آشنایی کامل با بازارهای مالی و انواع آن
بازار مالی، واژهای است که در بسیاری از بازارها به کار میرود. به بازارهایی که در آنها تجارت، خرید و فروش انجام میشود، بازار مالی میگویند. معاملات اوراق بهادار مانند: اوراق سهام، اوراق قرضه، ارز و… در بازارهای مالی انجام میشود. از ویژگیهای این بازار میتوان به مشخص بودن قیمت و قوانین مربوط به هزینه معاملات اشاره کرد. قیمت اوراق بهادار در بازارهای مالی با توجه به عرضه و تقاضا تعیین میشود. با استفاده از بازارهای مالی ، شرکتها سرمایه مورد نیاز خود را برای انجام فعالیتهای جدید تامین میکنند.
زمانی که از بازارهای مالی صحبت میشود، اولین گزینه ای که به ذهن ما می‌رسد، بازار بورس و اوراق بهادار است، در صورتی که بازارهای مالی متعددی نیز مانند: بازار بورس، بازار طلا، بازار پول، بازار مسکن و… وجود دارد. یکی از راههای سرمایهگذاری، خرید دارایی های مالی است. از انواع داراییهای مالی میتوان به: سپردهگذاری در بانکها، صندوقهای بازنشستگی و انواع بیمهنامهها اشاره کرد.
بازارهای مالی بر اساس معیارها
بازارهای مالی بر اساس معیارها به سه دسته تقسیم میشوند:
- طبقهبندی بر اساس نوع دارایی
- طبقهبندی بر اساس مرحله عرضه اوراق بهادار
- طبقهبندی بر اساس سررسید تعهدات مالی
1- بازار مالی بر اساس نوع دارایی
بازار مالی بر اساس نوع دارایی به چند دسته تقسیم میشود. بازار سرمایه نیز بخشی از این بازارها میباشد. نمونه‌ای از این بازارها عبارتند از:
بازار سهام: که در آن، سهام شرکتها عرضه میشود.
بازار اوراق بدهی: بازاری که در آن، داد و ستد ابزارها با درآمد ثابت صورت میگیرد.
بازار ابزارهای مشتق: بازار معاملات ابزارهای مبتنی بر دارایی های مالی يا فيزيكی (كه از آن جمله میتوان به قرارداد اختيار معامله و قرارداد آتی اشاره كرد) میباشد.
در ادامه به طور کامل بازارهای مالی را به شما معرفی می‌کنیم.
2- بازار مالی بر اساس مرحله عرضه اوراق بهادار
بازارهای مالی بر این اساس به دو بازار اولیه و بازار ثانویه تقسیم میشوند.
بازار اولیه (Primary Market)
بازاری است که در آن داراییهای مالی خود با منابع بلندمدت را می‌توانید مبادله کنید. در این بازار، فروشنده اوراق بهادار با فروش این اوراق، وجه مورد نیاز خود را به دست می‌آورد.
بازار ثانویه (Secondary Market)
در این بازار، اوراق بهاداری که قبلاً منتشر شده، خرید و فروش میشوند. این بازار، سبب میشود که افراد از فروش اوراق خود و تبدیل آن به نقدینگی اطمینان یابند؛ همچنین این بازار، قیمت سهام‌های منتشر شده به عنوان عرضه اولیه را نیز مشخص می‌کند.
بازار ثانویه به دو دسته تقسیم می شود:
بازار سازمان یافته بورس اوراق بهادار (Stock Market)
بازار رسمی سرمایه است که در آن خرید و فروش سهام شرکتها و اوراق قرضه مؤسسات دولتی و خصوصی انجام میشود. بازار بورس اوراق بهادار نیز در این بازار قرار میگیرد. قیمت سهام در این بازار، با توجه به عرضه و تقاضا تعیین میشود.
بازار فرابورس (Over the Center Market)
دومین بازار سرمایه ایران، بازار فرابورس میباشد. این بازار همانند بازار بورس است، با این تفاوت که شرایط پذیرش در آن راحت تر از بازار بورس میباشد. این بازار به چهار دسته بازارا ول، بازار دوم، بازار پایه (زرد، نارنجی و قرمز) و بازار سوم تقسیم میشود.
برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه بازار فرابورس و تفاوت آن با بازار بورس به مقاله تفاوت بورس و فرابورس مراجعه کنید.
3-بازارهای مالی بر اساس سررسید تعهدات مالی
بازار پول
بازار پول، بازاری برای داد و ستد پول و ديگر داراییهای مالی جانشین نزدیک به پول (كه سررسيد كمتر از يك سال دارند) می باشد؛ همچنین از بازار پول، میتوان با عنوان بازار ابزارهای مالی کوتاه‌مدت با ریسک کم در عدم پرداخت، نقدشوندگی و ارزش اسمی بالا نام برد.
در ادامه بازار پول را به طور کامل توضیح خواهیم داد.
انواع بازارهای مالی
بازارهای مالی به دو دسته تقسیم میشوند:
1 – بازار سرمایه (Capital market)
2 – بازار پولی (Money market)
بازار سرمایه (Capital market)
بازار سرمایه، نمونه‌ای از بازارهای مالی است که در آن داد و ستد ابزارهای مالی با سررسید بیشتر از یک سال و همچنین داراییهای که سررسید ندارند، انجام میشود. بازار سرمایه از مهمترین بازارها برای پس‌انداز و تأمین سرمایه شرکتها میباشد. از متداول‌ترین شکل مبادله مالی در بازار سرمایه، تامین مخارج مالی دولت میباشد.
ابزارهای بازار سرمایه
بازار سرمایه از دو ابزار برای داد و ستد استفاده می‌کند: ابزارهای تامین مالی دراز مدت و ابزارهای ویژه مدیریت خطر
ابزارهای تامین مالی دراز مدت
این ابزارها در بازارهای مالی به چند دسته تقسیم میشوند که در ادامه هرکدام را به طور کامل توضیح خواهیم داد.
سهام: بخشی از داراییهای یک شرکت یا واحد تولیدی است که دارندگان آن به اندازه سهمی که خریداری کرده اند، مالک آن شرکت میشوند.
سهام عادی: نوعی ابزار سرمایهگذاری است که نشانگر مالکیت دارندگان آن میباشد و به دو دسته سهام بانام و سهام بی نام تقسیم میشود.
سهام ممتاز: اوراق بهاداری است که دارندگان آن با توجه به درآمد و دارایی شرکت، در آن شریک میشوند. زمانی که قیمت سهام عادی بیشتر باشد، این سهام انتشار پیدا می‌کند.
اوراق قرضه: اسنادی هستند که به موجب آن، شرکت موظف است سالانه، سودی را به دارندگان آن پرداخت کرده و در زمان سررسید، اصل مبلغ را پرداخت کند.
اوراق مشارکت: اوراقی با سود علی‌الحساب است که در آن، شرکت متعهد میشود طی زمان مشخصی، سود و اصل پول را پرداخت کند.
ابزارهای ویژه مدیریت خطر
مقابله با ریسک ناشی از نوسانات قیمتی از کارکردهای مهم بازار سرمایه است. این کارکرد از طریق به کارگیری ابزارهایی تحت عنوان ابزارهای مشتق انجام میشود. معامله گران این ابزارها، با پذیرش هزینه‌ای کم، از ریسک زیاد نوسان قیمت جلوگیری کرده و آن را به سایر سرمایه‌گذاران منتقل میکنند.
از مهمترین ابزارهای مشتق بازار سرمایه که جزء بازارهای مالی میباشد، می توان به قرارداد اختیار معامله اشاره کرد. اختیار معامله، قراردادی بین خریدار و فروشنده است. در این قرارداد، خریدار حق خرید یا فروش مقداری معینی از دارایی درج شده در قرارداد را دارد. به عبارت دیگر، در این قرارداد، خریدار به ازای پرداخت هزینه حق معامله، دارایی درج شده در این قرارداد را خریداری کرده و در زمان مشخص و به قیمت تعیین شده، حق خرید و فروش آن را دارد.
از دیگر ابزارهای مشتق بازار سرمایه میتوان به قرارداد تحویل آتی اشاره کرد. در این قرارداد، تحویل کمیت و کیفیت مشخصی از یک کالا با قیمت و زمان مشخص، تنظیم میشود. همچنین طبق این قرارداد، خریدار، مقدار مشخصی از یک کالا را با قیمت معینی از فروشنده تحویل میگیرد و فروشنده متعهد میشود این کالا را در زمان مشخص به خریدار تحویل دهد. تسویه قراردادهای آتی به صورت تحویل فیزیکی کالا میباشد.
بازار پولی (Money market)
بازاری است که در آن به داد و ستد پول و داراییهای دیگر (که سررسید آنها کمتر از یک سال است) می‌پردازند؛ همچنین ابزار مالی کوتاه مدت با ریسک کم و نقدشوندگی بالا نیز میباشد. این بازار با استفاده از ابزارها امکان نقدشوندگی را در مدت کم و به میزان مطلوب برای اشخاص و معامله گران فراهم می‌کند.
محل خاصی برای بازار پول در نظر گرفته نشده است. بطور کلی بانکها و موسسات غیر بانکی که در آنها داد و ستد ابزارهای مالی انجام میشود، بازار پول را تشکیل میدهند.
نهادهای بازار پول
بانک مرکزی و دیگر بانکها از قبیل، بانکهای تجاری و مؤسسات اعتباری غیربانکی از مهمترین نهادهای بازار پول به شمار می‌آیند. علاوه بر بانکها، شرکتهای تجاری، موسسات دولتی، صندوقهای سرمایهگذاری، کارگزاران و معامله‌گران و در نهایت سرمایه‌گذاران نیز در این بازار نقش مهمی ایفا میکنند.
ابزارهای بازار پول
اسناد خزانه: اوراق بهادار کوتاه مدتی هستند که توسط دولت منتشر میشوند و سررسید آنها سه ماه، شش ماه و یا یک سال میباشد. این اسناد هنگام فروش، کمتر از قیمت اسمی به فروش می رسند. این اوراق توسط بانک مرکزی منتشر میشود. اسناد خزانه، دارای ریسک کمتری هستند. در نتیجه، موسساتی که به دنبال سرمایهگذاری موقت در مکانی مطمئن هستند، این اسناد را خریداری میکنند.
برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه مقاله اسناد خزانه را مطالعه نمایید.
پذیرش بانکی: از جمله ابزارهای قدیمی و کوچک (ساختار و وظایف بازارهای مالی به لحاظ حجم و مبلغ) پذیرش بانکی میباشد. این ابزار برای تأمین مالی کالاهایی که هنوز از فروشنده به خریدار منتقل نشده ند، مورد استفاده قرار میگیرد.
اوراق تجاری: اوراق قرضه کوتاه مدت با سررسید کمتر از یک سال میباشند. این اوراق، توسط شرکتهای مالی و غیرمالی منتشر میشوند. اوراق تجاری، روشی برای تأمین مالی شرکتها و همچنین به عنوان سرمایه میان مدت و کوتاه مدت مورد استفاده قرار می‌گیرند.
گواهی سپرده: از جدیدترین و مهمترین ابزارهای بازار پول و همچنین از مهمترین منابع تأمین مالی بانکهای تجاری به شمار میرود. در واقع، گواهی سپرده سندی است که توسط بانک منتشر میشود. این نوع سرمایهگذاری دو مزیت عمده دارد:
- سرمایه‌گذار می‌تواند بازده پول خود را به دقت محاسبه کند.
- زمان سررسید اصل و بهره گواهی نیز مشخص است.
گواهی‌های سپرده به دو بخش قابل انتقال و غیرقابل انتقال تقسیم میشوند. دارنده گواهی سپرده قابل معامله، می‌تواند آن را قبل از تاریخ سررسید در بازار به فروش برساند. به همین دلیل، این گواهی‌ها از نقدشوندگی بالایی برخوردار هستند. گواهی‌های غیرقابل مبادله، قابل فروش مجدد نیستند و دارندگان آنها در صورت نیاز به وجه نقد، تنها با مراجعه به موسسه سپرده‌پذیر و با پرداخت جریمه در نظر گرفته، می‌توانند سپرده خود را از مؤسسه خارج کنند.
ساختار بازار سرمایه کشور
ساختار بازار سرمایه به زیرمجموعه های زیر تقسیم میشود:
- سازمان بورس و اوراق بهادار
- شورای عالی بورس
- شركت بورس اوراق بهادار
- شركت بورس كالای ايران
- شركت سپرده گذاری مركزی اوراق بهادار و تسويه وجوه
- نهادهای مالی شركت مديريت فناوری بورس تهران
1.سازمان بورس و اوراق بهادار
سازمان بورس و اوراق بهادار، اولین نهاد مربوطه به بازار سرمایه در نظر گرفته میشود. این سازمان در سال ۱۳۴۰ تأسیس شد و مؤسسه‌ای غیردولتی است که دارای حقوقی مستقل بوده و از محل کارمزدهای دریافتی و سایر درآمدها اداره میشود.
2. شورای عالی بورس و اوراق بهادار
شورای عالی بورس و اوراق بهادار، برای ساماندهی و توسعه بازار بورس و اوراق بهادار و همچنین نظارت عالیه بر اجرای قانون بورس و اوراق بهادار، تشکیل شده است.
از وظایف مهم شورای عالی بازار سرمایه میتوان به تصویب سیاستهای کلان و خط مشی بازار و همچنین اعمال نظارت بر اجرای قانون بازار اوراق بهادار اشاره کرد.
3.شركت بورس اوراق بهادار
سازمان بورس و اوراق بهادار تهران در سال ۱۳۴۶ با عنوان ابزارهای متکی به بازار آزاد تأسیس شد. این شرکت به منظور تشویق بخش خصوصی برای حضور در اقتصاد تشکیل شد. مأموریت اصلی این شرکت، ایجاد بازاری منصفانه و شفاف با ابزارهای متنوع میباشد؛ همچنین نظارت بر فعالیت ناشران اوراق بهادار پذیرفته شده را نیز در دستور کار خود قرار داده است.
4.شركت بورس كالای ايران
شرکت بورس کالای ایران در مهر ماه سال 1386 با ادغام سازمان کارگزاران بورس فلزات تهران و بورس کالای کشاورزی، فعالیت خود را آغاز کرد. این بازار به چهار دسته تقسیم میشود:
1- بازار فیزیکی : در این بازار، انواع کالاهای قابل عرضه در بورس کالا مانند: مواد پتروشیمی، مواد شیمیایی، انواع مس، انواع مقاطع آهنی و. عرضه میشود.
2- بازار فرعی: کالاهایی مانند: ضایعات فلزی، املاک و . که در بازار فیزیکی پذیرش نمی‌شوند، در این بازار عرضه می‌گردند.
3- بازار مشتقه: در این بازار، قراردادهای اختیار معامله و آتی (که از نمونه های آن میتوان به آتی سکه و آتی زعفران اشاره کرد) معامله میشود.
4- بازار مالی: این بازار که قراردادهای سلف موازی استاندارد، گواهی سپرده کالایی و صندوق سرمایهگذاری کالایی و… در آن داد و ستد می‌گردد، نمونه ای از بازار بورس کالا می باشد.
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد بورس کالا به مقاله چگونه وارد بورس کالا شویم مراجعه کنید.
5.شركت سپرده گذاری مركزی اوراق بهادار و تسويه وجوه
سپردهگذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه (سمات)، شرکتی است که امور مربوط به ثبت، نگهداری، انتقال مالکیت اوراق بهادار و تسویه وجوه را انجام میدهد. این شرکت از طریق افزایش کارایی پایاپای، تسویه معاملات و کاهش هزینه های معاملاتی، نقش مهمی برعهده دارد.
نقش بازارهای مالی در اقتصاد جهانی
بازار مالی جایی است که در آن دارایی های مالی مورد مبادله قرار می‌گیرند. به بیانی دیگر می توان گفت که بازار نهادی است که در آن انواع مبادلات شامل: مبادلات کالاها، خدمات و دارایی های مالی، بین عرضه کنندگان و تقاضا کنندگان تحقق پیدا می کند. نقش و اهمیت نظام مالی در فرآیند رشد و توسعه اقتصادی کشورها به گونه ای است که می توان تفاوت اقتصادهای توسعه یافته و توسعه نیافته را در درجه کارآمدی و کارآیی نظام مالی آنها پیدا کرد.
بازارهای مالی و رشد اقتصادی دو موضوع کاملا مرتبط به هم و وابسته می باشند. اهمیت به بازار های مالی باعث ایجاد یک واسط بین بنگاه های تولیدی و صنعتی و دارندگان منابع مالی شده و می تواند باعث پیشرفت و رشد اقتصادی شود. این بازارها، دارای نقش مهمی در تجهیز و هدایت وجوه موجود در اقتصاد به سمت بخش های تولیدی، صنعتی و به تبع آن بهبود رشد اقتصادی هستند. توسعه اقتصادی، لازمه انباشت سرمایه است. بازار سرمایه که به عنوان یکی از مهم ترین ارکان بازار مالی نقش موثری درجمع آوری امکانات مالی وسرمایه ای به منظور رشد و توسعه اقتصادی کشورها برعهده دارد و در اکثر کشورهای جهان نقش تامین مالی اعتبارات مورد نیاز بنگاه های اقتصادی را ایفا می کند.
سرمایهگذاری یکی از رکن های اساسی در رشد اقتصادی است. همانطور که میدانیم رشد و توسعه اقتصادی و پایدار، همیشه یکی از اهداف همه کشورها بوده و هست. در اقتصاد، سرمایه به عنوان مهم ترین عامل تعیین کننده رشد و توسعه اقتصادی شناخته شده است. توسعه اقتصادی، نیازمند انباشت سرمایه است. مؤسسات تامین مالی و بورس که جز ارکان اصلی بازارهای مالی هستند، نقش به سزایی در تأمین سرمایه های اقتصادی دارند و این دو رکن اصلی، در جذب، تامین سرمایه و رشد اقتصادی تاثیر زیادی دارند. همچنان در دنیا می بینیم که هر چقدر بازار های مالی رشد بیشتری کرده باشند به همان اندازه رشد اقتصادی نیز افزایش پیدا کرده است. به گونه ای که گفته می شود” بازار بورس به عنوان دماسنج اقتصاد” عمل می کند.
برای مطالعه مقاله فرآیند سرمایه گذاری در کسب و کارها می توانید از این لینک استفاده نمایید.
نقش بازارهای مالی در رشد وتوسعه اقتصادی:
بازارهای مالی، دارای نقش مهمی در هدایت سرمایه ی موجود در اقتصاد، به سمت بخش های تولیدی و صنعتی هستند و به عنوان یک واسطه به سرعت بخشیدن در رشد اقتصادی کمک می کند. بهبود بخشیدن به فضای کسب و کار و همچنین رشد اقتصادی از مهم ترین شاخص ها در رشد اقتصادی کشورها محسوب می شوند. پس می توان به این نتیجه رسید که توجه به بازار مالی و کارآمد کردن آن، باعث رشد اقتصادی و بهتر کردن تمام زمینه های اقتصادی، چه در بخشهای دولتی یا صنعتی و …. را به دنبال دارد.
سرمایهگذاری هم نقش تعیین کننده ای دراین رشد اقتصادی دارد. یکی از اهداف مهم کشورها، دستیابی به رشد اقتصادی پایدار است. در ادبیات اقتصادی، سرمایه به عنوان رگ حیات یک نظام اقتصادی تلقی می شود و اصرار زیادی بر تشکیل آن به عنوان مهمترین ساختار و وظایف بازارهای مالی عامل تعیین کننده رشد و توسعه اقتصادی شده است.
میزان این رشد در گرو انباشت و بهره‌وری اقتصاد است و این دو بستگی به چگونگی سرمایهگذاری دارد. در زمینه رشد و توسعه اقتصادی به مؤسسات پولی و اعتباری و بازار اوراق بهادار که رکن های اساسی بازارهای مالی هستند، می توان اشاره کرد که این مؤسسات نقش قابل توجهی را در تأمین سرمایه‌های اقتصادی و بهره‌وری بر عهده دارند.
بررسی عملکرد این دو رکن اصلی از نظر اقتصادی، می‌تواند مسایل مبهم بسیاری را از منظر اقتصاد کلان برای تحلیل‌گران روشن کند تا در حل مشکلات کشور و تأمین منابع بیشتر برای سرمایهگذاری و تخصیص بهینه منابع مورد استفاده قرار گیرد.
برای مطالعه مقاله مدیریت سرمایه در گردش می توانید از این لینک استفاده نمایید.
طبقه بندی بازارهای مالی
طبقه بندی بازارهای مالی:
طبقه بندی بر اساس ماهیت حق مالی، شامل: بازار بدهی و بازار سرمایه
طبقه بندی بر اساس سر رسید حق مالی، شامل: بازار پول و بازار سرمایه
طبقه بندی بر اساس مرحله انتشار، شامل: بازار اولیه و بازار ثانویه
طبقه بندی بر اساس واگذاری فوری، شامل: بازار نقدی و بازار مشتقه
طبقه بندی بر اساس ساختار سرمایه، شامل: بازار حراج، خارج از بورس و واسطه ها
طبقه بندی بر اساس پیوستگی و ناپیوستگی، شامل: بازار پیوسته و ناپیوسته
طبقه بندی بر اساس بازار مالی جهانی، شامل: درونی و بیرونی( بین الملل)
ویژگی های اساسی بازار مالی کارآمد:
- متناسب با روحیات شرکت کنندگان: شرکت کنندگان در بازار مالی از لحاظ روحیه به سه گروه ریسک گریز، ریسک پذیر و متعارف تقسیم میشوند. صاحبان وجوه ریسک گریز تلاش می کنند تا با نهادها و مؤسسه هایی کار کنند که در زمان مقرر، سود مشخص و از قبل تعیین شده ای را، به آنان پرداخت کنند، هر چند نرخ آن سود در مقایسه با سود انتظاری مؤسسه های دیگر کمتر باشد. در مقابل، صاحبان وجوه ریسکپذیر، به دنبال مؤسسههایی هستند که در قبال تحمل ریسک، سود انتظاری بالایی را ارائه میکنند و افراد متعارف بیشتر از موجودی بازار متأثر هستند و جهت گیری خاصی ندارند. متقاضیان وجوه نیز اگر ریسک گریز باشند، دوست دارند سراغ واسطه های مالی بروند که حاضرند در تحمل مخاطره ها، به بنگاه اقتصادی کمک می کنند و اگر ریسک پذیر باشند، به معامله های قطعی علاقه دارند و ترجیح میدهند با پذیرش تمام مخاطره ها کل سود را خودشان بردارند، و متقاضیان متعارف به طور معمول ترکیبی از انواع ابزارهای تأمین مالی (مانند فروش سهام و استقراض) را انتخاب می کنند. و نظام مالی باید با طراحی مؤسسه ها و ابزارهای گوناگون پاسخگوی تمام روحیات و نیازهای مشتریان باشد.
- همسویی با اهداف و انگیزه های شرکت کنندگان: نظام مالی موفق باید توجه کافی را به اهداف و انگیزه های شرکت کنندگان (عرضه کنندگان و متقاضیان وجوه) داشته باشد تا بتواند توجه آنان را به مشارکت در نظام جلب کند، و کاملا مشخص است که این اهداف و انگیزه ها در اشخاص مختلف، و حتی در یک فرد متفاوت است.
- قابلیت انطباق با بازارهای مالی بین المللی: اگر چه اضطراب اصلی بازار مالی، تطبیق آنها با فرهنگ، اهداف و انگیزهها و روحیات شرکت کنندگان داخلی است، ولی با پیشرفت بازارهای مالی بین المللی و گسترش ارتباط ها و همکاریهای فراملی نمیتوان به بازار مالی بسته اکتفا کرد. باید در طراحی نهادها و ابزارها نهایت دقت و ظرفیتها را به کار برد تا در هنگام نیاز، چه در سمت عرضه سرمایه نقدی و چه در سمت تقاضا، بتوان با بازارهای مالی بینالمللی به ویژه کشورهای اسلامی معامله کرد.
- هماهنگی با فرهنگ رایج جامعه: نظام مالی، نهادها و ابزارهای قابل استفاده در هر جامعه ای، باید در درجه اول، با فرهنگ عمومی جامعه مخصوصا با اعتقادات دینی و مذهبی آن سازگار باشد. زیرا اگر بر خلاف آن باشد، استمرار و پایداری لازم را نخواهد داشت و به مرور زمان از عرصه مبادلات خارج خواهد شد.
برای مطالعه مقاله مدل قیمت گذاری آربیتراژ می توانید از این لینک استفاده نمایید.
مزایای بازارهای مالی
مزایای بازارهای مالی:
جریانی از بازار پول، در شرایط رونق اقتصادی، به سمت بازار سرمایه به وجود می‌آید که مزایای آن عبارتند از:
- بازارهای مالی در صورت عملکرد درست، می‌توانند اثر مثبت و قابل ملاحظه‌ای بر روی متغیرهای کلان اقتصادی داشته باشند.
- بازار مالی، سرمایه ها را برای سرمایه گذاری در فناوری جمع آوری می کند، و از یک طرف با تأمین پول مورد نیاز کارآفرین به رشد فناوری و تجاری شدن ایده آنها کمک کرده، از طرف دیگر مشوقی برای سرمایه‌گذاران کوچک، در سرمایهگذاری ها هستند.
- این بازارها اطلاعات جدیدی در زمینه فرصت‌های سرمایهگذاری، ایجاد میکنند.
- بازارهای مالی، برای شرکتهای بزرگ و با عمومی کردن اطلاعات، تشویق شرکت های موفق و تنبیه شرکت های زیانده، نقش نظارتی مهمی را ایجاد می کنند که از بسیاری از سیستم های نظارت بوروکراتیک مؤثرتر عمل می کنند. و با توجه به عدم تقارن های اطلاعاتی که در بازارهای مالی وجود دارد و باعث میشود تا مؤسسات وام دهنده، اطلاعات کافی از کیفیت شرکت وام گیرنده نداشته باشند، این نقش بازارهای مالی تأثیر مهمی در کم کردن شکست های بازار در بخش وام و اعتبارات دارد.
- بازارهای مالی، ریسک سرمایه گذاری را تقسیم می کنند. اگر سرمایه گذاران مجبــور باشند که خــود در پروژه‌ها سرمایه گذاری کنند، قـدرت تنوع سازی آنها به شدت کم می شود. در حالی که نقدشـوندگی بالاتر در بازار سهام و امکان خرید سبد متنوعی از سهام، این امکان را فراهم می کند تا سرمایه گذاران خود را در برابر ریسک شرکتی، در امان بدارند.
وظایف بازار مالی:
وظایفی بر عهده بازار های مالی وجود دارد که اجرای درست و به موقع آنها تخصیص کارایی منابع را به همراه دارد. به طوری که این وظایف نقش تعیین کننده ای در رشد و توسعه اقتصادی دارد. این وظایف عبارتند از :
- واسطه مالی وظیفه خطیر و پرهزینه و زمان بر، ارزیابی مدیران بنگاه ها وطرح ها را بر عهده دارند.
- نظام مالی اقدام به تجهیز منابع از پس انداز های کوچک و پراکنده، برای هدایت به سمت بنگاه ها و طرح هایی که نام اقتصادی بر روی آنها گذاشته شده است.
- واسطه های مالی و مشارکت کنندگان در بازار، زمینه اداره و کنترل شرکت ها، بنگاه ها و مدیران را فراهم می کنند.
- نظام مالی تجارت و مبادله را آسان و راحت می کند.
- نظام مالی ریسک را قیمت گذاری کرده و مکانیسم ادغام وکنترل را فراهم می کند.
سخن پایانی
در پایان می توان گفت که توسعه بازار مالی یکی از کلیدهای اساسی دستیابی به رشد بلند مدت اقتصاد است. بازار مالی در صورتی می تواند به رشد اقتصادی منجر شود که بتواند زمینه مناسب جهت تخصیص بهینه منابع را فراهم ساخته و سبب افزایش کارایی سرمایه شود. رشد غیر تورمی بلند مدت اقتصادی، افزایش تولید و اشتغال، نیازمند تجهیز منابع مالی و تخصیص بهینه آنها در اقتصاد ملی است و این امر مهم با کمک بازارهای مالی سازمان یافته و کارآمد که در آن تنوع ابزارهای مالی، ایجاد فضای رقابتی و شفافیت اطلاعات وجود دارد میسر خواهد بود. زیرا کارآمدی بازار مالی ملزم به روان سازی معاملات و افزایش نقدینگی و فراهم نمودن شرایط مدیریت ریسک است. و این امر باید درتدوین سیاست های کلان اقتصادی که توسعه مالی را هدف دارد مورد توجه سیاست گذاران قرار گیرد.
اگر این مطلب برای شما رضایت بخش بوده است، مطالعه مقاله ضرورت مشاور در کسب و کار را به شما پیشنهاد می کنیم.
جهت برخورداری از کلیه خدمات مالی و حسابداری می توانید با شماره 09120202822 تماس بگیرید.
انواع تقسیم بندی بازارهای مالی
1⃣ برحسب سررسید حق مالی
در این دسته بندی، بازارها به دو دسته ی بازار پول و بازار سرمایه تقسیم میشوند.
الف) بازار پول:
بازاری که سررسید اوراق در آن کمتر از یک سال بوده و اوراقی مانند اوراق تجاری و اوراق خزانه در آن معامله میشوند.
به این بازار، بازار معامله گری نیز گفته میشود.
ب) بازار سرمایه:
بازاری که اوراق با سررسید بیشتر از یک سال در آن معامله میشود مانند سهام و اوراق قرضه بلندمدت.
▪️بر حسب حق مالی
▪️براساس مرحله انتشار
▪️براساس واگذاری فوری یا واگذاری آتی
▪️براساس ساختار سازمانی
انواع تقسیم بندی بازارهای مالی
2⃣ بر حسب حق مالی
در این دسته بندی، بازارها به دو نوع بازار بدهی و بازار سهام تقسیم میشوند.
الف) بازار بدهی:
مانند اوراق قرضه، دارندگان این اوراق نیز ادعای مالکیت شرکت را ندارند. آن¬ها از شرکت طلبکار بوده و خواهان دریافت مبلغ ثابتی به صورت سود میباشند.
ب) بازار سهام:
دارندگان سهام، ادعای حق مالکیت نسبت به شرکت را دارند.
▪️براساس مرحله انتشار
▪️براساس واگذاری فوری یا واگذاری آتی
▪️براساس ساختار سازمانی
برگرفته از جزوه مدیریت مالی ویژه ی ارشد دکتری
استاد سید امیر صفوی
انواع تقسیم بندی بازارهای مالی
3⃣ براساس مرحله انتشار
الف) بازار اولیه:
بازاری است که در آن اوراق برای اولین بار عرضه شده و شرکتها تشکیل سرمایه میدهند.
ب) بازار ثانویه:
بازاری است که در آن اوراق منتشر شده قبلی، دوباره مورد معامله قرار میگیرد.
از جمله وظایف بازار ثانویه: ایجاد نقدشوندگی برای اوراق، ایجاد زمینه برای گسترش مالکیت شرکتها و در آخر این که در این بازار تعیین قیمت اوراق بهادار انجام شده و این قیمت است که میزان کارایی و عملکرد مدیریت شرکت را نشان میدهد.
براساس واگذاری فوری یا واگذاری آتی
براساس ساختار سازمانی
برگرفته از جزوه مدیریت مالی ویژه ی ارشد دکتری
دکتر سید امیر صفوی
آرمان پرداز خبره
شرکت آرمان پرداز خبره بیش از 15سال سابقه فعالیت در زمینه حسابداری و حسابرسی و خدمات مشاوره مالی و مالیاتی
عضویت در خبر نامه
در این نوشته برای شما توضیح می دهیم که چگونه یک مشاور مالیاتی معتبر را بشناسید و به او اعتماد کنیم. در پایان اعتماد شما را به آرمان پرداز خبره جلب می کنیم. مشاور مالیاتی معتبر
اهمیت مشاور مالیاتی در این نوشته میخواهیم به اختصار در خصوص اهمیت مشاور مالیاتی به قلم کارشناس آرمان پرداز خبره بپردازیم. کسب و کار و اهمیت مشاور مالیاتی در آن اهمیت مشاوره در زمینه مالیات کسب
در این نوشته می خواهیم به نوشته آرمان پرداز خبره راه های دستیابی به مشاور مالیاتی برتر و به توضیح اینکه چگونه مشاور مالیاتی برتر را پیدا کنیم بپردازیم. چگونه مشاور مالیاتی برتر را پیدا کنیم
همه چیز درباره مشاور مالیاتی در این مقاله میخواهیم به تمام ابعاد و همه چیز درباره مشاور مالیاتی و یا وکیل مالیاتی پرداخته و با وظایف وی آشنا شویم. با آرمان پرداز خبره همراه باشید. تماس
در این نوشته می خواهیم در مورد نکاتی در خصوص انتخاب مشاور مالیاتی متناسب با ابعاد شرکت و نحوه انتخاب کارشناس حسابداری بپردازیم. تا پایان با ما همراه باشید و جهت هرگونه نیاز به مشاور مالیاتی
در این نوشته میخواهیم به شرح وظایف و اختیارات مشاور مالیاتی در سازمان امور مالیاتی بپردازیم. جهت هرگونه سوال در خصوص مشاور مالیاتی با ما در ارتباط باشید. مشاور مالیاتی کیست؟ مشاور مالیاتی کسی است که
در این نوشته میخواهیم در خصوص انواع هزینه ها در حسابداری و مالی ، بهبود هزینه ها توسط مشاور مالیاتی و همچنین در خصوص انواع هزینه بپردازیم انواع هزینه ها در حسابداری یکی از مهمترین مفاهیم
در این نوشته به مفهوم مدارک مثبته و یا اسناد مثبته و نقش آن در حسابداری و چگونگی رسیدگی به آن توسط مشاور مالیاتی می پردازیم. مدارک مثبته یا اسناد مثبته مدارک مثبته اسناد نشان‌دهنده وقوع
مشاور مالیاتی کیست؟ در این مطلب درباره مشاور مالیاتی کیست و خصوصیات یک وکیل مالیاتی خبره ، هم چنین میزان آشنایی او با قوانین مالیاتی و امور مالیاتی کشور به صورت مفصل صحبت می کنیم. با
اهمیت مشاوره مالیاتی تمامی مشاغل نیازمند دانش مشاور مالیاتی و وکیل مالیاتی و اهمیت مشاوره مالیاتی برای روبه رو شدن با قانون مالیات سازمان امور مالیاتی هستند. با ما باشید زیرا در این نوشته به این
درخواست گواهی مفاصا اولین کاری است که مودی و یا مشاور مالیاتی و وکیل مالیاتی وی ملزم است برای دریافت گواهی مفاصا حساب مالیاتی انجام دهد. براساس ماده ۲۳۵ قانون مالیات های مستقیم، اداره امور مالیاتی
اشخاص حسابرس و مشاور مالیاتی در هدایت مالیات دهندگان برای رعایت قوانین، در تمام امور مالی، حسابداری و پرداخت مالیات نقش مهمی دارد. بسته به وضعیت مالیات دهنده، خدماتی که یک مشاور مالیاتی ارائه میدهد، متفاوت
مالیات املاک و مستغلات ، نوعی از مالیات می باشد، که از درآمدهای به دست آمده از ملک محسوب می شود. املاک و مستغلات شامل سه نوع مالیات می شوند: مالیات بر درآمد اجاره از املاک
حسابداری برای دارایی های دانش: آیا ما به یک بیانیه مالی جدید نیاز داریم؟ شرکت های مبتنی بر دانش از شکست سیستم های گزارشگری مالی سنتی رنج می برند تا دارایی های دانش را در
موضوعی برای بحث در زمینه حسابرسی جمع داراییهای شرکتی ۲۰۰ میلیارد ریال است. حسابرس معتقد است تحریف داراییها بالای ۲۰ درصد، منجر به اظهار نظر مردود میشود (برای پرهیز از تردیدهای احتمالی در
مدیریت سود چیست؟ در کسب و کار برای حفظ عملیات، ارائه خدمات بهتر، و ارائه محصولات جدید، آن نیاز به سود می باشد. در هر کسب و کار، سود همیشه با زیان های خاص همراه است. مهم
بازارهای مالی چه هستند؟ – ساختار و وظایف بازارهای مالی
شما ممکن است تعجب کنید که چگونه دانسته های یک مدیر مالی ارزش سهامداران را حداکثر می کند و چطور رفتار اخلاقی یا غیر اخلاقی او ممکن است بر ارزش شرکت اثر بگذارد.
این اطلاعات، روزانه برای مدیران مالی از طریق تغیرات قیمت در بازارهای مالی فراهم می شود. اما بازارهای مالی چه هستند؟
بازارهای مالی مکان ملاقاتی برای مردم، شرکت ها و موسساتی است که یا نیاز به پول دارند یا پول جهت قرض دادن یا سرمایه گذاری دارند. در این تعریف گسترده بازارهای مالی به عنوان یک شبکه جهانی وسیع از مؤسسات مالی و انفرادی که ممکن است قرض دهند، قرض گیرند یا مالکان شرکت های عمومی جهانی می باشد. مشارکت کنندگان در بازارهای مالی شامل دولت های ملی، ایالتی و محلی هستند که قرض گیرندگان وجوه نقد هستند.
ساختار و وظایف بازارهای مالی
بازارهای مالی بازارهایی هستند که در آن ها دارایی های مالی مبادله می شوندو دارایی های مالی برگه های کاغذی مثل سهام و اوراق قرضه هستند که ارزش آن ها به ارزش دارایی های واقعی شرکت های منتشر کننده آنها وابسته است، تقاوت دارایی های مالی با دارایی های واقعی در این است که دارایی های واقعی ماهیت فیزیکی دارد مانند: اتومبیل، املاک و مستغلات، وسایل منزل و … در صورتی که دارایی های مالی به تنهایی فاقد ارزش می باشد.
یکی از راه های سرمایه گذاری، خرید دارایی های مالی است. ترتیب خرید دارایی های مالی نسبت به خرید دارایی های واقعی این است که اولاً دارایی واقعی مصرفی است نه وسیله پس انداز و سرمایه گذاری، دوما اینکه خرید دارایی های واقعی و بلا استفاده نگه داشتن آنها به امید گرانتر شدن در آینده به معنای بلااستفاده نگه داشتن منابع کشور است. و ارزش افزوده ای ایجاد نمی کند. مگر آنکه از آن استفاده شود مثل اینکه شخصی اتومبیل و یا خانه ای بخرد و آن را اجاره دهد.
چند نوع از دارایی های مالی عبارتند از: سپردهای سرمایه گذاری در بانک ها، طرح های بازنشستگی که توسط صندوق های بازنشستگی ارائه می شود. انواع بیمه نامه های شرکت های بیمه و در نهایت اوراق بهادار قابل داد و ستد در بورس اوراق بهادار که توسط کارگزاران خرید و فروش می شود.
بازارهای مالی را بر اساس معیارهای مختلفی تقسیم می کنند که دو نمونه اصلی آنها به شرح زیر است.
1- طبقه بندی بر اساس سر رسید حق مالی
الف: بازار پول
ب: بازار سرمایه
در بازار پول، اوراق بهاداری که زمان سر رسید آنها کمتر از یکسال است مبادله می شوند و در بازار سرمایه اوراق بهاداری که زمان سررسید آن ها بیش از یک سال باشد داد و ستد می شوند. در بازار پول بانک ها و صرافی ها فعالیت دارند و بازار سرمایه نیز عمدتاً بورس اوراق بهادار را شامل می شود.
2- طبقه بندی بر اساس مرحله انتشار – بازارهای مالی
الف: بازار اولیه
ب: بازار ثانویه
اوراق بهاداری که ساختار و وظایف بازارهای مالی برای اولین بار توسط دولت و یا شرکت ها منتظر می شوند در این بازار پذیره نویسی می شوند. نهاد بازار اولیه در کشور ما بانک است. در واقع تأسیس هر شرکت و یا شروع هر فعالیت اقتصادی در بازار اولیه صورت می گیرد. در بازار ثانویه اوراق بهاداری که در بازار اولیه پذیره نویسی شده اند مورد داد و ستد مجدد قرار می گیرند. و نهاد آن در کشورها بازار بورس اوراق بهادار است.
همانطور که اشاره شد بازار بورس بازار ثانویه است یعنی در بورس شرکتی تأسیس نمی شود و فقط سهام شرکت های پذیرفته شده که قبلاً تأسیس شده و چند سال فعالیت کرده اند مورد معامله قرار می گیرند.
نقش بازار های مالی
الف: جمع آوری سرمایه های خود (یک کاسه کردن آنها، در جهت تجهیز منابع مالی شرکت ها).
انتشار سهام و فروش اوراق قرضه (در ایران اوراق مشارکت) یکی از مطمئن ترین راه های جمع آوری وجوه لازم برای سرمایه گذاری های بلند مدت است. واحدهای تولیدی و تجاری به جای استقراض از نظام بانکی می توانند تحت ضوابطی از طریق انتشار سهام یا فروش اوراق قرضه در بورس تامین مالی نمایند. تاسیس واحدهای بزرگ تولیدی و تجاری چنان سرمایه انبوهی را می طلبد که از توان مالی یک فرد یا خانواده خارج است.
بورس مکانی است که این واحدها با انتشار سهام و یا دیگر اوراق بهادار قادر هستند سرمایه های پراکنده را جمع آوری کرده و در پروژه های بزرگ سرمایه گذاری نمایند.
ب: توزیع عادلانه درآمد
از دید اقتصاد کلان تقسیم مالکیت های بزرگ از طریق فروش سهام آنها در بورس اوراق بهادار، به توزیع عادلانه تر درآمده و نیز ایجاد احساس مشارکت در عموم افراد جامعه در فعالیت های تولیدی و تجاری کمک زیادی می کند. انتشار و فروش سهام به عموم به منظور تامین منابع مالی نسبت به سایر راهکارهای تامین مالی همچون استقراض بانکی مرجع است. بسیاری از جامعه شناسان توزیع مالکیت را بین عموم افراد جامعه مفید می دانند. زیرا از دو قطبی شدن جامعه جلوگیری می کند و ناآرامی های اجتماعی را کاهش می دهد.
ج: ایجاد یک بازار رقابتی کامل
بازار رقابتی کامل بازاریست که در آن تعداد زیادی خریدار و فروشنده به نحوی عادلانه تحت مکانیزم بازار یعنی عرضه و تقاضا به فعالیت می پردازند. و هر کس می تواند آزادانه اوراق بهادار را خریداری و یا به فروش برساند. ضمناً شرکت های پذیرفته شده در بورس ملزم هستند اطلاعات مالی و گزارش های مربوط به اتفاقات مهم و سرمایه گذاری ها و به طور کلی هر گونه اطلاعاتی که روی قیمت سهام اثر گذار است و محرمانه نمی باشد را به صورت سه ماهه، شش ماهه، نه ماهه، و سالیانه به سازمان بورس اوراق بهادار ارسال نموده و سازمان بورس نیز پس از بررسی های لازم، آنها را منتشر می نماید.
د: تخصیص مطلوب منابع:
وجود یک بازار رقابت کامل در بورس اوراق بهادار، تخصیص مطلوب منابع را میسر می سازد. بورس اوراق بهادار با تعیین بهای رقابتی سهام به عنوان ابزار انتظامی اقتصاد، مدیران غیر کارا و ضعیف را تنبیه و مدیران مبتکر و قدرتمند را تشویق می کند. همچنین یک شرکت زیان ده نمی تواند از طریق بورس به تامین نیازهای مالی خود اقدام نماید.
خدمات مالی:
افزایش رقابت، جهانی شدن و پیشرفت فناوری، شرکت های ارائه کننده خدمات مالی را به تکاپوی استفاده از ابزارهای بازاریابی انداخته است. نقش خدمات مالی مانند: بانکداری، بیمه، بورس و تامین مالی و … به سرعت در حال رشد است. حتی می توان سودآورترین شرکت های برتر دنیا را در بخش صنعت خدمات مالی مشاهده نمود. خدمات مالی عبارت است از: فعالیت ها، منافع و رضایت مندی های مرتبط با فروش پول که برای کاربران و مشتریان ارزش مرتبط مالی خلق می کند. خدمات مالی را می توان در پنج طبقه زیر تقسیم بندی نمود:
1- خدمات نهادهای مرتبط با پول
2- خدمات نهادهای مرتبط با اوراق بهادار
3- خدمات نهادهای مرتبط با اعطا اعتبار و وام
4- خدمات نهادهای مرتبط با دلالی یا واسطه گری خدمات فوق
5- خدمات نهادهای مرتبط با بیمه
واسطه های مالی:
تمام شرکت ها و فعالین بازارهای مالی را می توان واسطه های مالی نام برد. به طور کلی می توان واسطه های مالی را به شکل زیر تقسیم بندی کرد:
1- واسطه های مالی بانکی (مقامات پولی و بانک های سپرده پذیر)
الف: بانک مرکزی
ب: سایر نهادهای بانکی
ج: بانک های سپرده پذیر
2- واسطه های مالی غیر پولی
الف: شرکت های بیمه
ب: شرکت های سرمایه گذاری
ج: صندوق بازنشستگی و احتیاطی
د: اتحادیه های اعتباری
ذ: سازمان های وام و پس انداز، صندوق های پس انداز با هدف های خاص (تعاونهای اعتباری)
و: شرکت های تامین مالی (به مجموعه ایی از واسطه های مالی که در اعطای وام به بنگاهها و مصرف کنندگان تحصص دارند گفته می شود)
هـ: شرکت های اجاره ی بلند مدت (شرکت هایی هستند که دارایی های با دوام و ملموس نظیر ماشین آلات را خریداری می کنند و آنها را به شکل اجاره در اختیار افراد حقیقی و حقوقی قرار می دهند).
ارائه کننده خدمات مالی:
الف: کارگزاران بورس اوراق بهادار
ب: دلالان بورس اوراق بهادار
ج: بانک های سرمایه گذاری یا شرکت های تامین سرمایه (بانک های سرمایه گذاری سازمان هایی هستند که اعتبار میان مدت و بلند مدت در اختیار وام گیرندگان می گذارند. این بانک ها انتشار سهام و اوراق قرضه های جدید دولتی راتهدید می کنند.
ر: بانک های رهنی (فعالیتی مشابه بانک های سرمایه گذاری دارند این بانک ها اوراق بهادار رهنی ناشی از ساخت خانه ها و مجتمع های مسکونی جدید و بنگاههای تجاری را به دست می آورند و آنها را نزد وام دهندگان بلند مدت مانند شرکت های بیمه، صندوق های بازنشستگی و بانک های پس انداز به ودیعه می گذارند).
خدماتی که توسط واسطه های مالی ارائه می شود عبارتند از:
هزینه های نظارت:
تجمیع وجوه مالی در یک موسسه مالی موجب می شود موسسه مالی توان و انگیزه لازم را برای جمع آوری اطلاعات و اعمال اقدامات نظارتی داشته باشد. اندازه به نسبت بزرگ موسسه مالی موجب می شود جمع آوری این اطلاعات ها هزینه کمتری محقق شود (صرفه های ناشی از مقیاس فعالیت)
ریسک نقدینگی و قیمت:
موسسات مالی موجب می شوند، قدرت نقدینگی سرمایه گذاری های خانواده ها افزایش یافته و ریسک قیمتی مطا مالی آنها کاهش یابد.
هزینه های معاملاتی:
مانند صرفه های ناشی از مقیاس فعالیت در هزینه های تولید اطلاعات، اندازه موسسات مالی می تواند صرفه های ناشی از مقیاس فعالیت در هزینه های معاملاتی را فراهم کند.
وساطت در انطباق سر رسیدها:
موسات مالی بهتر می تواند ریسک ناشی ازعدم تطابق سر رسید دارایی ها و بدهی هایشان را متحمل شوند.
وساطت در انطباق ارزشی اسمی:
موسسات مالی از قبیل مسل های مشترک سرمایه گذاری این امکان را برای خرده سرمایه گذاران فراهم می آورند که بتوانند بر محدودیت های خرید دارایی در حجم ارزش اسمی بالا چیره شوند.
خدماتی که کل اقتصاد از آن متاثر می شوند:
انتقال عرضه پول:
نهادهای سپرده پذیر به عنوان واسطه هایی هستند که اقدامات مربوط به سیاست های پولی به وسیله این موسسات بر دیگر سیستم های مالی و اقتصاد تاثیر می گذارند.
تخصیص اعتبار:
موسسات مالی اغلب به عنوان بزرگترین و گاهی به عنوان تنها منبع تامین مالی برای بخش خاصی از قتصاد مانند املاک مسکونی و کشاورزی محسوب میشوند.
انتقال ثروت بین دو فصل:
موسسات مالی به ویژه شرکت های بیمه عمر و صندوق های بازنشستگی، خدماتی را ارائه می کنند که از طریق آن امکان انتقال ثروت یا دارایی از یک نسل به نسل دیگر امکان پذیر می شود.
خدمات پرداخت:
موسسات مالی از قبیل نهادهای سپرده پذیر، خدمات پرداختی را انجام می دهند که کل اقتصاد از آن منتفع می شود
چه تفاوت هایی بین بازارهایی پول و سرمایه و بازارهای اولیه و ثانویه وجود دارد؟
مدیریت مالی
تأمین نیازهای مالی کسب و کارها، شرکت ها، سازمان ها و بنگاه ها، از جمله مسائل بسیار مهم است و چنانچه هر کدام با مشکل مالی مواجه شوند، کل حیات آن نهاد به خطر خواهد افتاد؛ به همین دلیل، مفهومی تحت عنوان مدیریت مالی در علم اقتصاد به وجود آمده است که به معنای برنامه ریزی، سازمان دهی، هدایت و کنترل کلیه فعالیت های مالی یک شرکت مانند تأمین بودجه و استفاده از وجوه است. همچنین، به کارگیری اصول مدیریت در منابع مالی شرکت نیز توسط مدیریت مالی صورت می پذیرد.
تاریخچه مدیریت مالی
در طی قرون هجده و نوزده میلادی، مدیریت مالی شاخه ای از اقتصاد کاربردی محسوب میشد. در کشور آمریکا پس از احداث راه آهن، بازار محصولات گسترش یافت و شرکت های بزرگ آمریکایی با یکدیگر ادغام شدند. این موضوع باعث شد تا عملاً نیمی از صنایع تولیدی تنها تحت نظارت ۷۸ شرکت اصلی قرار بگیرد. بنابراین در آن زمان، مدیریت ساختار سرمایه، به مهم ترین وظیفه مدیران تبدیل شد و این ابتدای رشد فرآیندهای مالی و تحلیل آن ها بود.
در دهه 1920 میلادی صنایع بزرگی مانند صنایع شیمیایی، فولاد و خودروسازی شروع به رشد نمودند. این شرکت ها در سال های اولیه این دهه با افزایش حاشیه سود و کاهش موجودی روبرو شدند و ساختارهای مالی آن ها از توجه بیشتری برخوردار شدند. تغییر قیمت در محصولات منجر به اهمیت کنترل نقدینگی و ساختار سرمایه در صنایع و شرکت ها شد.
در سال 1929 بود که آمریکا با بحران و رکود اقتصادی غیر منتظره ای روبرو شد که موجب تجدید ساختار سرمایه و ورشکستگی گشت. نقدینگی کم شد و شرکت های بزرگ با هزینه های زیادی مواجه شدند. مدیریت سنتی، یکبار دیگر از توجه شدیدی برخوردار شد که با آغاز جنگ جهانی دوم همراه شد. در این سال ها بود که بیشترین سرمایه گذاری های صنعتی و حمایت های دولتی بر روی صنایع دفاعی تمرکز داشت و این بار نیز مدیریت مالی با چالش های خاصی همراه شد.
در دهه 1950 سیستم اقتصادی آمریکا با تحولی مثبت شروع به رشد کرد ساختار و وظایف بازارهای مالی و برخی از بودجه های نقدی پیش‌بینی شده نیز، تأمین گشت. در دهه 1960 تصمیمات سرمایه گذاری در مدیریت شرکت ها با توجه خاصی روبرو بود. زیرا مدیریت جدید سبب شد تا سودآوری شرکت ها کاهش یابد و سیاست های انقباضی دولت نیز، منجر به ارزیابی مالی طرح های سرمایه ای و تخصیص بهینه منابع مالی شد.
پس از آن نیز آمریکا، شاهد تحولات فراوانی در بحث مدیریت بود. این تغییرات با هدف افزایش رقابت در سطح جهان و پیشرفت های تکنولوژی همراه بود. تغییر برخی قوانین و نوسانات نرخ ارز نیز بی تاثیر نبودند. با رشد صنایع و سازگاری آنها با تکنولوژی های نوین، مدیریت نیز با ابتکاراتی همراه شد. الگوهای نوین ریاضی، علوم کامپیوتر، اقتصادسنجی و پژوهش های عملیاتی نیز کمک کردند تا این علم تکامل بیشتری یابد.
مدیریت مالی چیست و حوزه های آن کدامند؟
در واقع مدیریت مالی نوعی تحلیل است که مبتنی بر اصول علم اقتصاد بوده و هدف آن دستیابی به حداکثر دارایی های مالی و افزایش بهره وری در سرمایه گذاری است. این دانش با استفاده از داده های مالی سبب تصمیم گیری های مهمی خواهد شد. به علاوه اینکه دانشی است که به طور دائم در حال تغییر بوده و دارای چشم انداز جهانی می باشد. به طور خلاصه هدف مدیریت مالی در یک شرکت رسیدن به سودآوری بالا و افزایش ثروت سهامداران شرکت می باشد. در ادامه به معرفی حوزه های مدیریت مالی می پردازیم.
مدیریت مالی مربوط به کسب و کار
در این حوزه تمرکز بر روی فرآیندهای مالی بنگاه های کسب و کار است که ممکن است همین موضوع سبب تصمیم گیری های مالی در واحدهای متعدد تجاری آن کسب و کار شود. در اینجا، یک مدیر مالی به مسائلی مانند حفظ و نظارت بر نقدینگی شرکت، مدیریت امور مرتبط با بدهی ها و وام های بانکی و همچنین منتشر کردن اوراق قرضه یا سهام می پردازد.
مدیریت مالی در سرمایه گذاری
در این حوزه با مسائلی همچون رفتار بازارهای مالی و قیمت گذاری اوراق بهادار مواجه هستیم. وظیفه مدیر مالی در این حوزه اموری مانند ارزش گذاری سهام و ارزیابی بازدهی سبد سرمایه گذاری شرکت است.
مدیریت مالی در موسسات مالی
این حوزه بیشتر در رابطه با شرکت های مالی و بانکی است.
مهم ترین وظایف مدیر مالی چیست؟
با توجه به مطالبی که ذکر شد، یک مدیر مالی وظیفه خطیری همچون اتخاذ تصمیمات مالی در شرکت را دارد. این تصمیمات می تواند بر روی کسب و کار تأثیر فراوانی بگذارد و البته باید در راستای استراتژی های شرکت باشد. بنابراین، مدیر مالی باید تمامی اطلاعات و ارزیابی های مورد نیاز را در اختیار مدیران ارشد سازمانی بگذارد.
مدیر مالی باید بتواند یک برآورد دقیق از نیازهای سرمایه ای شرکت داشته باشد. او باید به موضوعاتی همچون هزینه های پیش بینی شده، ميزان سود، برنامه های آتی و سياست های شركت توجه كند. تنها با يک برآورد دقيق است كه ظرفيت درآمدی شركت، افزايش خواهد يافت. گام بعدی پس از برآورد سرمايه، تصميم گيری در مورد ساختار سرمايه است. مدير مالی بايد بتواند ارزش سهام در كوتاه مدت و بلندمدت را تحليل نمايد. همچنين، بايد ساختار تركيبی سرمايه شركت را معين كند.
اين ساختار به عواملی همچون سرمايه شركت و بودجه های تأمين شونده از خارج شركت، وابسته است. به علاوه، بايد برای تامين بودجه نيز با توجه به مزايا و معايب هر كدام از گزينه ها تصميم گيری كند. انتشار سهام و اوراق قرضه و گرفتن وام از بانک ها و موسسات مالی، از جمله اين گزينه ها هستند. از ديگر وظايف يک مدير مالی، اختصاص دادن وجوه به شركت های سودآور است؛ اين امر منجر به سطحی از امنيت در سرمايه گذاری می گردد كه بازگشت سرمايه نيز متناسب با اين سطح افزايش خواهد يافت.
از ديگر وظايف مدير مالی، تصميمات مرتبط با سود خالص است كه با دو روش اعلام تقسيم سود و سود ذخيره شده انجام می گيرد. در روش اول، ميزان سود سهام، پاداش و مزايای ديگر شناسايی می شوند و در روش دوم، در مورد مقداری از سود كه بايد برای توسعه برنامه های شركت اختصاص داده شود و چگونگی تخصيص آن، تصميم گيری می شود. به علاوه، مدير مالی بايد تصميماتی مرتبط با مديريت و كنترل جريان نقدينگی شركت داشته باشد. همچنين، بايد بر امور مالی شركت نيز، نظارت داشته باشد. او اين كار را با استفاده از تكنيک هایی مانند تحليل نسبت، كنترل سود و هزينه، پيش بينی مالی و. انجام می دهد.
مهم ترین اهداف مدیریت مالی
با توجه به اهمیت تأمین، تخصیص و کنترل منابع مالی، اهداف مدیریت مالی را می توان شامل موارد زیر دانست:
- اطمینان کافی از تخصیص منابع مالی به صورت منظم و صحیح
- اطمینان از کسب سود کافی که با توجه به قیمت سهام، درآمد شرکت و انتظارات سهامداران تعیین می شود.
- اطمینان و نظارت کافی در استفاده بهینه از منابع مالی
- اطمینان از سرمایه گذاری ایمن که با توجه به نرخ بازگشت سرمایه حاصل می شود.
- برنامه ریزی دقیق در خصوص ترکیب ساختار سرمایه که به تعادل نسبی بین بدهی ها و سرمایه های موجود می انجامد.
پیوند مدیریت مالی با فناوری های جدید
استفاده از فناوری به افزایش کارایی و بهره وری بنگاه های اقتصادی کمک می کند. مدیریت نیز از این امر مستثنی نیست و امروزه از نرم افزارهای مالی و محاسبات رایانه ای استفاده فراوانی می شود. طبق یک تعریف، فناوری مالی، هم معنای نوآوری در خدمات مالی است. متخصصین حوزه مالی و فناوری معتقدند که فناوری های رایانش ابری، داده های انبوه، شخصی سازی، سیستم های پیشرفته پردازش تراکنش، الگوهای رفتاری جدید پردازشی و سیستم های فوق همگرا به پیشرفت بیشتری در زمینه مدیریت مالی منجر خواهد شد.
جمع بندی
مدیریت مالی در حال حاضر، یک جزء بسیار مهم و جدایی ناپذیر برای همه شرکت ها و بنگاه های اقتصادی و حتی دولت ها به منظور برنامه ریزی، سازمان دهی، هدایت و کنترل کلیه فعالیت های مالی می باشد. این مفهوم از زمان های گذشته بین مردم وجود داشته است؛ اما با گذر زمان اهمیت آن بیش از پیش حس شده است. همچنین با ظهور فناوری های جدید نیز پیشرفت بیشتری در انتظار این حوزه می باشد.
دیدگاه شما