استخرهای نقدینگی چگونه کار می‌کند؟

اصلی‌ترین هدف امور مالی غیرمتمرکز، ایجاد سیستمی اقتصادی همتابه‌همتا و بدون نیاز به واسطه است.

استخر نقدینگی

Liquidity Pool یا استخر نقدینگی یکی از قسمت های اساسی اکو سیستم مالی غیر متمرکز یا همان DeFi هستند. استخر نقدینگی را می توان مانند یک توده ی دیجیتالی در نظر گرفت که مقادیر قابل توجهی وجه در آن قرار می گیرد که به بخش اساسی سازندگان بازار دیجیتال (AMM) ها، پروتکل های وام دهی، تولید محصول دارایی های دیجیتال، بیمه های زنجیره ای، بازه های بلاک چین و… تبدیل شده است.

استخر نقدینگی محیطی است که هر کسی می تواند بدون نیاز به مجوز، به آن نقدینگی اضافه کند. استخر نقدینگی پایه و اساس صرافی های غیر متمرکز از جمله یونی سواپ هستند. کاربرانی که استخر های نقدینگی را ایجاد می کنند مقدار مساوی از هر جفت ارز را در جایی به نام استخر قرار می دهند و یک بازار به وجود می آورند.

هر تراکنشی در هر صرافی غیر متمرکز انجام شود، کارمزدی به تهیه کنندگان نقدینگی استخر تعلق می گیرد. Bancor اولین پروتکلی بود که از استخر های نقدینگی استفاده کرد ولی در زمان استفاده ی این پروتکل، خیلی مورد توجه نبود و پس از بهره گیری سواپ از استخر نقدینگی، بسیار مورد توجه قرار گرفت. از دیگر صرافی های غیر متمرکزی که بر بستر بلاک چین اتریوم از استخر های نقدینگی استفاده می کنند، کرو، بالانسر و سوشی سواپ هستند.

دو نوع صرافی غیر متمرکز بر پایه ی بلاک چین اتریوم وجود دارد: یکی صرافی های غیر متمرکزی که از دفتر سفارشات (order book) بهره می گیرند و دیگری صرافی های غیر متمرکزی که از استخر های نقدینگی بهره می گیرند، پس بر این اساس می توان گفت که همه ی صرافی های غیر متمرکز از استخر نقدینگی استفاده نمی کنند.

بیشتر بدانید: شما می توانید برای آشنایی با تامین کننده ی نقدینگی بر روی لینک کلیک کنید.

مقایسه ی استخر های نقدینگی با دفتر سفارشات

در تعریف دفتر سفارشات گفته شد که مجموعه ای از سفارشات بازار را در بر می گیرد. این سیستم سفارشات دریافتی از کاربران را با هم منطبق می کند که به آن matchig engine گفته می شود. پس دفتر سفارشات و موتور انطباق از بخش های اصلی هر صرافی غیر متمرکز است که امکان ایجاد بازار های پیچیده ی مالی را فراهم می کند. در صرافی هایی که از دفتر سفارشات بهره می گیرند، موتور انطباق مسئول وصل کردن خریدار و فروشنده به یکدیگر و انجام معامله می باشد.

استفاده از سیستم دفتر سفارشات در پروتکل هایی که نقدینگی بالایی دارند بسیار کاربردی است اما اگر بازاری نقدینگی پایینی داشته باشد، با مشکلاتی رو به رو خواهد شد که این امر سبب می شود از محبوبیت آن بین عموم کاسته شود. اما در چنین شرایطی استخر نقدینگی کار گشا است و با به کار گرفتن قرارداد های هوشمند، وابستگی توکن ها به حجم معاملات را از بین برده و مشکل نقدینگی را حل می کند.

نحوه ی کار استخر های نقدینگی

در صرافی های مبتنی بر سیستم همتا به همتا (pear-to-pear) خریداران و فروشندگان توسط مکانیزم دفتر سفارشات با هم تعامل دارند. اما در بازار ساز های خودکار معاملات بر پایه ی ارتباط کاربر با قرارداد (pear-to-contact) صورت می پذیرد. همان طور که گفته شد در استخر های نقدینگی که به صورت توده ای از وجوه هستند هنگام معامله ی شخصی در مقابل شما قرار ندارد و مانند خرید سنتی نیازی هم به وجه نقد نیست. در واقع معامله ای که صورت می گیرد با استفاده از نقدینگی موجود در استخر می باشد. برای مثال اگر کسی بخواهد توکنی بخرد به جای وجه نقد از نقدینگی موجود در استخر استفاده می کند. به همین ترتیب فعالیت و قیمت گذاری معامله ی شما توسط الگوریتمی کنترل می شود.

بیشترین کاربرد استخر های نقدینگی

استخر های نقدینگی بیشترین کاربرد را در بازار ساز های خودکار داشته و محبوبیت خاصی دارند. اما فراهم کردن نقدینگی و بهره گیری از استخر های نقدینگی به دلیل سادگی در زمینه های مختلفی قابلیت استفاده دارند، مثلاً یکی از آن ها استخراج نقدینگی یا ییلد فارمینگ است که پلتفرم های کشت سود مثل یرن فایننس (yearn.finence) بر پایه و اساس استخر های استخراج هستند.

کاربران برای کسب سود بیشتر، وجوه خود را به استخر های استخراج این پلتفرم ها وارد می کنند. استخراج نقدینگی یکی از تکنولوژی های مفید برای توزیع توکن های جدید به دست افراد مناسب و حل این مشکل می باشد. به این صورت که توکن ها به شیوه ی الگوریتمی بین کاربرانی که توکن های خود را در استخر های نقدینگی گذاشته اند و متناسب با سهم آن ها پخش می شود. مثلاً وقتی شما نقدینگی پلتفرم هایی مثل یونی سواپ و کامپاند را فراهم می کنید، در ازای آن به شما توکن داده می شود که این توکن سهم شما را در آن پلتفرم مشخص می کند. بنابراین شما می توانید با توکنی که در اختیار دارید در استخرهای نقدینگی تزریق و از این طریق سود کسب کنید.

مزایای استخر های نقدینگی

استخر نقدینگی به عنوان یک بازار ساز خودکار و از پیش تعیین شده، سفارش های خرید و فروش را با هم مچ می کند. به طوری که نیازی به ارتباط معامله گران با یکدیگر نباشد، در واقع با وارد کردن دارایی های تامین کنندگان نقدینگی به استخر نقدینگی، نقدینگی برای ترید فراهم می شود.

در صرافی های متکی بر دفتر سفارش، بازار ساز ها مدام سفارش های خرید و فروش را با توجه به نوسان قیمت تنظیم می کنند. برای چنین کاری نیز، نیاز به یک بازار ساز حرفه ای دارد که زمان و تخصص لازم را برای مدیریت استراتژی ها داشته باشد اما در استخر های نقدینگی این طور نیست و نیازی به جمع آوری اطلاعات در مورد قیمت های دارایی از صرافی های مختلف نیست، بلکه تامین کنندگان نقدینگی دارایی های خود را وارد استخر نقدینگی کرده و قرارداد ها به صورت هوشمند انجام می شود.

هر کسی بدون نیاز به احراز هویت می تواند وارد استخر نقدینگی شده و دارایی خود را درون آن قرار دهد و موانعی که برای فعالیت در صرافی های متمرکز وجود دارد، در این جا مطرح نیست. برای تامین نقدینگی استخر ها باید به صورت جفت ارز باشد یعنی اگر بخواهد ۱۰۰ دلار به استخر ETH/DAI وارد کند باید ۱۰۰ دلار ETH و ۱۰۰ دلار DAI و در مجموع ۲۰۰ دلار واریز کند. سرمایه گذار بابت تامین نقدینگی استخر، استخرهای نقدینگی چگونه کار می‌کند؟ توکن هایی را دریافت می کند و این توکن ها به منزله ی سود و سهم تامین کنندگان خواهد بود که در هر زمان قابل برداشت خواهد بود. یعنی هر زمان که معامله ای انجام می شود، کارمزد دریافت شده از آن معامله به عنوان سود به تامین کننده ی نقدینگی داده می شود. کاهش هزینه های گپ در قرارداد های هوشمند صرافی های غیر متمرکز مثل uniswap بسیار پایین است. همچنین در این تراکنش ها اصطکاک کمتری وجود دارد به این معنی که قیمت کار آمد و توزیع کارمزد محاسبه می شود. برای مثال قرارداد های هوشمند فقط قادرند وجوه معامله شده را به همان کیف پول برگردانند اما در uniswap این امکان برای معامله گر ها وجود دارد که دارایی ها را مبادله کرده و آن ها را به کیف پول دیگری ارسال کنند. استخر های نقدینگی به گونه ای طراحی شده اند که معامله ها را اجرا، قیمت را طبق فرمول یک محصول ثابت حفظ می کند و این تضمینی است که ارزش هر ذخیره ثابت بماند حتی زمانی که نسبت دارایی ها تغییر کند. تراکنش های خرید قیمت دارایی های خریداری شده را نسبت به دارایی های فروخته شده افزایش و تراکنش های فروش قیمت دارایی های خریده شده را کاهش می دهند.

معایب استخر های نقدینگی

با وجود این که استخر های نقدینگی مزایای زیادی دارند و به آن ها اشاره شد اما استخر های نقدینگی خالی از عیب نبوده و مشکلاتی را به همراه دارد. استخر های نقدینگی بیشترین کارایی را زمانی دارند که به قیمت بازار به تدریج تغییر کند وگرنه اگر قیمت ها ناگهانی تغییر کنند، استخر ها آسیب می بینند. اگر نقدینگی استخر ها بیش تر از حجم تراکنش ها باشد، کارمزد های دریافتی کاهش پیدا می کند. همان طور که بار های اشاره شد چون این استخر ها به صورت هوشمند کنترل می شوند بنابراین در معرض خطر باگ ها و آسیب پذیری های این قرارداد، قرار می گیرند. حوزه ی دیفای و نقدینگی استخر ها به دلیل این که تکنولوژی نو پایی هستند بنابراین هر گونه خطری می تواند آن ها را تهدید کند از جمله ای این خطرات وجود هکر ها و سوء استفاده ی آن ها از کوچک ترین حفره های امنیتی است.

آربیتراژ و استخر نقدینگی

در این مطلب می خواهیم به نقش آربیتراژ در استخر های نقدینگی برای اجرا شدن به آربیتراژ های اصلی نیاز دارند که بیش ترین آن ها ربات هستند. هدف اصلی از این کار بهره گیری از اختلاف قیمت ها و متعادل کردن بازار است. مثلا اگر قیمت بازار ETH در Coinbase، ۱۰۰ دلار باشد اما ETH در استخر ۱۱۱ دلار باشد، آربیتراژ ها ETH را به این مجموعه فروخته و ۱ دلار سود می کنند. این چرخه زمانی به حالت قبل بر می گردد که کسی ۱ETH به این مجموعه بفروشد.

نکته: اختلاف بین استخر و بازار به عنوان لغزش شناخته می شود. میزان لغزش به میزان تجارت کاربر نسبت به اندازه یا عمق استخر بستگی دارد. عمق استخر با پارامتر k ثابت اندازه گیری می شود، پس هرچه k بزرگ تر باشد، استخر عمیق تر می شود و احتمال وقوع لغزش نیز کم تر می شود.

0 تا 100 آشنایی با بازارساز خودکار (AMM) و چگونگی عملکرد آن

بازارساز خودکار یک پیشرفت جدید و هیجان انگیز در صنعت مالی غیرمتمرکز محسوب می شود. با ما همراه باشید تا در ادامه این مقاله نحوه کار و مفهوم آنها را بررسی کنیم.

مفهوم بازارساز خودکار (AMM)

بازارساز خودکار (AMM) ابزاری است که برای تامین نقدینگی در امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) استفاده می شود. آنها برای فعال کردن تجارت خودکار دارایی های دیجیتال استفاده می شوند. AMM ها این کار را با استفاده از استخرهای نقدینگی به عنوان جایگزینی برای بازارهای سنتی خریدار و فروشنده انجام می دهند.

شما می توانید بازارساز خودکار را به عنوان برنامه ای در نظر بگیرید که به تریدر ها کمک می کند بین دو دارایی با قیمت بازار منصفانه مبادله کنند. AMM ها به سرعت محبوبیت خود را افزایش دادند. قبل از بازارساز خودکار، مردم مجبور بودند از دفترچه های سفارش برای تجارت استفاده کنند. پلتفرم‌های مبادله سنتی به مردم این امکان را می‌دهد تا قیمت‌های متفاوتی را برای خرید و فروش دارایی ارائه کنند. پس از مدتی، سایر کاربران قیمت ذکر شده را انتخاب می کنند که با آن موافق هستند. این قیمت به قیمت بازار دارایی تبدیل می شود.

فرآیند سنتی بازارسازی به بازارسازان حرفه ای نیاز دارد که سفارشات زیادی را انجام دهند. بنابراین، از آنها انتظار می رود که حجمی را که می توانند با آن معامله کنند، نقل قول کنند. آنها از نظر فراوانی که می توانند بهترین قیمت ها را نقل کنند محدود هستند. این امر مستلزم رعایت مجموعه ای قوی از پارامترها در ساعات معاملاتی است تا بتوانند به سرعت از موجودی خود بفروشند.

اکثر دارایی ها در حال حاضر هنوز به ساختار مبادله سنتی متکی هستند. اوراق بهادار و املاک و مستغلات معمولاً از این طریق معامله می شود. AMM ها جایگزین جدیدتری ارائه می دهند که برای DeFi قابل اجرا است.

بازارساز خودکار چگونه کار می کند؟

AMM یک فناوری DeFi است که در هر زمان گزینه ای برای معامله در اختیار کاربران قرار می دهد. اولین ویژگی آن این است که سیستم سنتی خرید و فروش را رد می کند و معمولاً حتی نیازی به ایجاد حساب کاربری ندارید.

AMMها به منظور ارائه نقدینگی به DeFi ایجاد شده اند. نقدینگی توانایی تبدیل یک دارایی به دارایی دیگر بدون تغییر قیمت بازار آن است. نقدینگی به طور طبیعی یک چالش برای صرافی‌های DeFi است، AMM ها این مشکلات را از چند راه حل می کنند.

استخر نقدینگی چیست؟

AMM ها با ایجاد استخرهای نقدینگی گزینه جدیدی را در اختیار تریدرها قرار می دهند. آنها همچنین ارائه دهندگان نقدینگی را تشویق می کنند تا دارایی های بیشتری را در استخر نقدینگی قرار دهند.

هر چه تعداد دارایی های موجود در یک استخر بیشتر باشد، معاملات بزرگتری را می تواند پشتیبانی کند. کاربران دیگر نیازی به تجارت بین خریداران/فروشندگان ندارند. کاری که کاربران انجام می دهند معامله در برابر استخر نقدینگی است.

هنگامی که کاربران به یک استخر نقدینگی کمک می کنند، نقدینگی آن را افزایش می دهند و تریدر ها را قادر می سازد تا مبادلات بزرگ تری را با قیمت بازار انجام دهند و از یک فرمول ریاضی برای قیمت گذاری توکن های داخل آن استفاده می شود.

در AMMها، فرمول ممکن است به روش‌های مختلفی برای بهینه‌سازی استخر برای اهداف مختلف، بهینه‌سازی شود تا مبادله بین انواع مختلف توکن‌ها تسهیل شود.

چه کسی می تواند در استخر نقدینگی مشارکت کند؟

قابلیت دسترسی یکی دیگر از ویژگی های اصلی AMM ها است. اگر کسی اتصال به اینترنت و هر نوع توکن ERC-20 داشته باشد، می تواند به یک استخر نقدینگی کمک کند.

چرا مردم مشارکت می کنند؟

ارائه دهندگان نقدینگی هنگام تعامل تریدر ها با یک استخر، کارمزد دریافت می کنند. در حالی که این رایج‌ترین و مستقیم‌ترین روشی است که مشارکت‌کنندگان را تشویق می‌کنند، روش دیگری نیز وجود دارد که ارائه‌دهندگان نقدینگی می‌توانند کسب درآمد کنند.

کشت سود یا ییلد فارمینگ (Yield Farming)

برخی از AMM ها با ارائه پاداش های رمزی، تامین نقدینگی را تشویق می کنند. با این AMM ها، ارائه دهندگان نقدینگی از طریق عملی به نام “کشت سود” بازده پاداش را به دست می آورند.

برای مشارکت در کشت سود، کاربران فقط باید تراز مناسبی از دارایی ها را به استخر نقدینگی اضافه کنند. پس از تایید مشارکت، AMM، درست به نام خود، به طور خودکار توکن های پاداش را جمع استخرهای نقدینگی چگونه کار می‌کند؟ آوری می کند که ارائه دهنده نقدینگی می تواند به طور منظم ادعا کند. هر چه ارائه‌دهنده نقدینگی بیشتر به نقدینگی کمک کند، توکن‌های پاداش بیشتری کسب می‌کنند.

آینده بازارسازهای خودکار (AMM)

AMM ها که برای اولین بار در سال 2018 توسعه یافتند، اکنون بخشی از اکوسیستم DeFi هستند. نسخه های دیگر نیز به ساختار AMM ها اضافه شده اند، از جمله ابزارهای اتوماسیون برای تامین کنندگان نقدینگی.

AMM ها چیزی بیشتر از ارائه نقدینگی بین توکن ها هستند. آنها همچنین در مورد تقویت بازار ایمن تر و جریان اصلی هستند. AMM ها برای تسهیل تراکنش ها به طور کارآمدتر بر فناوری قراردادهای هوشمند تکیه می کنند که تاکنون در آن موفق بوده است. در آینده، AMM ها پتانسیل دسترسی به سرمایه گذاران بیشتری را دارند. با این حال، برای رسیدن به آن، نوآوری باید سطح بالایی از امنیت و رشد را تضمین کند.

فضای DeFi در حال حاضر بسیار سریع در حال توسعه است. AMM ها بخشی از توسعه فضای DeFi می باشند که به سرعت در حال توسعه هستند و می توانند بخش اصلی پیشرفت آن باشند. در حالی که استفاده از AMM آسان است، چند مورد وجود دارند که این فناوری را بیشتر به جلو می برند. آنها راه حل های پیچیده ای را ارائه می دهند که تجارت و کسب بازدهی دارایی های شما را آسان می کند. تعمیم یافته ترین و قابل استفاده ترین مثال آن Balancer یا پروتکل متعادل کننده است.

پروتکل Balancer

پروتکل Balancer یکی از AMM های پیشرو است که یک AMM و سنسور قیمت خود Balancer را ارائه می دهد. ایده ایجاد ساختار مخالف یک صندوق سرمایه گذاری سنتی است. به جای پرداخت به مدیران صندوق برای متعادل کردن پرتفوی خود، کارمزدهایی را از معامله گرانی که آن را برای شما متعادل می کنند، دریافت می کنید.

Balancer از برخی ریاضیات هوشمندانه استفاده می کند تا کاربران را قادر سازد تا ترکیبی از حداکثر 8 دارایی دیجیتال را به یک استخر نقدینگی اضافه کنند. کاربران می توانند هر توزیع درصد سفارشی را برای ترکیب دارایی های خود انتخاب کنند. این به طور موثر به این معنی است که کاربران یک فرصت منحصر به فرد برای ایجاد یک صندوق خود تعادلی دارند. از طرف دیگر، کاربران فقط می توانند سرمایه گذاری روی شخص دیگری را انتخاب کنند. از بین تمام AMM ها، پروتکل متعادل کننده عمومی ترین پروتکل است. در حالی که راه حل های آنها پیچیده است، آنها سادگی و دسترسی را برای همه مشتریان خود فراهم می کنند.

نتیجه گیری

بازارسازان خودکار کاستی های بازارسازی سنتی را پیگیری می کنند. فرآیند سنتی نیاز به کار دستی دارد که برای تریدرها و سازندگان بازار به طور قابل توجهی زمان بیشتری می برد. به لطف این منبع جدید نقدینگی، صنعت مالی غیرمتمرکز توانسته است بسیار جلوتر حرکت کند. از آنجایی که DeFi به سرعت به رشد خود ادامه می دهد، AMM ها همچنان نقش کلیدی در توسعه آن ایفا خواهند کرد. در حال حاضر، تنها چند شرکت در حال ارائه راه حل های جدید در فضای AMM هستند. AMM ها فضای ویژه ای در DeFi هستند و به دلیل سهولت استفاده، قلمرو خود را ایجاد کرده اند.

سوالات متداول

بازارساز خودکار (AMM) ابزاری است که برای تامین نقدینگی در امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) استفاده می‌شود. آنها برای فعال کردن تجارت خودکار دارایی های دیجیتال استفاده می شوند. آنها این کار را با استفاده از استخرهای نقدینگی به عنوان جایگزینی برای بازارهای سنتی خریدار و فروشنده انجام می دهند.

استخر نقدینگی مجموعه‌ای از ارزهای دیجیتال یا توکن‌هایی است که در یک قرارداد هوشمند قفل شده‌اند و برای تسهیل معاملات بین دارایی‌ها در یک صرافی غیرمتمرکز (DEX) استفاده می‌شود.

ممکن است با Uniswap مواجه شده باشید. علیرغم آنچه ممکن است شنیده باشید، Uniswap یک بازارساز خودکار (AMM) و همچنین یک صرافی غیرمتمرکز و کاملاً محبوب است.

مفهموم پرایس ایمپکت چیست؟ – آکادمی پرشیا بلاکچین

جهت استفاده از سیستم‌های مالی جدید در دنیای کریپتو از جمله صرافی‌های غیر‌متمرکز (DEX)، باید با اتفاقاتی که در حین انجام معامله در این پلتفرم‌ها ممکن است برای دارایی‌هایمان بیافتد، آشنا شویم. در صورتی که شما علاقه‌مند به استفاده از صرافی‌های غیر‌متمرکز باشید، حتما با عبارت Price Impact مواجه شده‌اید. در واقع پرایس ایمپکت تفاوت بین قیمت فعلی بازار و قیمتی است که هنگام سواپ در یک صرافی غیر‌متمرکز پرداخت می‌شود. این اتفاق در دکس‌ها و به دلیل بر هم خوردن تناسب نقدینگی موجود در استخر‌هایشان و تغییر قیمت‌های ناگهانی در یک توکن اتفاق می‌افتد.

پرایس ایمپکت چیست؟

دیفای می‌تواند تجربه‌ای هیجان‌انگیز برای افرادی باشد که تا‌کنون به بازار‌های مالی دسترسی نداشته‌اند. اما افرادی که بدون داشتن دانش کافی به انجام فعالیت در این حوزه می‌پردازند، ممکن است با مشکلاتی مواجه شوند که دارایی آن‌ها را در معرض خطر قرار می‌دهد. به طور کلی Price Impact در دکس‌ها اتفاق می‌افتد و علت آن نیز نحوه کار دکس‌ها است که با بازار‌ساز‌های خودکار یا AMMها گره خورده است. نحوه کار AMMها به این شکل است که از فرمول‌های ریاضی برای تعیین قیمت یک توکن استفاده می‌کنند و معاملات در آن‌ها با قراردادهای هوشمند انجام می‌شود. در دکس‌ها هیچ‌گونه سفارش خرید و فروش وجود ندارد و قرارداد هوشمند به عنوان خریدار در تراکنش عمل می‌کند. معمولا در استخرهای نقدینگی صرافی‌های غیرمتمرکز، از نسبت‌های معادل (یک به یک) استفاده می‌شود. این امر باعث می‌شود با خرید یا فروش یک توکن، این تعادل در استخرهای دکس‌ها به هم بخورد و DEX برای حفظ این تعادل از Price Impact استفاده کند. در ادامه با مثالی این موضوع را تشریح می‌کنیم.

فرض کنید توکنی را از بین توکن‌های مختلف انتخاب کرده‌ایم و قصد خرید و سرمایه‌گذاری در آن را به میزان ۱۰۰ دلار داریم. قیمت هر توکن ۰.۰۱ دلار است و ما در این قیمت اقدام به خرید این توکن می‌کنیم و پس از انجام خرید ما ۱۰.۰۰۰ عدد از این توکن را در اختیار داریم. سپس قیمت این توکن به طور ناگهانی بالا می‌رود و قیمت هر واحد از آن به ۰.۱ دلار می‌رسد، اکنون سرمایه‌گذاری ۱۰۰ دلاری ما تبدیل به یک سرمایه ۱۰۰۰ دلاری شده و ما قصد نقد کردن آن را داریم. آن را به یکی از صرافی‌های‌ غیر‌متمرکز انتقال داده و به اتر تبدیل می‌کنیم؛ اما پس از دریافت کوین اتر خود، متوجه می‌شویم که به جای ۱۰۰۰ دلار ۲۰۰ دلار اتر دریافت کرده‌ایم. در اینجا متعجب می‌شویم که چه اتفاقی برای ۸۰۰ دلار باقی‌مانده ما افتاده است؟ آیا قیمت توکن را اشتباه دیدیم؟ یا شاید کارمزد شبکه بسیار بالا بوده است؟ هیچ کدام از این موارد باعث این اتفاق نشده‌اند و در واقع فروش یکجای همین ۱۰.۰۰۰ توکن بوده، که باعث شده ما دچار پرایس ایمپکت یا «تاثیر قیمت» شویم.

این اتفاق زمانی می‌افتد که نقدینگی موجود در استخر دکسی که در آن اقدام به Swap کرده‌ایم، کم باشد. شاید این اتفاق به نظر یک نوع کلاه‌برداری به نظر برسد اما، این اتفاق در بازارهای‌ مالی سنتی نیز می‌افتد. در این بازار‌ها نیز اگر معامله‌ای با حجم بالا انجام دهید، تا جایی که صرافی موجودی داشته باشد، معامله را با همان قیمت درخواستی خودتان انجام می‌دهد؛ اما پس از آن هر آنچه از معامله شما باقی می‌ماند، با حداقل قیمت انجام می‌شود.

در حقیقت این مفهوم دقیقا مفهوم عرضه و تقاضا است؛ اگر در استخری که ما اقدام به فروش ۱۰.۰۰۰ توکن خود کرده‌ایم فقط ۱۰۰.۰۰۰ عدد از این توکن وجود داشته باشد، در یک لحظه عرضه بر تقاضا و یا تقاضا بر عرضه پیشی می‌گیرد و باعث افت یا افزایش قیمت این دارایی می‌شود. به طور کلی، دلیل رخ دادن این موضوع به دلیل عدم معامله گسترده این توکن توسط افراد در DEXهای مختلف است.

لازم است بدانید که این اتفاق فقط در حالت فروش توکن رخ نمی‌دهد و ممکن است برای خرید یک توکن نیز با این اتفاق روبرو شوید؛ برای مثال اگر قصد خرید ۲۰ درصد از دارایی‌های یک توکن در یک استخر را داشته باشید، Dex قیمت آن‌ را به طور خودکار افزایش می‌دهد و شما مبلغ بالاتری نسبت به قیمت واقعی آن توکن را برای خرید آن می‌پردازید. می‌توان گفت پرایس ایمپکت استخرهای نقدینگی چگونه کار می‌کند؟ یک نوع سازوکار برای جلوگیری از رفتار نهنگ‌ها برای بر هم زدن تعادل در استخر DEXها نیز هست. حجم سرمایه نهنگ‌ها بسیار بالاست و هنگامی که به برای تبدیل دارایی‌های خود به دکس‌ها مراجعه می‌کنند، باعث بر هم خوردن تعادل در استخر دکس‌ها می‌شوند. DEXها برای جلوگیری از بر هم خوردن تعادل در استخر‌هایشان قیمت توکنی که نهنگ‌ها قصد تبدیل آن‌ را دارند، به قدری بالا می‌برند تا انجام این معامله برای آن‌ها صرفه اقتصادی نداشته باشد و از انجام آن صرف نظر کنند.

پرایس ایمپکت استخرهای نقدینگی چگونه کار می‌کند؟ چگونه کار می‌کند؟
پرایس ایمپکت به دلیل مدل قیمت‌گذاری در صرافی‌های غیر‌متمرکز رخ می‌دهد. با تغییر نسبت دارایی‌های استخرهای موجود در یک دکس، عرضه یک توکن افزایش می‌یابد و عرضه توکن دیگر کاهش پیدا می‌کند. این امر باعث می‌شود توکنی که موجودی آن کم شده است، افزایش قیمت پیدا کند. هر چه نسبت تعادل دارایی‌ها در استخرهای نقدینگی دکس‌ها بیشتر تغییر کند، نوسانات قیمت‌ها در آن‌ بیشتر متاثر می‌شود و این تغییرات در استخرهایی که حجم نقدینگی کمتری دارند، به نسبت استخرهایی که حجم نقدینگی در آن‌ها زیاد استخرهای نقدینگی چگونه کار می‌کند؟ است، بسیار بیشتر خواهد بود.

فرض کنید در یک استخر نقدینگی ۱۰۰۰ کوین اتر و ۲.۰۰۰.۰۰۰ دلار توکن تتر موجود است و قیمت هر واحد اتر برابر با ۲۰۰۰ دلار است. در این استخر، نسبت تعادل بین کوین اتر و تتر به‌صورت ۵۰ به ۵۰ برقرار است.

تبادل ۱۰.۰۰۰ واحد تتر با اتر در این استخر، باعث می‌شود که تعادل این استخر به میزان ۰.۴۸ درصد به هم بخورد که به این درصد، پرایس ایمپکت گفته می‌شود و قیمت خرید اتر برای فردی که این سواپ را انجام می‌دهد، برابر می‌شود با قیمت اتر * ۰.۴۸ درصد که برابر است با ۲۰۰۹.۶۴ دلار؛ یعنی کاربر برای خرید هر واحد اتر، باید ۹.۶۴ دلار بیشتر از قیمت بازار اتر، پرداخت کند.

حال در صورتی که بخواهیم ۱۰۰.۰۰۰ دلار از این استخر اتر خریداری کنیم، پرایس ایمپکت به ۴.۹۹ درصد و قیمت هر واحد اتر برای ما ۲۰۹۹.۹۵۱ دلار محاسبه می‌شود. دلیل این‌که ما نمی‌توانیم ETH خود را با نرخ بازار در دکس‌ها مبادله کنیم، این است که اگر مثلا اقدام به سواپ ۲.۰۰۰.۰۰۰ دلار USDT با ETH در این استخر کنیم، کل اتر این استخر خالی شده و فقط ۴.۰۰۰.۰۰۰ دلار تتر باقی می‌ماند.

نحوه محاسبه Price Impact:

در ابتدا باید بگوییم، برخی از دکس‌ها ممکن است فرمول پیچیده‌تری برای Price Impact یا ضرر‌ناپایدار (Impermanent Loss) داشته باشند. این روش رایج‌ترین و ساده‌ترین راه محاسبه این مکانیزم است.

فرمول محاسبه بدین شرح است:

نرخ تعادل استخر= اندازه استخر توکن اول * اندازه استخر توکن دوم؛ این عدد باید قبل و بعد از انجام تبادل ثابت باشد.

امور مالی غیرمتمرکز یا دیفای چیست؟ و چگونه کار می کند؟

یکی از حوزه‌های مشهور و مطرح در صنعت ارزهای دیجیتال، امور مالی غیرمتمرکز (decentralized finance) یا دیفای (DeFi) است. دیفای به هر نوع خدمات مالی گفته می‌شود که با استفاده از قراردادهای هوشمند (smart contracts) انجام می‌شود.

قراردادهای هوشمند توافق‌نامه‌هایی خودکار و بدون نیاز به واسطه (مانند بانک یا وکیل) هستند که به جای واسطه‌های سنتی، از فناوری آنلاین بلاک چین استفاده می‌کنند. از سپتامبر ۲۰۱۷ (شهریور ۹۶) تاکنون (اواخر مهر ۹۹)، ارزش قفل‌شده در حوزه دیفای از ۲.۱ میلیون دلار به حدود ۶.۵ میلیارد دلار است.

اما علت علاقه روزافزون افراد به این حوزه چیست؟ در ادامه این مقاله، نگاهی کامل به نحوه کارکرد، کاربردها، مزایا و معایب حوزه امور مالی غیرمتمرکز می‌پردازیم.

امور مالی غیرمتمرکز به زبان ساده

امور مالی غیرمتمرکز را در معنای کلی می‌توان ادغام سرویس‌های سنتی بانک‌داری با فناوری‌های غیرمتمرکزی همچون ارزهای دیجیتال و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (Decentralized Applications) یا به‌اختصار دپ (dApps) دانست.

در معنای فنی‌تر، امور مالی غیرمتمرکز را می‌توان ادغام تمام محصولات غیرمتمرکز، همچون دارایی‌های دیجیتال، قراردادهای هوشمند، پروتکل‌ها و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز با هدف ارائه خدماتی دانست که پیش از این، به شکل متمرکز انجام می‌شدند.

برای ورود بیشتر به جزئیات امور مالی غیرمتمرکز می‌توانیم نگاهی به سیستم اقتصادی سنتی داشته باشیم. در سیستم مالی و بانکداری سنتی، یک مرجع اصلی، مانند دولت‌ها و بانک‌های مرکزی، در هسته وجود دارد.

در این سیستم، فرد باید به دولت حاکم برای حفظ ارزش پول ملی، به بانک‌ها برای حفظ سرمایه واریزشده و به شرکت‌های عمومی برای ارائه بهترین بازده سرمایه‌گذاری اعتماد داشته باشد. حال آن که، تاریخ در بسیاری موارد، از جمله بحران مالی سال ۲۰۰۸ یا بحران اقتصادی فعلی در زمانه شیوع کرونا، نشان داده است که با حذف این وابستگی و اعتماد، افراد راحت‌تر می‌توانند از حاصل دست‌رنج خود سود ببرند.

اصلی‌ترین هدف امور مالی غیرمتمرکز، ایجاد سیستمی اقتصادی همتابه‌همتا و بدون نیاز به واسطه است.

آغاز به کار بیت کوین در سال ۲۰۰۸، گام اول برای حذف وابستگی افراد به مراجع مرکزی بود و امور مالی غیرمتمرکز تلاش دارد تا با پیش‌برد این اصل، سیستم‌های اقتصادی را خودکفا و خودبسنده کند.

هدف امور مالی غیرمتمرکز ایجاد سیستمی باز و «بدون نیاز به مرجع قابل‌اعتماد» برای همه افراد است. امور مالی غیرمتمرکز به همه اجازه می‌دهد تا مسئولیت و کنترل دارایی‌های خود را بدون نیاز به واسطه، بر عهده بگیرند و به هیچ مرجع دیگری، اجازه تصمیم‌گیری در مورد اموال شخصی خود را ندهند.

نمونه‌هایی از کاربرد امور مالی غیرمتمرکز

دیفای می‌تواند جایگزین هرگونه سرویس مالی فعلی شود و البته، ویژگی فوق‌العاده تمرکززدایی را نیز وارد سیستم‌ها کند. در ادامه به برخی از کاربردهای شگفت‌انگیز امور مالی غیرمتمرکز در خدمات بانک‌داری و مالی اشاره خواهیم کرد.

وام‌‌ گرفتن و وام ‌دادن

در سال ۲۰۲۰، شاهد رونق بیشتری در فضای دیفای و کوین‌های مرتبط با این حوزه بودیم. درواقع، اکثر این کوین‌ها روی پلتفرم‌های مالی اجرا می‌شوند که می‌توانید از آن ها برای قرض‌دادن کوین‌های خود، سود و بهره دریافت کنید.

این پلتفرم‌ها از امور مالی غیرمتمرکز برای یافتن وام‌دهندگان و وام‌گیرندگان و ارتباط این دو گروه با یکدیگر استفاده می‌کنند. این مسئله نیازمند استفاده از قراردادهای هوشمند است که اغلب روی شبکه اتریوم اجرا می‌شوند.

بنا به ماهیت غیرمتمرکز این سیستم، کاربر نیازی به احراز هویت و تأیید نام، تاریخچه مالی یا سایر موارد ندارد. وثیقه کاربر (دارایی‌های قفل‌شده فرد برای ورود به پلتفرم‌های وام‌دهی) برای ارائه یا دریافت وام کافی است.

از جمله برجسته‌ترین پلتفرم‌های وام‌دهی می‌توان به کامپاند (Compound) و آوی (Aave) اشاره کرد که کاربران آن‌ها می‌توانند با استفاده از روش وام‌دادن، درآمد غیرفعال (passive income) کسب کنند.

کِشت سود

از جمله سایر انواع وام‌دهی، می‌توان به کِشت سود (yield farming) اشاره کرد. این روش که به‌علت پیچیدگی معاملاتی، بیشتر مورد کاربرد معامله‌گران حرفه‌ای قرار می‌گیرد، ریسک بالا و البته سود بیشتری نسبت به سایر انواع سرمایه‌گذاری در دیفای دارد.

معامله‌گرها با برآورد دقیقی از احتمال بازده، می‌توانند از روش کِشت سود برای کسب سود ثابت یا متغیر از توکن‌های دیفای در پلتفرم‌های مختص کشت سود و محبوب‌ترین استخرهای نقدینگی همچون کامپاند، سینتتیکس (Synthetix) و کازموس (COSMOS) استفاده کنند.

استخرهای نقدینگی (liquidity pools)، استخرهایی از توکن‌ هستند که در قراردادهای هوشمند قفل می‌شوند. این استخرها تسهیلات مالی بیشتری در اختیار معامله‌گرها قرار می‌دهند و با تأمین نقدینگی، به رونق معاملات در پلتفرم‌های غیرمتمرکز کمک می‌کنند.

کِشت سود روشی جدید در دیفای به‌منظور افزایش درآمد حاصل از وام‌دهی است.

صرافی‌های غیرمتمرکز

در این روزها، یکی از محورهای اصلی فضای امور مالی غیرمتمرکز ایجاد صرافی‌هایی است که در آن کاربرها بتوانند، بدون نیاز به پلتفرم مرکزی، به ‌سادگی ارزهای دیجیتال خود را بخرند یا بفروشند. صرافی‌های غیرمتمرکز (decentralized exchanges)، یا به‌اختصار DEX، می‌توانند راهی برای ارتباط همتابه‌همتای خریداران با فروشندگان باشند.

نکته جالب اینجا است که این نوع پلتفرم، با حذف واسطه مرکزی، به نفع هر دو طرف کار می‌کند. زیرا برخلاف سیستم‌های اقتصادی متمرکز، هیچ‌کدام نیازی به پرداخت کارمزد به پلتفرمی واحد و مرکزی ندارند.

همچنین اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز نیز با صرافی‌های غیرمتمرکزی، همچون صرافی محبوب یونی‌سواپ (Uniswap) و بلنسر (Balancer)، همکاری می‌کنند تا کاربران بتوانند به ‌راحتی به مبادله ارزهای دیجیتال با استراتژی مورد نظر خود دسترسی داشته باشند.

پیش‌بینی و شرط ‌بندی

بازارهایی برای پیش‌بینی وقایع آتی، مانند انتخابات، یا شرط ‌بندی روی موارد مختلف از جمله کاربردهای پرطرفدار حوزه دیفای هستند. هدف بازارهای پیش‌بینی در امور مالی غیرمتمرکز، آگر (Augur) و پول‌توگدر (PoolTogether)، ارائه انواع روش‌های پیش‌بینی و شرط ‌بندی، به ‌صورت همتا به‌ همتا بین کاربران و حذف واسطه‌های معمول در این بازارها است.

هدف این بازارها، شرط‌بندی و کسب سود از طریق پیش‌بینی و شرط ‌بندی است و به دلیل غیرمتمرکزبودن و عدم تبعیت از قوانین معمول، می‌تواند سود بیشتری نصیب کاربران کند.

مبادله‌ دارایی‌های واقعی

برخی از پلتفرم‌های دیفای، همچون پلتفرم سینتتیکس، به کاربران اجازه می‌دهند تا دارایی‌های ملموس و واقعی همچون فلزات گرانبها را معامله کنند. با گسترش چشم‌انداز دیفای، به‌طور مستمر قابلیت‌ها و کاربردهای این حوزه نیز افزایش می‌یابند.

اپلیکیشن‌های غیرمتمرکزِ آینده احتمالاً تأثیر گسترده‌تری بر زندگی روزمره افراد خواهند داشت. به‌عنوان مثال، شما احتمالاً به‌ زودی قادر خواهید بود که یک قطعه زمین یا خانه روی پلتفرم دیفای خریداری کنید و طی یک قرارداد هوشمند و توافق‌نامه مبتنی بر بلاک چین، بدون نیاز به احراز هویت یا انجام فرآیند طاقت‌فرسای ارزیابی زیر نظر مرجعی قانونی، برای خرید خود وام دریافت کنید و اقساط آن را در طول چند سال بپردازید.

یکی از روش‌های پرحاشیه کسب سود از حوزه دیفای، استفاده از پلتفرم‌های شرط‌بندی است.

مزایای امور مالی غیرمتمرکز

علت اصلی توجه به دیفای، مزایای قابل‌ توجهی است که می‌تواند به سیستم اقتصادی کنونی اضافه کند. تمرکززدایی بیشتر به ‌منزله لذت بیشتر کاربر از استقلال و خودمختاری در ذخیره، انتقال و کنترل سرمایه خود، بدون نیاز به واسطه، است.

مهم‌تر از همه، امکانات اقتصادی غیرمتمرکز در مقایسه با چارچوب‌های سیستم‌های مالی متمرکز، شفافیت بیشتری دارند. از جمله برتری‌های سیستم مالی غیرمتمرکز می‌توان به این موارد اشاره کرد:

• آنلاین و دیجیتالی ‌بودن همه‌ فرآیندها
• بین‌المللی‌ بودن و کاهش نظارت قوانین سخت‌گیرانه کشورهای مختلف بر کنترل دارایی افراد
• پذیرش همه افراد، بدون نیاز به احراز هویت
• کُد متن‌باز و امکان مشارکت تمام اعضاء در توسعه شبکه

دیفای بیشتر روی بلاک چین اتریوم سوار می‌شود که ارائه‌کننده برخی از برترین فناوری‌ها برای اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز است. بلاک چین‌ ساختاری از بلاک‌های متصل به یکدیگر است.

به همین ترتیب، فضای دیفای نیز از قطعات مختلف از پیش ‌تعبیه‌شده‌ای تشکیل شده که می‌توانند در تعامل با هم یک سیستم مالی کارآمد شکل دهند. هر محصول یا خدمات جدیدی را در حقیقت می‌توان به‌عنوان بخشی جداگانه در نظر گرفت که با ترکیب مجموعه‌ای از محصولات دیفای، ابزار و خدمات مالی جالبی به دست می‌آیند.

هر کدام از اپلیکیشن‌های دیفای را می‌توان به‌نوعی قطعه‌ای لِگو دانست که در کنار به‌دلخواه چیده می‌شوند و ساختاری جدید و منسجم را کامل می‌کنند.

جزئیات نحوه عملکرد اکوسیستم دیفای ممکن است برای فردی غیرحرفه‌ای بسیار پیچیده به نظر برسد. با این حال، اساس سیستم‌های غیرمتمرکز بر قراردادهای هوشمندی بنا شده است که سوخت اصلی کل شبکه هستند.

به حوزه دیفای «پول لِگویی» (Lego money) نیز گفته می‌شود. زیرا کاربران می‌توانند با چینش مناسب اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز، مانند چینش و اتصال قطعات لِگو کنار هم برای ساخت ساختمان‌ها و وسایل مختلف، به سودی حداکثری دست پیدا کنند.

به‌عنوان مثال، شما فقط با استفاده یک گوشی هوشمند، می‌توانید استیبل کوینی (stablecoin) همچون دای (DAI) بخرید و سپس آن را روی پلتفرم کامپاند وام بدهید تا سودی به جیب بزنید.

ویژگی و مبنای امور مالی غیرمتمرکز تا حدی درخشان پیش رفته است که بسیاری از موسسات مالی سنتی نیز به ‌تدریج پا به عرصه دیفای می‌گذارند و به‌دنبال روش‌هایی برای مشارکت در این حوزه هستند.

به‌عنوان مثال، ۷۵ بانک بزرگ جهان، در قالب «شبکه اطلاعات بین بانکی» (Interbank Information Network)، در حال آزمایش فناوری بلاک چین هستند تا سرعت پرداخت‌های خود را افزایش دهند. در میان این نهادهای مالی برجسته، نام بزرگ‌ترین شرکت‌های بانک‌داری دنیا، همچون جی‌پی مورگان (JP Morgan)، گروه بانک‌داری استرالیا و نیوزیلند (ANZ) و رویال بانک کانادا (Royal Bank of Canada) به چشم می‌خورد.

معایب امور مالی غیرمتمرکز

با وجود مزایای فوق‌العاده حوزه دیفای که آن را از هر نظر تبدیل به یک سیستم اقتصادی ایده‌آل می‌کند، این صنعت دچار چند نقطه ضعف است. البته، می‌توان گفت این مشکلات چندان جدی نیستند و برخی از آن‌ها را نیز نمی‌توان به سرتاسر حوزه دیفای تعمیم داد. به‌عنوان مثال، کنترل کامل کاربران روی سرمایه‌گذاری‌های خود می‌تواند در بعضی موارد تبدیل به فاجعه‌ای مالی شود و ایده خطرناکی است.

علاوه بر این، همان طور که در هر اپلیکیشن آنلاین دیگری می‌توان انتظار داشت، حوزه دیفای نیز در معرض حملات سایبری مختلف است و احتمال دارد تمام دارایی فرد در عرض چند دقیقه به سرقت برده شود.

همچنین، از احتمال ایجاد باگ‌ها و نقایص اپلیکیشن‌های آنلاین که ممکن است دسترسی فرد را به‌ طور موقتی یا دائمی به سرمایه‌های خود قطع کند نیز نباید غافل بود.

یکی از معایب دیفای، افزایش احتمال ناکامی افراد تازه‌وارد در کنترل و مدیریت سرمایه شخصی است.

کوین‌های مطرح حوزه دیفای

ارزهای دیجیتال و پول دیجیتال تا مدت‌ها با ما خواهند ماند و همراه با آن‌ها، امور مالی غیرمتمرکز نیز به رشد و گسترش استخرهای نقدینگی چگونه کار می‌کند؟ استخرهای نقدینگی چگونه کار می‌کند؟ خود ادامه می‌دهد. از جمله برترین کوین‌های حوزه دیفای، به ‌لحاظ ارزش بازار، می‌توان به توکن سینتیتکس نتورک (Synthetix Network Token)، با نام‌ اختصاری SNX، توکن لِند (Lend) از پلتفرم آوی و توکن یرن فایننس (Yearn.finance) با نام اختصاری YFI اشاره کرد که به‌ترتیب به رشدی ۲۴,۰۰۰، ۲۰,۰۰۰ و ۶,۰۰۰ درصدی دست یافتند.

برخی از سایر پلتفرم‌ها و کوین‌های برجسته حوزه دیفای عبارتند از: پلتفرم چین لینک (Chainlink) با کوین لینک (LINK)، پلتفرم میکر (Maker) با کوین MKR، پلتفرم کامپاند با کوین کامپ (COMP)، پلتفرم زیرواِکس (0x) با کوین ZRX و پلتفرم امپلفورث (Ampleforth) با کوین AMPL.

موانع و خطرهای حوزه دیفای

ارزش قفل‌شده در پروژه‌های دیفای به‌منظور کسب درآمد غیرفعال سر به فلک کشیده است. روش کِشت سود که پیش‌تر به آن اشاره کردیم، امکان کسب سود بیشتر (البته با ریسک و خطر بیشتر) را برای معامله‌گران فراهم می‌کند. با این حال، برخی از سیستم‌های کسب سود بیش از اندازه پیچیده هستند و ممکن است برای معامله‌گرها، خصوصاً افراد مبتدی، به‌طور کامل شفاف نباشند.

همچنین، سرمایه‌گذاری در امور مالی غیرمتمرکز با خطرهای متعددی همراه است. در بسیاری از موارد، افراد تازه‌وارد به این صنعت، قادر به تفکیک پروژه‌های سودمند از پروژه‌های کلاه‌بردارانه یا ناقص نیستند.

با وجود افزایش محبوبیت صنعت دیفای در سال ۲۰۲۰، بسیاری از اپلیکیشن‌های دیفای، بنا به دلایل مختلف، به‌‌طور ناگهانی از کار افتادند و توکن‌های بومی این پروژه‌ها ارزش خود را از دست دادند. یکی از برترین نمونه‌ها برای پروژه‌های ناموفق دیفای، میم کوین یام (YAM) است که ارزش کل ۶۰ میلیون دلاری آن، تنها در طول ۳۵ دقیقه، سقوطی آزاد تا صفر داشت!

یکی از عجیب‌ترین و البته پررونق‌ترین بخش‌های صنعت دیفای در سال ۲۰۲۰، فراز و فرود شگفت‌انگیز کوین‌هایی با اسامی مواد خوراکی بود.

پروژه‌های دیگر مانند هات‌داگ (Hotdog) و پیتزا (Pizza) نیز به همین سرنوشت دچار شدند و بسیاری از معامله‌گرها پول زیادی را در این بین از دست داده‌اند.

علاوه بر این، باگ‌ها و نقایص امور مالی غیرمتمرکز نیز کم نیستند و مشکلاتی که در ناهم‌خوانی قراردادهای هوشمند با پروتکل‌ پلتفرم‌های مختلف دیده می‌شود می‌تواند پروژه‌ها را با باگ‌ها و خطاهای دائمی و افزایش ریسک کاربران مواجه کند.

سخن پایانی

هدف اصلی امور مالی غیرمتمرکز تسهیل هر نوع تراکنش یا قرارداد هوشمند است، مانند وام ‌گرفتن یا وام ‌دادن، خدمات بیمه، تأمین سرمایه، معاملات قراردادهای مشتقه، رأی‌گیری، شرط‌ بندی و سایر مواردی که در آن‌ها، یک دارایی ارزشمند، براساس چارچوب‌ها و اصولی مشخص، مورد مبادله قرار می‌گیرد. این هدف با حذف دولت‌ها، سازمان‌ها، اشخاص ثالث و واسطه‌های مرکزی محقق می‌شود.

از آن‌جا که در حال حاضر، بسیاری از اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز روی پلتفرم اتریوم ساخته می‌شوند، نسخه دوم اتریوم (Ethereum 2.0) می‌تواند با افزایش ظرفیت بلاک چین و مقیاس‌پذیری اتریوم، نقشی کلیدی در افزایش قابلیت‌های دیفای بازی کند.

امروزه، فعالیت معامله‌گرها و سرمایه‌گذارها در حوزه دیفای به ‌طور روزافزون در حال گسترش است. با این همه، دشوار می‌توان آینده دقیقی برای این صنعت متصور شد. سرنوشت دیفای بستگی به دو عامل کلیدی دارد: کاربرانی دارد که این حوزه را مفید و کارآمد تلقی می‌کنند و کاربردهایی که امور مالی غیرمتمرکز می‌تواند برای این افراد داشته باشد.

این فناوری مالی، در آغاز راه است و هنوز در بسیاری موارد، در مرحله آزمایش قرار دارد. همچنین، هنوز مشکلاتی در زمینه امنیت و مقیاس‌پذیری در حوزه دیفای وجود دارند که باعث شده معامله‌گرهای مشتاق به این حوزه، به توسعه و راه‌اندازی نسخه دوم پلتفرم اتریوم و همچنین پلتفرم‌های مشابه، چشم امید داشته باشند.

استخر نقدینگی (liquidity pool) چیست؟ + کاربرد استخر نقدینگی در دیفای

خبر " استخر نقدینگی (liquidity pool) چیست؟ + کاربرد استخر نقدینگی در دیفای از منبع کوین ایران " با موضوع CryptoNews-ارز دیجیتال در تاریخ ۱۴۰۱/۰۱/۲۲ منتشر شد.

استخر نقدینگی به کاربران اکوسیستم دیفای اجازه می دهد تا دارایی های دیجیتال را به صورت آنچین در یک صرافی غیرمتمرکز بدون نیاز به بازارسازهای سنتی یا مدل صرافی مبتنی بر دفتر سفارش، معامله کنند. استخر نقدینگی یک عنصر کلیدی در دنیای دیفای است که در عملکرد بازارسازهای خودکار، زراعت بازده، پروتکل های وام دهی.

استخر نقدینگی به کاربران اکوسیستم دیفای اجازه می دهد تا دارایی های دیجیتال را به صورت آنچین در یک صرافی غیرمتمرکز بدون نیاز به بازارسازهای سنتی یا مدل صرافی مبتنی بر دفتر سفارش، معامله کنند. استخر نقدینگی یک عنصر کلیدی در دنیای دیفای است که در عملکرد بازارسازهای خودکار، زراعت بازده، پروتکل های وام دهی و بسیاری از کاربردهای دیگر نقش بسیار مهمی دارد.در بازارساز خودکار (AMM) به جای استفاده از مدل های مبتنی بر دفتر سفارش، معاملات آنچینِ کاربران به صورت خودکار و بدون مجوز از طریق یک استخر نقدینگی (liquidity pool) انجام می شوند. استخرهای نقدینگی علاوه بر تأمین پیوسته نقدینگی، بازارهایی آسان، دسترس پذیر، متنوع، شفاف و سریع برای مبادله ارزهای دیجیتال در اکوسیستم دیفای (Defi) فراهم کرده اند.استخر نقدینگی (Liquidity Pool) چیست؟برای درک ماهیت استخر نقدینگی نیاز است به ضرورت وجود نقدینگی در بازار پی برده باشیم. نقدینگی در بازار رمز ارز به معنای درجه ی آسانیِ مبادله رمز ارز با یک ارز دیگر بدون اثرگذاری بر قیمت آن هاست. بدون وجود نقدینگی کافی، خرید و فروش دارایی به قیمت دلخواه دشوار است و در کل هزینه های معاملاتی برای دو طرف معامله بالاتر است.استخر نقدینگی درواقع مجموعه ای از دارایی های قفل شده در یک قرارداد هوشمند است که با هدف تسهیل معاملات غیرمتمرکز استفاده می شود. این مفهوم، بخش جدایی ناپذیرِ پلتفرم های بازارساز خودکار (AMM)، پروتکل های وام دهی، زراعت بازده، دارایی های سینتتیک، بیمه آنچین و بازی بلاک چین است.ایده استخر نقدینگی به خودی خود آسان است؛ یک مخزن دیجیتال که وجوه کاربران از طریق یک قرارداد هوشمند در آن قفل می شود. اما در یک محیط غیرمتمرکزِ بدون مجوز، چگونه می توان از آن استفاده کرد؟ اجازه دهید در ادامه ببینیم که چگونه صنعت دیفای توانسته با استفاده از استخرهای نقدینگی، خود را به همه نشان دهد.استخر نقدینگی و دیفای (DeFi)پیش از راه اندازی اولین نمونه های بازارساز خودکار (AMM)، نقدینگی ناکافی یک معضل جدی در دنیای مالی غیرمتمرکز و صرافی های آن بود. این موضوع به ویژه برای انواع جدید صرافی غیرمتمرکز (DEX) با تعداد محدودی کاربر، جدی تر بود. به علاوه، به علت توان عملیاتی محدود و هزینه گس تراکنش در بلاک چین، پیاده سازی معاملات آنچین مبتنی بر دفتر سفارش و صف خریدار و فروشنده، غیرممکن بود. سوال اصلی این بود که چگونه می توان این مشکل را بدون استفاده از واسطه های بازارساز که با طبیعت غیرمتمرکز رمز ارزها در تناقض است، رفع و رجوع کرد؟پیشنهاد مطالعه: صرافی غیرمتمرکز (DEX) چیست؟ + معرفی بهترین صرافی های غیرمتمرکزدرست همین جا بود که اولین بازارساز های خودکار با استفاده از مفهوم استخر نقدینگی راه اندازی شدند؛ یک پروتکل صرافی غیرمتمرکز که با حذف فرد از یک طرف تراکنش، نقدینگی مبادله رمز ارز را با استفاده از قرارداد هوشمند تأمین می کند. در این مدل، قیمت دارایی ها به جای دفتر سفارش، توسط یک الگوریتم قیمت گذاری تعیین می شود.دسترس پذیری بازار های مالی با پیدایش استخرهای نقدینگی به شدت افزایش یافته است. به دلیل ماهیت بدون مجوز بلاک چین هایی که این استخرها در آن ها مستقر هستند، هرکسی می تواند به نقدینگی استخر اضافه کند. همه می توانند تأمین کننده نقدینگی باشند.یکی از نخستین پروتکل های به کار گیرنده نوآوری استخر نقدینگی پروژه ی بنکور (Bancor) بود. این مفهوم اما با محبوبیت پروتکل یونی سواپ توجه بیشتری را به خود معطوف کرد. پروژه های سوشی سواپ، کِرو (Curve) و بلنسِر (Balancer) از صرافی های غیرمتمرکز دیگری هستند که از استخرهای نقدینگی روی شبکه اتریوم استفاده می کنند. به همین صورت در بلاک چین بایننس، پروژه های پنکیک سواپ (PancakeSwap)، بیکری سواپ و برگر سواپ و در بلاک چین سولانا پروژه های Raydium و Serum از این نوآوری بهره می برند.پیشنهاد مطالعه:آموزش کار با صرافی یونی سواپ (Uniswap) + ویدیواستخر نقدینگی در برابر دفتر سفارشبرای درک تمایز استخر نقدینگی اجازه دهید ابتدا به سنگ بنای پلتفرم های معاملات الکترونیک آنلاین یعنی دفتر سفارش نگاهی بیندازیم. دفتر سفارش، به بیان ساده، یک مجموعه از سفارش های باز لحظه ای (Real-time) است که نشان دهنده قیمت هایی است که خریدار و فروشنده متمایل به انجام معامله در آن ها هستند.سیستمی که سفارش های خریدار و فروشنده را با هم جور می کند موتور تطابق (matching engine) نام دارد. به هر حال جدا از بحث های فنی موتور تطابق، این مفهوم دفتر سفارش است که هسته اصلی اغلب صرافی های متمرکز است. این مدل برای تسهیل مبادلات با کارایی بالا، بسیار عالی است و به ایجاد بازارهای مالی پیچیده رنگ واقعیت پاشیده است.معاملات در دنیای مالی غیرمتمرکز به صورت آنچین انجام می شوند و خبری از وجود یک واسطه متمرکز که وجوه و نقدینگی دراختیار او باشد، نیست. این یعنی برای پیاده سازی مدل صرافی سفارش محور در این دنیای غیرمتمرکز مشکل جدی وجود دارد. هرگونه تعامل با دفتر سفارش نیازمند هزینه تراکنش بلاک چین (برای مثال هزینه گس) است که هزینه های معاملاتی را به شدت بالا می برد. کار بازارسازها که نقدینگی کافی برای بازار جفت های معاملاتی ایجاد می کنند، پرهزینه خواهد شد.به علاوه سریع ترین بلاک چین ها نیز توان عملیاتی کافی برای انجام معاملات روزانه میلیارد دلاری را ندارند. این یعنی ایجاد یک صرافی سفارش محورِ آنچین روی یک بلاک چین در عمل امکان پذیر نیست. البته گرچه می توان از زنجیره های جانبی (sidechains) یا راه حل های لایه دو استفاده کرد، اما باز هم شبکه در شکل فعلی خود قادر به انجام این حجم از فعالیت ها نیستند.لازم به ذکر است که صرافی های غیرمتمرکزی وجود دارند که به خوبی با دفتر سفارش آنچین کار می کنند. صرافی غیرمتمرکز بایننس و پروژه صرافی سرام (Serum) در بلاک چین سولانا، به گونه ای طراحی شده اند که از معاملات بی واسطه سریع و ارزان پشتیبانی می کنند.پیشنهاد مطالعه: ارز دیجیتال سولانا چیست؟ معرفی و بررسی آینده پروژه سولانااستخر نقدینگی چگونه کار می کند؟برای درک مناسب از استخر نقدینگی بهتر است نحوه کارکرد آن را در بازارسازهای خودکار (AMM) بررسی کنیم. برخلاف بازارهای سنتی، در این بازار شما درواقع با نقدینگی یک استخر (برای مثال استخر ETH/DAI) به معامله می پردازید. به زبان ساده، برای این که یک خریدار بتواند خرید کند، نیاز نیست در همان زمان فروشنده ای با همان قیمت وجود داشته باشد. اگر یک صرافی سفارش محور (برای مثال صرافی غیرمتمرکز بایننس) را یک مرکز معاملات فرد به فرد تصور کنیم، می توان گفت که معاملات در یک بازارساز خودکار، فرد به قرارداد هستند. از همین نظر، خبری از دفتر سفارش و انواع مختلف سفارش (مثل سفارش بازار، سفارش محدود و سفارش توقف) نیست.پیشنهاد مطالعه: آموزش انواع سفارش در بازار ارز دیجیتال برای تریدرهای حرفه ای!تأمین کنندگان نقدینگی برای مشارکت دارای انگیزه هستند زیرا به عنوان پاداش، درصد مشخصی از کارمزدهای انجام شده در استخر را دریافت می کنند که متناسب با سهم آن ها از کل نقدینگی استخر است. آن ها توکن های LP را به عنوان نماینده ای از توکن های قفل شده خود دریافت می کنند. وقتی بخواهند دارایی خود را از استخر خارج کنند، باید آن ها را بسوزانند.برای مثال وقتی در پلتفرم یونی سواپ ترید می کنید، این فعالیت توسط الگوریتم قرارداد هوشمندِ حاکم بر استخر، مدیریت می شود. قیمت گذاری نیز براساس تریدهای انجام شده در استخر نقدینگی تعیین می شود. هرچه نقدینگی بیشتری در یک استخر باشد، سفارش های بزرگتر دچار لغزش قیمتی (slippage) کمتری می شوند. همین پیامد به نوبه ی خود می تواند باعث جذب بیش از پیش تأمین کنندگان نقدینگی به پروتکل موردنظر شود.پیشنهاد مطالعه: مقایسه صرافی های یونی سواپ و پنکیک سواپمزایای استخر نقدینگیبازارهای مالی با سادگی استفاده، دسترس پذیری بیشتر و تنوع بیشتر دارایی هاورود و خروج آسان به موقعیت های جفت های معاملاتی که در صرافی های معمول نقدینگی کمی دارندعرضه پیوسته نقدینگی با یک روش غیرمتمرکزاستفاده از قراردادهای هوشمند و امکان برنامه نویسی براساس خواسته هاارائه فرصت کسب درآمد از طریق دارایی های هولدشده برای تأمین کنندگان نقدینگیعدم نگرانی برای پیدا کردن طرف مقابل معامله در قیمت دلخواهتانقطعیت پذیری بالای تراکنش ها نسبت به مدل دفتر سفارشکاربرد استخر نقدینگی چیست؟این نوآوری بسیار ساده است و می تواند با اهداف متفاوتی به کار گرفته شود:رایج ترین کاربرد استخر نقدینگی در صرافی های غیرمتمرکز مبتنی بر فناوری بازارساز خودکار (AMM) است. پلتفرم یونی سواپ یکی از این موارد است. تأمین کنندگان نقدینگی، ارزشی برابر از دو توکن را در یک استخر قفل می کنند تا در ساخت یک بازار و تأمین نقدینگی آن شریک باشند. در ازای آن، از کارمزد معاملات انجام شده در استخر، سهمی متناسب با مشارکت خود دریافت می کنند.استخر لیکوئیدیتی پایه اصلی برای زراعت بازده (yield farming) با استخراج نقدینگی مثل پلتفرم Yearn است. این پلتفرم جایی است که در آن کاربران وجوه خود را به استخرهایی اضافه می کنند که برای تولید بازده استفاده می شوند. استخرها، پلتفرم ها و بازارهای دیفای متعددی وجود دارند که هر یک به کاربران در ازای تأمین نقدینگی، با نرخ های متفاوتی پاداش می دهند. توکن های LP یک استخر می توانند در استخرهای نقدینگی دیگری استفاده شوند زیرا پروژه ها توکن های استخر پروژه های دیگر را در پروتکل خود ادغام می کنند و این زنجیره ها پیچیده و پیچیده تر می شوند. ایده ی زراعت بازده این است که چگونه کاربران دیفای، توکن های خود را در پروتکل های غیرمتمرکز گوناگون قفل کنند تا بتوانند پاداش و درآمد خود را حداکثر کنند.پیشنهاد مطالعه: منظور از yield farming در دیفای چیست؟ معرفی مهمترین پروتکل هاتوزیع توکن های جدید به یک جامعه ی مورد هدف یک مشکل دشوار برای پروژه های کریپتو است. استفاده از استخراج نقدینگی یکی از موفق ترین رویکردها به این چالش بوده است. توکن ها به صورت الگوریتمی بین کاربرانی که وجوه خود را در یک استخر نقدینگی قرار داده اند، توزیع می شوند. سپس، توکن های به تازگی صادرشده به تناسب سهم کاربر از استخر، برای آن ها ارسال می شوند.استخرهای نقدینگی می توانند در حکم رانی پروتکل ها نیز استفاده شوند. برخی مواقع، به حد بالایی از توکن های رأی دهی نیاز است تا یک پروپوزال حکم رانی تصویب شود. اگر توکن ها با هم در یک استخر نقدینگی ترکیب شوند، مشارکت کنندگان می توانند انگیزه های مشترک جمعی را که برای آینده پروتکل مهم است، به شکل موثرتری دنبال کنند.یک کاربرد دیگر استخر نقدینگی، در حوزه بیمه غیرمتمرکز در برابر خطرات قرارداد هوشمند است. به تازگی برای پیاده سازی این نوآوری از راه حل استخرهای نقدینگی استفاده شده است.صدور دارایی سینتتیک (دارایی ترکیبی) در یک بلاک چین به استفاده از استخر نقدینگی نیاز دارد. کاربران وجوهی را به عنوان وثیقه به یک استخر اضافه می کند، پروتکل آن را به یک اوراکل قابل اعتماد وصل می کند و قرارداد هوشمند توکن هایی را به کاربر می دهد که به دارایی دلخواه کاربر، برای مثال سهام یک شرکت خاص مثل اپل یا مایکروسافت، متصل است.در نهایت به نظر می رسد که کاربران فراوانی هنوز کشف نشده اند. همه ی این ها به نبوغ و مهارت توسعه دهندگان و برنامه نویسان در دنیای بلاک چین و کریپتو بستگی دارد.پیشنهاد مطالعه: دارایی ترکیبی چیست؟ معرفی پلتفرم های دارایی های ترکیبیریسک و خطرات استخر نقدینگیاگر برای یک بازارساز خودکار تأمین نقدینگی می کنید، ضروری است که نسبت به مفهوم زیان موقت (impermanent loss) آگاه و هشیار باشید. در یک جمله، به زیان دلاری تأمین کنندگان نقدینگی برای استخرهای نقدینگی یک بازارساز خودکار نسبت به هولد کردن ساده توکن ها، زیان موقت می گویند. زیان موقت زمانی سنگین می شود که نسبت ارزش بین دو توکن قفل شده در یک استخر نقدینگی تغییر بزرگی داشته باشد.برای مثال، فرض کنید قیمت اتر برابر با هزار تتر باشد. شما یک عدد اتر و 1000 عدد تتر را در یک استخر نقدینگی پروتکل یونی سواپ قفل می کنید. فرض کنید حالا در این استخر 10 اتر و 10هزار تتر وجود دارد. این یعنی شما 10درصد از نقدینگی کل (000,10*10) را دارید. حال اگر در دنیای بیرون از این استخر، ارزش اتر بالا رود و به چهارهزار تتر برسد چه؟ چون طبق فرمول، ارزش کل لیکوئیدی نباید تغییر کند، درواقع حالا در استخر 5 اتر و 20هزار تتر وجود دارد. حال اگر شما توکن های خود را از استخر خارج کنید، ده درصد خود را از نقدینگی استخر خواهید گرفت. این یعنی 0.5 اتر و 2هزار تتر. با نرخ مبادله جدید، جمع ارزش دارایی شما 4هزار دلار است. اما اگر اصلا در این استخر تأمین کننده نقدینگی نمی شدید، الآن 5هزار دلار می داشتید. این یک مثال برای فهم پدیده زیان موقت بود.موضوع مهم دیگر، ریسک قراردادهای هوشمند است. وقتی وجوهی را در یک استخر نقدینگی قفل می کنید، با این که به لحاظ فنی واسطه ای آن ها را دراختیار ندارد، اما قرارداد هوشمند به تنهایی متصدی آن هاست. برای مثال اگر یک باگ فنی یا نوعی روش برای سوءاستفاده از قرارداد هوشمند یک پروتکل وام فوری باشد، وجوه کاربران می تواند برای همیشه ناپدید شود.به علاوه همواره مراقب پروژه هایی باشید که تیم توسعه آن ها اجازه تغییر قوانین حاکم بر استخر لیکوئیدیتی را دارند. گاهی برنامه نویسان می توانند کلمه عبور یا برخی دسترسی های انحصاری را در درون کدهای قرارداد هوشمند تعبیه کنند. با این وجود، پتانسیل انجام اقدامات خراب کارانه برای آن ها وجود دارد.جمع بندیاستخر نقدینگی یک نوآوری پرکاربرد در دنیای دیفای است که بر مشکل نقدینگی محدود در مدل های سنتی صرافی غیرمتمرکز غلبه کرده است. با حذف دفتر سفارش، برای انجام معامله نیازی به طرف مقابل نیست و کاربران درواقع با یک مخزن ارز معامله می کنند که توسط یک قرارداد هوشمند اداره می شود. تأمین کنندگان نقدینگی توکن های خود را در یک استخر قفل می کنند و متناسب با سهم خود، درصدی مشخص از کارمزد معاملات انجام شده در استخر را دریافت می کنند. دارایی های قفل شده در استخر برای انجام معاملات غیرمتمرکز در دنیای دیفای استفاده می شوند.استخر نقدینگی، یک راه حل غیرمتمرکز قوی برای مشکل نقدینگی در بازار دیفای شد و در ادامه نقش برجسته ای در رشد صنعت دیفای داشت. با این که پیدایش استخر نقدینگی بنا به نیاز بود اما درنهایت روش مبتکرانه ای برای تأمین نقدینگی به صورت الگوریتمی و غیرمتمرکز ارائه داد.در پایان شایان ذکر است که قبل از تصمیم گیری، شناخت کارکردهای خاص انواع استخر نقدینگی موجود در بازار اهمیت بالایی دارد. در کل، استخرهایی بهترین انتخاب هستند که به اندازه کافی برای حذف ریسک و نوسانات نرخ مبادله بزرگ باشند، سابقه طولانی داشته و حجم مبادلات روزانه بالایی دارند.این مقاله صرفا برای اهداف آموزشی ارائه شده است و نباید به عنوان مشاوره ی تجاری و سرمایه گذاری از طرف کوین ایران و نویسندگانش قلمداد شود.منابع: ۱، ۲، ۳