایی شدن راهکاری همچون ترید اکانت می‌تواند کل صنعت را متحول می‌کند.

عشقی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به دیگر ریسک‌های صنعت کارگزاری، بیان کرد: بخشی از ریسک‌های این صنعت مربوط به نزول بازار سهام می‌شود و طی دو سال و دو ماه گذشته با این روند کاهشی مواجه بودیم؛ از این‌رو باید به نحوی ترتیب اثر داده شود که تا حد ممکن این چالش برای تمامی بخش‌های بازار سرمایه به حداقل برسد.

وی با بیان اینکه اکنون با روز‌های دشواری روبه‌رو هستیم، ابراز کرد: درآمد صنعت کارگزاری از کارمزدهاست و به همین‌خاطر این صنعت با فشار مضاعفی روبه‌رو است. صرف‌نظر از شرایط فعلی، توسعه بازار و زیرساخت‌ها هزینه‌های ثابتی دارد و توسعه لاجرم باید انجام بشود. کاهش ارزش معاملات انجام این الزامات را دشوار کرده است و کاهش عایدی‌ها ارکان بازار و سازمان بورس را نیز مبتلا می‌کند. کاهش ارزش معاملات به همه نهاد‌های بازار فشار آورده، اما باید با مدیریت، این دوره را پشت‌سر بگذاریم.

مدیرعامل بورس در صف قربانیان بورس نوبت گرفت

بازار سهام اين روزها به شرايطي دچار شده که حتي وفادارترين معامله‌گران هم به بازار پشت کرده‌اند. روز چهارشنبه، چهارم آبان‌ماه در آخرين روز معاملاتي هفته يک ريزش سنگين ديگر را به ثبت رساند و با 26 هزار و 22 واحد کاهش، در ارتفاع يک ميليون و 241 هزار واحدي قرار گرفت. شاخص هم‌وزن هم با 8 ‌هزار و 310 واحد کاهش به 361 هزار و 357 واحد و شاخص قيمت با چهار هزار و 961 واحد افت به 215 هزار و 742 واحد رسيد. شاخص بازار اول، 23 هزار و 484 واحد و شاخص بازار دوم، 38 هزار و 723 واحد افت را ثبت کردند. روز قبل از آن هم شاخص بيش از 10 هزار واحد ريزش کرده بود و روز قبل تر هم همين طور. اين هفته بورس کلا يک روز سبز نداشت. با اين روند سقوط شاخص به کانال پايين تر هم چندان دور از انتظار نيست.
به گزارش کبنا روزنامه آرمان امروز نوشت: ياس و نااميدي در روز پاياني معاملات اين هفته به اندازه‌اي بود که تعدادي از سهامداران و معامله‌گران بورس در تالار حافظ تحصن کردند. البته بورس طي دو سال اخير بارها و بارها شاهد تحصن‌ها و اعتراض‌هاي سهامداران بوده ولي جز اسامي مسئولاني که هر از چندي استعفا مي‌دهند يا به ندرت برکنار مي‌شوند چيزي در اين بازار تغيير نکرده است. اين که چرا وضعيت بازار بهتر نمي‌شود را مي‌توان از اظهارات کارشناسان اين بازار درک کرد اما يک نکته مسلم است؛ اين که هر بار بورس به ابهامات و بي‌ثباتي هاي اقتصادي و غيراقتصادي واکنش نشان مي دهد، يک رئيس قرباني اين وضعيت مي‌شود اما با تغيير رئيس هم چراغ بازار از قرمز به سبز تغيير رنگ نمي‌دهد. بورس بعد از استعفاي شاهپور محمدي که جهش هاي متوالي قيمت سهام در زمان او آغاز شد و معتقد بود بايد جلوي اين جهش هاي غير واقعي را گرفت ديگر روي آرامش نديده و به گردابي تبديل شده که اکنون عشقي در صف قرباني شدن در آن ايستاده است. زمزمه استعفاي عشقي در روزهاي اخير بارها در بازار پيچيده اما او اين شايعات را تکذيب کرده و گفته است پاي مسئوليت خود مي ايستد. بايد منتظر ماند و ديد رئيس بورس تا کجا خواهد توانست پاي بازاري بايستد که نگاهش بيش از تصميمات درون تالار به اتفاقات و تصميمات خارج از تالار دوخته شده است.
ابهامات برطرف نشدني و تصميمات جزيره اي؛ آفت بورس
آنچه مسلم است اين که تصميمات جزيره‌اي نمي‌تواند سبب بهبود شرايط بازار شود و همچنين نمي‌تواند تغيير روند بازار را در پي داشته باشد. از طرفي شرايط تکنيکال و فاندامنتال بازار هم به گونه‌اي نيست که کفي براي آن متصور باشيم.
ضمنا با توجه به وجود برخي ابهام‌ها در اقتصاد کشور، نمي‌توان انتظار داشت شاخص بورس دچار تغيير و تحولي شديد و يا سقوطي چشمگير شود اما در صورت ايجاد تغييرات چشمگير و هدايت نقدينگي به سمت بازار سرمايه، پول‌هاي بسيار خوبي روانه سهم‌ها شده و شاهد تغيير چشمگير در نحوه معاملات خواهيم بود. ابهام نرخ ارز، بدبيني نسبت به تصميمات اتخاذ شده و وجود کسري در بودجه که هميشه گريبانگير کشور بوده، باعث شده بازار روند منفي را طي کند و چشم‌انداز روشني بين اهالي بازار وجود نداشته باشد.

معاملات الگوريتمي تنها مشکل بازار نيست
يک کارشناس بازار سرمايه در پاسخ به اين پرسش که توقف بازارگردان‌ها و معاملات الگوريتمي مي‌تواند به کاراتر شدن بازار سرمايه کمک کند يا خير؟ مي گويد: برطرف کردن يک مشکل نمي‌تواند به صورت دائم و بلندمدت ديگر مشکلات بازار را حل کند.
مازيار تلاشان عنوان مي کند: معاملات الگوريتمي از گذشته هم بوده و با توقف آن در گذشته لطمه ديگري بر بازار وارد شد. بنابراين، با حذف معاملات الگوريتمي موارد و يا مشکلات ديگري هم بايد برطرف شود.
اين کارشناس خاطرنشان مي‌کند: نااميدي بين سرمايه‌گذاران نسبت به بازار وجود دارد؛ بنابراين با حذف يک عامل نمي‌توان مشکلات بازار سرمايه را حل کرد که اميدواريم تصميماتي که دست‌اندرکاران مي‌گيرند، لطمه جديدي به بازار وارد نکند.
نگاه تکنیکال به ریزش های اخیر بورس
تصور کلی این است که ریزش های اخیر بورس در رابطه نزدیک با ناآرامی ها و التهابات اخیر جامعه روی داده است و این تصور با شکل گیری موج خروج سرمایه ها از بورس در روزها و هفته های اخیر قابل توجیه است. البته تاثیر ریسک نقدینگی بر بازار سهام نمی توان افت پی در پی شاخص را بی ارتباط با شرایط به وجود آمده در هفته های اخیر دانست اما باید به این نکته نیز توجه کرد که روندهای تکنیکال از مدتها پیش حکایت از سقوط بورس به کانال یک میلیون و 200هزار واحد داشتند. از نگاه تکنیکال، شاخص کل بورس همچنان نیز مستعد کاهش است و این روند تا رسیدن شاخص به کف کانال یک و دو دهم میلیون واحدی ادامه خواهد یافت. در بیان علل این وضعیت باید گفت خروج سرمایه ها از بورس از مدتها پیش آغاز شده و این روزها شاهد تشدید این روند بوده ایم. ترس سرمایه گذاران از افق مبهم اقتصادی پیش رو که در پی متزلزل شدن باور نزدیک بودن زمان توافق برجام به وجود آمد یکی از مهم ترین علل خروج سرمایه گذاران از بورس بوده است. احیای برجام می توانست از نظر روانی اهرم قدرتمندی برای بازار سرمایه باشد اما این اتفاق نیفتاد و اکنون احیای برجام بیش از هر زمان دیگر دور از دسترس به نظر می رسد. یکی دیگر از مولفه های موثر بر بازار سرمایه، جذاب شدن بازارهای موازی همچون بازار ارز و طلا است که اکنون درشرایط پرنوسان اقتصادی و وضعیت ملتهب اجتماعی، بازارهای با رسیک زیاد و پرسودتری جلوه می کنند. متغیرهای اقتصاد جهانی همچون تقویت دلار در برابر سایر ارزهای بین المللی در کشور و پیچیده شدن شرایط جنگ اوکراین که سرمایه گذاران را درسراسرجهان نسبت به سودآور بودن طلا خوش بین ترکرده است، از جمله این متغیرها به شمار می رسد. به این موارد باید برخی ریسک های درونی بورس را نیز افزود. خبرهایی از واردات خودرو که گروه خودرو را تحت تاثیر قرار می دهد، خبرهایی از احتمال افزایش قیمت نهاده های انرژی که صنایع پتروشیمی و پالایشگاهی بورس را تحت تاثیر قرار می دهد و همچنین پذیرش شرکت های دانش بنیان در بورس با کمترین پشتوانه و برنامه ریزی توجیه پذیر، عمده ریسک های درون بازار به شمار می آیند. به این ترتیب شاهد بازاری هستیم که متغیرهای گوناگون کاهنده بر آن موثرند و متغیر افزاینده قابل توجهی در آن مشاهده نمی شود. نتیجه طبیعی این وضعیت خروج سرمایه از بورس است.و همچنین بورس در حال حاظر تشنه ی نقدینگی میباشد که در بسیاری از سهام ها در قیمت های جذاب برای ورود سرمایه گذاران خواهند بود.

کسانی که قصد فروش سهام عدالت خود را دارند بخوانند | سود فروش سهام عدالت چند میلیونی شد؟

جاماندگان دریافت سهام عدالت منتظر اعلام خبر رسمی از سوی دولت و مجلس هستند تا بتوانند برگه های سهام عدالت خود را دریافت کنند.برای آزادسازی سهام عدالت دو گزینه مدیریت مستقیم و غیرمستقیم وجود دارد. ثبت‌نام سهام عدالت در سال ۱۳۸۵ کلید خورد و این پروسه تا پایان سال ۱۳۹۴ به ایستگاه آخر رسید وام سهام عدالت به سهامداران بدون ضمانت اختصاص می‌یابد.

تقریبا ۱۲ سال از عرضه سهام عدالت می‌گذرد و هنوز هم هستند افرادی که به‌عنوان جامانده این سهام را دریافت نکرده‌اند. اما عرضه سهام عدالت به رشد اقتصاد دارندگان این سهام کمکی کرده است؟

سهام عدالت نوعی یارانه است که در زمان دولت نهم به مشمولین پرداخت شد.

یک کارشناس بازار سرمایه درباره اثرگذاری عرضه سهام عدالت در بازار سرمایه و ادامه عرضه این سهام در بورس – تحت عنوان سهام عدالت جاماندگان – اظهار کرد: ورود سهام عدالت به هیچ عنوان باعث عمق بخشی بازار سرمایه نشد و سال‌هاست که هشدار می‌دهیم که سهام عدالت از ابتدا خشت کجی بوده که اگر بر روی آن هر دیواری بکشیم تا انتها این دیوار کج بالا می‌رود.

مهدی سوری با بیان اینکه ۱۵ سال است که بحث سهام عدالت مدیریت و جمع نشده تا سال‌های سال هم درگیر این بدعت اشتباه خواهیم بود، گفت: از مباحث و تعاریف اولیه کلاس‌های سرمایه‌گذاری در بورس این است که سهام‌داری برای افرادی مناسب است که پس‌انداز مازاد دارند و بر روی بخشی از این پول مازاد می‌توانند صبر، ریسک و زیان کنند، اما سهام عدالت به افرادی داده شد که نه پول مازاد و نه امکان صبر و ریسک را دارند و افرادی هستند که نیاز به نقدینگی دارند.

چرا عرضه سهام عدالت اشتباه است؟

سوری ادامه داد: اصولا در ساختار اقتصاد کشورمان هر نوع اعانه عمومی، هر نوع یارانه، کوپن و هر چیزی که به‌عنوان حمایت از قشر ضعیف تعریف کنیم اگر به‌صورت غیرنقدی باشد باعث ایجاد رانت و فساد و ارزش‌های از دست رفته می‌شود. هنوز کوپن فروش‌های حوالی میدان انقلاب و سهمیه سبد کالا به کارکنان داده و باعث می‌شد که یک کارمند شریف دولت اقدام به فروش سهمیه خود کند، را از یاد نبرده‌ایم. سهام عدالت هم از این قاعده مستثنی نیست چراکه به افرادی تعلق گرفته که سهامداری را انتخاب نکرده‌اند و این افراد به نقدینگی نیاز دارند و هر چیزی به این افراد اختصاص پیدا کند در کوتاه‌مدت آن را به وجه نقد تبدیل می‌کنند.

وی افزود: در این روند اگر یک مرجع بالاتری آن را به وجه نقد تبدیل کند، فرآیند را برای این افراد راحت‌تر می‌کند و حتی اگر امکان نقد شدن نباشد، اما افراد از مزایایی نقدی آن برخوردار باشند هم برای مردم راحت است، اما وقتی سهام داده می‌شود، افزاد اقدام به نقد شدن آن می‌کنند و همین روند فشار عرضه را ایجاد می‌کند و همین فشار عرضه باعث می‌شود سهامی با ارزش ۲۰میلیون تومان در اختیار این افراد باشد، اما امکان فروش آن را نداشته باشند و ارزش همین سهام یک هفته بعد به ۱۵میلیون و روز‌های بعدتر به ۱۰میلیون تومان و کمتر می‌رسد و همین موضوع بیشتر از آن‌که برای افراد ایجاد رضایت کند، ایجاد نارضایتی می‌کند.

اشکلات اساسی عرضه سهام عدالت

این کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه در تمام جوانب سهام عدالت در بورس از جمله در مدل فروش، سرگردانی مردم بین کارگزاری‌ها، سپرده‌گذاری مرکزی و انواع اپلیکیشن‌های فروش و بانک‌ها، سیستم سرمایه‌گذاری‌های استانی ایرادات و اشکالات اساسی وجود دارد، گفت: از هر طرف به این موضوع نگاه کنیم غیر از لطمه زدن به بازار مالی، غیر از لطمه زدن به اعتماد عمومی و غیر از لطمه زدن به شرایط روحی افرادی که دولت قصد حمایت از آن‌ها را داشت، هیچ اثر دیگری نداشت و سال‌هاست که درباره سهام عدالت و اثرات آن هشدار می‌دهیم و باز هم می‌بینیم که مسئولان به راحتی درباره اختصاص سهام به جاماندگان صحبت می‌کنند و موضوع این است که چرا از اشتباهات درس نمی‌گیرند.

مهدی سوری درباره اشکالات فروش سهام عدالت و خروج نقدینگی از بازار ادامه داد: وقتی یک سرمایه‌گذار بازار سرمایه و شرکتی که یک نهاد مالی یک سهامی را به‌فروش می‌رساند با پول آن، سهام دیگری را خریداری می‌کند بنابراین اصل پول از بازار خارج نمی‌شود، اما در مقطعی دولت آدرس غلط داد و حقوقی‌ها را مقصر جلوه داد. در حالی‌که خود دولت سهام می‌فروشد و پول را خارج و خرج می‌کند.

سوری ادامه داد: وقتی سهامداران سهام عدالت سهم خود را بفروشند، پول سهام عدالت را از بازار خارج می‌کنند و وقتی ما بازاری داریم و پولی از آن خارج می‌شود، اما تعداد سهم‌ها در بازار کم نشده است قاعدتا کاهش ارزش باید بر روی سهام باقی‌مانده بر سرشکن شود و باعث می‌شود قیمت‌ها سطوح پایین‌تری را تجربه کنند.

وی با اشاره به ابهامات موجود در عملکرد شرکت‌های سرمایه‌گذاری سهام عدالت استانی تاکید کرد: آخرین باری که با نمایندگان مجلس در این باره به بحث پرداختیم، در پایان جلسه به آن‌ها گفتم که تا چند سال آینده منتظر پرونده‌های فساد در شرکت‌های سرمایه‌گذاری‌های استانی باشید. موضوع این است که اعضای هیئت‌مدیره یک نهاد مالی و شرکت سرمایه‌گذاری باید افراد دارای صلاحیت باشند و اصولا این تعداد افراد دارای این صلاحیت مدیریت نهاد‌های مالی را در کشورمان نداریم. چراکه بازار کوچکی داریم و این تعداد افراد تربیت نشده‌اند. اساسا یک بدعت و ساختار جدید شکل داده‌ایم با این گستردگی که قابل مدیریت نیستند.

سرازیری بورس ادامه دارد؟

روز گذشته غلبه عرضه بر تقاضا در بورس آن‌چنان شدید شد که شاخص کل بورس تنها در عرض یک روز معاملاتی به میزان ۱۹هزار واحد ریزش کرد و از لحاظ درصدی عقبگردی ۴۷/ ۱واحدی را به نمایش گذاشت.

رویداد۲۴ روز گذشته غلبه عرضه بر تقاضا در بورس آن‌چنان شدید شد که شاخص کل بورس تنها در عرض یک روز معاملاتی به میزان ۱۹هزار واحد ریزش کرد و از لحاظ درصدی عقبگردی ۴۷/ ۱واحدی را به نمایش گذاشت. در حال حاضر بررسی‌ها حکایت از آن دارد که با عقب‌نشینی از سنگر ۳/ ۱میلیون واحدی در روز یکشنبه و تثبیت نماگر اصلی بازار زیر این سطح در روز دوشنبه، راه برای افت بیشتر دماسنج بورسی هموار شده است. همچنین با ارزیابی متغیرهای اثرگذار بر بورس می‌توان به این نتیجه رسید که در وضعیت رکودی بازارهای جهانی و چشم‌انداز رکودی‌تر اقتصادهای مطرح دنیا که آمارهای کلان ثبت‌شده از آنها حکایت از این مساله دارد، احتمالا نمی‌توان چندان به آینده دل‌خوش کرد. سیاست‌های ضدکرونایی اژدهای زرد نیز قطعه دیگری است که این پازل را کامل می‌کند. چنین عواملی آن هم برای بورس کامودیتی‌محور ایران در میان‌مدت سیگنال مثبتی نخواهد بود؛ اگرچه به‌واسطه سقوط دو روز اخیر، احتمال تقویت محدود تقاضا در روزهای پیش‌رو نیز منتفی نیست.

بورس اوراق‌بهادار تهران در حالی حمایت معتبر یک‌میلیون و ۳۰۰‌هزارواحدی را از دست داد که در جریان معاملات سومین روز از هفته نماگر اصلی تالار شیشه‌ای با کاهش بیش از ۱۹‌هزار واحدی در سطح یک‌میلیون و ۲۷۷‌هزار واحد تثبیت شد؛ این در حالی است که تا پیش از این بسیاری از کارشناسان معتقد بودند با توجه به گزارش عملکرد ۶‌ماهه شرکت‌ها احتمالا حمایت و کف‌سازی معتبری در محدوده یک‌میلیون و ۳۰۰‌هزار واحد صورت بگیرد، اما بازار سهام برخلاف آنچه که انتظار می‌رفت بر مدار نزولی باقی‌ماند و با از‌دست‌دادن سطح یک‌میلیون و ۳۰۰‌هزار واحدی این احتمال را بیش از پیش تقویت کرد که احتمالا نماگر اصلی بورس تهران تا سطح یک‌میلیون و ۲۷۰‌هزار واحد یا احتمالا در سناریویی بدبینانه‌‌‌‌‌‌تر تا محدوده پایین‌تری افت کند.

سقوط آزاد شاخص‌کل
در جریان معاملات روز دوشنبه نماگر اصلی بازار با کاهش تاثیر ریسک نقدینگی بر بازار سهام ۴۷/ ۱‌درصدی معادل ۱۹‌هزار و ۶۴ واحد کاهش داشت و در سطح یک‌میلیون و ۲۷۷‌هزار واحد قرار گرفت. نماگر هم‌وزن بازار نیز همگام با شاخص‌کل با افت ۱۸/ ۱‌درصدی در سطح ۳۷۷‌هزار واحد قرار گرفت. نبود جریان نقدینگی کافی در بازار سهام در کنار خروج ادامه‌دار سرمایه از بازار، بورس تهران را در مسیر بی‌تفاوتی قرار داده که نسبت به هیچ خبر و گزارشی که به بازار مخابره می‌شود، واکنشی نشان نمی‌دهد. در چنین شرایطی که فضای معاملاتی بازار سهام به‌طور کلی مناسب نیست، ناشران نیز به انتشار اطلاعات به‌موقع به سهامداران پایبند نیستند و این موضوع باعث‌شده تا علاوه‌بر افزایش ریسک معاملات در بازار یادشده، فعالان بازار سرمایه نیز نسبت به گزارش‌ها و اخباری که بازار را تحت‌تاثیر قرار می‌دهند، بی‌تفاوت باشند، به‌طوری‌که در معاملات روز گذشته نیز مجموع ارزش معاملات خرد سهام در سطحی پایین‌تر از دو‌هزار ‌میلیارد‌تومان باقی‌ماند و با افزایش ۶/ ۱۱‌درصدی در مقایسه با روز گذشته رقم ‌هزار و ۵۵۸‌میلیارد‌تومان را به‌ثبت رساند.

ضمن اینکه در ادامه روند خروج نقدینگی از بازار حدود ۱۹۵‌میلیارد‌تومان از سرمایه سرمایه‌گذاران خرد از بورس تهران خارج شد و برای هفدهمین روز متوالی خروج نقدینگی از بازار یادشده به‌ثبت رسید؛ این در حالی است که در روز گذشته گروه «محصولات شیمیایی‌» با بیش از ۳۹‌میلیارد‌تومان خروج نقدینگی، بیشترین خروج سرمایه حقیقی درمیان صنایع را به‌نام خود به‌ثبت رساند و پس از آن صنعت «فلزات اساسی‌» با خروج پول حدود ۱۷/ ۳۵‌میلیارد‌تومانی در دومین‌مرتبه از بیشترین خروج نقدینگی درمیان صنایع موجود در بازار سهام قرار گرفت. در عین‌حال گروه «خودرو و ساخت قطعات‌» با جذب نقدینگی بیش از ۸۵۰‌میلیون ‌تومانی در صدرجدول ورود نقدینگی صنایع قرار گرفت و پس از آن گروه «انبوه‌سازی‌» بیشترین ورود پول حقیقی را به‌ثبت رساندند.

به تفکیک نمادهای معاملاتی نیز طی دادوستدهای روز گذشته بازار سرمایه «شپنا‌» با خروج بیش از ۷/ ۱۵‌میلیارد ‌تومان در صدر خروج نقدینگی بورس روز گذشته قرار گرفت، پس از آن، «فولاد‌» با خروج بیش از ۳/ ۱۴‌میلیارد‌تومانی در رده دوم خروج پول حقیقی از نمادهای معامله‌شده بورس تهران قرار گرفت و در‌مرتبه بعدی جدول نیز «شتران» با خروج حدود ۱۳‌میلیارد‌تومانی بیشترین خروج سرمایه در روز دوشنبه را به‌نام خود به‌ثبت رساند؛ این در حالی است که نمادهای «شبندر‌» و «وآذر‌» به ترتیب با ورود پول حدود ۸/ ۳۹‌میلیارد‌تومان و بیش از ۲/ ۴‌میلیارد‌تومان همراه شدند.

بورس و بودجه
در حال‌حاضر بازار سرمایه در شرایطی قرار دارد که تقریبا بازار فرصت تاثیر‌پذیری از گزارش‌های ۶‌ماهه شرکت‌ها را از دست داده و گزارش‌های منتشرشده نیز به واسطه جو غالبی که بر بازار حاکم است، جز نوسان‌هایی نصفه و نیمه در مقاطعی و برخی تک‌سهم‌های محدود نتوانستند آنطور که انتظار می‌رفت شرایط نسبتا مثبتی در بازار ایجاد کنند؛ این در حالی است که بر اساس تحلیل کارشناسان بورسی صنایعی مانند سنگ‌آهن، فولاد، فلزات و برخی پتروشیمی‌‌‌‌‌‌‌ها وضعیت چندان مناسبی در ۶‌ماهه ابتدایی سال ‌نداشتند اما در مقابل برخی صنایع کوچک نظیر غذایی‌ها، کاشی‌ها، سیمان، دارو و البته برخی تک‌سهم‌ها و پالایشی‌‌‌‌‌‌‌ها وضعیت بهتری را تجربه کردند. در چنین شرایطی است که به‌نظر می‌رسد در کنار ریسک‌های متعدد سیاسی و غیر‌سیاسی که همواره بازار را تحت‌تاثیر خود قرار می‌دهد، احتمالا از این پس بازار میزبان خبرها و تحولات بودجه‌ای و همچنین گزارش عملکرد ماهانه مهر‌ماه شرکت‌ها قرار گیرد.

دو گزینه پیش‌رو
بررسی شرایط کلی بازار سهام حکایت از آن دارد که در وضعیت فعلی دو گزینه پیش‌روی بورس است که بر این اساس احتمالا دو سناریو پیش‌روی سرمایه‌گذاران این بازار خواهد بود. در سناریوی اول هرچند بر اساس تحلیل کارشناسان احتمال به‌وقوع پیوستن آن کم است، فرض می‌شود جریان نقدینگی جدیدی آرام‌آرام وارد بازار شود و قدرت خریدار در بازار نسبتا افزایش یابد، به‌طوری‌که فرض می‌شود احتمالا سهم‌های بزرگ به واسطه گزارش عملکردها، رفتار دولت درخصوص بودجه و همچنین رفتار بازار کمی درجا زده و آرام می‌شوند اما احتمالا برخی سهم‌های کوچک که هم گزارش خوبی داشته و هم احتمال افزایش اقبال بازار به آنها زیاد است، بیشتر مورد‌توجه سرمایه‌گذاران قرار خواهند گرفت.

در سناریوی بعدی که احتمالا بدبینانه‌ترین حالت ممکن است فرض بر این است که روند فرسایشی معاملات همچنان ادامه یابد و به‌دنبال این با پایداری طولانی‌مدت رکود در معاملات به تعبیر برخی تحلیلگران احتمالا مرگ مغزی بورس تهران را شاهد خواهیم بود، ضمن اینکه شرایط فعلی بازار سهام نیز بر این نگرانی می‌افزاید که بازار در عین ارزندگی در مداری خنثی باقی‌بماند. به تعبیر دیگر روند معاملات به گونه‌ای باشد که احتمالا بورس تهران نوسان‌های کوتاه‌مدت مثبت و منفی داشته باشد که برآیند آن برای بازار و سرمایه‌گذاران مطلوب نخواهد بود. ضمن اینکه به‌نظر می‌رسد در شرایط فعلی بازار سهام فارغ از ناامیدی‌‌‌‌‌‌‌هایی که ناشی از مشکلات داخلی است، آمار و اعداد منتشرشده از اقتصادهای جهانی نیز سیگنال خوبی به بازار مخابره نمی‌کنند، به‌طوری‌که نرخ افزایش دستمزد در آمریکا بعد از ۳۴‌سال ‌نسبتا آرام، اکنون از دهه ۱۹۷۰ پیشی گرفته است. بر این اساس آمار و اعداد منتشرشده خبر از تورمی فراگیر در اقتصاد جهانی می‌دهد که راه طولانی برای کنترل آن نیاز است. احتمالا در ادامه رکودی سخت گریبانگیر بازارها خواهد شد.

از طرفی کاهش رشد در اقتصاد منطقه یورو در‌ ماه اکتبر عمیق‌تر دیده می‌شود و هر دو بخش خدمات و تولید همچنان شاهد تشدید رکود برای شروع سه‌ماهه چهارم هستند. ارقام ناامیدکننده داده‌های تقاضای چین نیز قیمت نفت را بیش از یک‌درصد کاهش داد. بر این اساس، با توجه به تاثیر‌پذیری بازار سرمایه ایران از متغیرهای جهانی و به ویژه وضعیت اقتصاد چین که مهم‌ترین خریدار کامودیتی ایران است، این عوامل در کنار هم خبر از ادامه روند رو به افول بورس تهران می‌دهد، بنابراین طبیعی است که تقاضایی در بازار وجود نداشته باشد و به‌دنبال نگرانی‌های موجود سرمایه‌گذاران به‌دنبال فروش سهم‌های خود و خروج از بازار سرمایه باشند. البته این احتمال منتفی نیست که در روزهای پیش رو عواملی خارج از پیش فرض های این تحلیل هر چند موقت روند بازار سهام را معکوس کنند و تاثیر ریسک نقدینگی بر بازار سهام افزایش تقاضا منجر به تغییر کوتاه مدتی سمت و سوی شاخص کل بشود.

نگاهی دقیق‌‌‌‌‌‌تر به روند معاملات بازار سهام در روز دوشنبه نشان می‌دهد که بورس تهران از آغاز معاملات تحت‌تاثیر ‌نماد معاملاتی «فولاد» در مدار نزولی قرار گرفت، به‌طوری‌که در ۱۵ دقیقه ابتدایی نماگر اصلی بازار با تاثیرپذیری از نمادهای «فولاد‌»، «فارس‌» و «کچاد‌» با کاهش ۲‌هزار و ۲۹۰ واحدی مواجه شد. شاخص هم‌وزن نیز در مدت زمان یادشده افتی ۲۸ واحدی را به‌ثبت رساند؛ این در حالی است که شاخص‌کل تا میانه‌‌‌‌‌‌های بازار تحت‌تاثیر معاملات نمادهای «فولاد‌»، «نوری» و «فارس» کاهش بیش از ۳هزار و ۳۹۹ واحدی را به‌ثبت رساند. افزایش عرضه‌ها در بازار در حالی ادامه یافت که شاخص‌کل نهایتا در پایان معاملات روز دوشنبه افت چشمگیر بیش از ۱۹‌هزار واحدی را به‌ثبت رساند و در کانال یک‌میلیون و ۲۷۷‌هزار واحد مورد معامله قرار گرفت؛ این در حالی است که‌نماد معاملاتی «فولاد‌» با بیش از ۳‌هزار و ۶۸۴ واحد تاثیر منفی، نقش اول افت دیروز شاخص را بر عهده داشت. در‌مرتبه دوم نیز‌نماد «کچاد‌» با‌ هزار و ۳۱۴ واحد تاثیر مثبت بر شاخص‌کل بیشترین تاثیر مثبت بر نماگر یادشده را به‌ثبت رساند. در نقطه مقابل ‌نماد «شبندر‌» با بیش از ۶۸۷ واحد بیشترین تاثیر مثبت را روی نماگر اصلی بازار سهام داشت. شاخص هم‌وزن هم همانند شاخص‌کل از ابتدای معاملات در ریلی نزولی نوسان کرد و نهایتا با افتی ۱۸/ ۱‌درصدی (معادل ۴‌هزار و ۴۵۸ واحد) به معاملات خود پایان داد.